Vikipedi

Selanik'teki Yahudilerin tarihi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→‎top: düzeltme AWB ile
k basit imla
16. satır:
1648’de İzmir’de mesihliğini ilan eden [[Sabetay Sevi]]’nin ölümünden sonra takipçilerinin Selanik’te yaşayan eşi Ayşe etrafında toplanması sonucu 300 kadar zengin Yahudi aile 1686’da İslam’a geçti ve Sabetaycı topluluk oluştu.
 
18. yüzyılda gerek yeniçeriliğin kaldırılması gerekse [[Sanayi Devrimi]]’nin etkisi ile Selanik dokuma endüstrisi zarar gördü. Yahudi nüfusun çoğu fabrikalarda ya da limanda ucuz iş gücü olarak çalışmaya başladı.
 
18. ve 19. Yüzyıllarda Avrupa Yahudileri arasında ortaya çıkan [[Haskala]] adlı toplumsal dönüşüm, Selanik Yahudilerini de etkiledi. Selanik’te Allatini ailesi , İstanbul’da [[Kamondo Ailesi|Kamondo]] aileleri ile birlikte Osmanlı İmparatorluğunun her yerinde ''Alliance Israélite Universelle'' adlı cemiyetin okullarını kurdu. Yahudi cemaatlerinin çocukları, Fransızca ve Türkçe öğrenerek dış dünyaya açıldılar.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Herbert | ad1 = Aubret | başlık = Bir İstanbul Yahudisi: Albert Anteb | url = http://mehmethasanbulut.com/2014/06/30/bir-osmanli-yahudisi-albert-antebi/ | website = Mehmethasanbulut.com | tarih = 30 Haziran 2014 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20150312052027/http://mehmethasanbulut.com/2014/06/30/bir-osmanli-yahudisi-albert-antebi/ | arşivtarihi = 12 Mart 2015 | erişimtarihi = 3 Eylül 2015 | ölüurl = yes }}</ref>
 
1913'te kentin Yunanların eline geçmesinden sonra Selanik Yahudileri, Türklerle işbirliği yapmakla ve hain olmakla itham edilerek Yunan ordusunun ve yerli Rumların baskısına maruz kaldılar. Bu baskıların yoğun bir biçimde dünya basınında yer alması sonucu [[Venizelos]] Hükümeti Yahudilere yönelik eylemlere karşı bir dizi tedbir almıştır.<ref name=antisemitizm>{{Web kaynağı | başlık = Yahudi Azınlığı: Yunanistan’da Antisemitizm | url = https://www.abttf.org/html/index.php?link=detay&id=26&arsiv=1&typ=1 ' | website = abttf.org | erişimtarihi = 26 Kasım 2015 | kaynak = ''Avrupa Batı Trakya Türkleri Derneği Federasyonu web sitesi | arşivengelli = evet}}</ref> 1912-1919 döneminde, Yunanistan hükümeti Yahudilere karşı yumuşak bir politika sürdürdü. [[I. Dünya Savaşı]] sırasında Selanik’te yaşanan en önemli gelişme, [[1917 Selanik Yangını]] idi. Yahudi ve Müslüman mahallerini yok eden bu yangında Yahudi cemaati birçok hatırasını yitirdi.
26. satır:
[[II. Dünya Savaşı]] öncesinde Avrupa’da güçlenen [[Yahudi karşıtlığı]] Yunanistan’da güçlü bir şekilde hissedildi. 29 Haziran 1931'de Selanik'te düzenlenen bir gösteriye katılan Yunanlar 220 Yahudi ailesinin yaşadığı Kampbell Mahallesi’nde Yahudilere ve onlara ait binalara saldırdı, çok sayıda bina ateşe verildi ve mahalle kül oldu. Selanik Yahudilerinin maruz kaldığı saldırılar bu olaydan sonra da devam etti. 1936'de Venizelos'un iktidardan uzaklaştırılmasından sonra saldırıların yoğunluğu azaldı.<ref name=antisemitizm/>
 
II. Dünya Savaşı'nda Selanik Alman işgaline uğradı. Temmuz 1942’de 18-45 arasındaki Musevi erkekler Eleftheria Meydanı’na toplatılıp Alman askerleri tarafından dövüldükten sonra madenlerde ve yollarda çalıştırılmak için Makedonya’ya gönderildiler. 1943 Şubat’ında Alman işgali altındaki bölgelerin yönetimini [[Nazi]] [[SS]] komutanlarının alması ile birlikte 56.000 Selanik Musevisi Baron Hirsch Gettosu’na toplandı ve Musevilerin Polanya’nın [[Auschwitz toplama kampı]]na gönderilmesi başladı. Haziran ayı ortalarında neredeyse tüm Selanik Musevileri sürgüne gönderilmiştir. Auschwitz-Birkenau kayıtlarına göre, 1943 ilkbahar-yaz arası dönemde Kuzey Yunanistan’dan kampa gelen 48.974 Musevi’den 2000’i geri dönebildi.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Mutlu | ad1 = Cengiz | başlık = Balkan Savaşları’ndan Sonra Selanik Musevileri (1912-1943) | url = http://www.historystudies.net/Makaleler/2053557273_5-Cengiz%20Mutlu.pdf | website = historystudies.net | erişimtarihi = 26 Kasım 2015 | kaynak = History Studies Balkan Savaşı Özel sayısı, Cilt 5/Sayı 6 | sayfa = 71-88 | tarih = 2013 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151126175132/http://www.historystudies.net/Makaleler/2053557273_5-Cengiz%20Mutlu.pdf | arşivtarihi = 26 Kasım 2015 | ölüurl = yes }}</ref> Bu dönemde Selanik'in büyük Yahudi mezarlığı, üniversitenin genişletilmesi bahanesiyle Selanik belediyesinin kullanımına verildi ve tahrip edildi. Yahudilerin boşalttığı evler, dükkanlar ve sinagoglar Yunanlara verildi. 30 sinagogtan sadece bir tanesi savaş bittiğinde ayakta kalabilmiştir.
 
Günümüzde şehirdeki Yahudi cemaatinin 1300 kişilik nüfusu ile Atina'dan sonra ülkenin ikinci büyük Yahudi topluluğudur.<ref>{{Web kaynağı | başlık = The Jewish Museum of Greece | url = http://www.jewishmuseum.gr/en/faqs.html | website = .jewishmuseum.gr | erişimtarihi = 26 Kasım 2015 | kaynak = Müze web sitesi | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151127152131/http://www.jewishmuseum.gr/en/faqs.html | arşivtarihi = 27 Kasım 2015 | ölüurl = yes }}</ref> Selanik Yahudilerine ilişkin belge, fotoğraf ve objeler [[Selanik Yahudi Müzesi]]'nde sergilenir.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Selanik%27teki_Yahudilerin_tarihi" sayfasından alınmıştır