Tırnovo: Revizyonlar arasındaki fark

Tarihi yerleşim, Tsarevets ve Trapezitsa tepeleri ile bu tepelerin arasından akan Yantra Nehrinin dar olan kıyı şeridinde yer almaktaydı. Trapezitsa tepesinde yapılan kazılarda MÖ 3. bin yılına ait kalıntılara rastlanılması yerleşimin tarihinin oldukça eskilere uzandığını göstermektedir. 11. yüzyılda yerleşim etrafı surlarla çevrili olan son derece güçlü bir savunmaya sahipti. [[I. İvan Asen]] ile kardeşi II. Petro’nun liderliğini yaptığı Tırnova merkezli Bulgar isyanı sonucu 1185 yılında [[İkinci Bulgar İmparatorluğu]] kurulmuş ve Tırnova’da yeni kurulan devletin başkenti olmuştur. Başkent olması nedeniyle yerleşim Bulgar Başpiskoposluğunun da merkezi olmuştur. 1242 yılında [[Batu Han]]’ın orduları tarafında tahribata uğradı. Bundan sonra Doğu Avrupa’daki çoğu krallıkta olduğu gibi Bulgarlar’da [[Altın Orda Devleti]]’nin hakimiyetini tanıdı. Bu tarihten itibaren Bulgar İmparatorluğu güç kaybetmeye başlamış ve birçok bağımsız prenslik ortaya çıkmıştır (Vidin, Braniçevo vb. prenslikler). Bu durum Tırnova’nın da eski önemini kaybetmesine sebep olmuştur. Bu dönemde Tırnova Bulgar Krallığı olarak da adlandırılan ülkenin başkenti olarak konumunu sürdürmüştür.

Tırnova Krallığı 1376/77'de Osmanlı devletinin [[vasal]]ı konumundaydı. 1388-1389 yıllarında Vezîriâzam Çandarlı Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun kış seferi sırasında çatışma olmadan ele geçirildi. Osmanlı vasalı Çar Şişman Ivan’ın affedilmesinin ardından Tırnova tekrar kendisine teslim edildi. Ancak I. Beyazıd’ın oğlu Süleyman Çelebi tarafından uzun süren bir kuşatma sonucu 17 Temmuz 1393’de yeniden Osmanlı topraklarına katıldı.<ref name= "tırnova2">Köse, O., "Bulgaristan Emareti Ve Türkler (1878–1908)",Turkish Studies,Cilt:1, Sayı:2, Yıl:2006. URL: http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1663181736_14osmankose.pdf. Erişim: 2018-06-16</ref> Bu kuşatma sırasında yerleşim büyük hasar gördüğü gibi yerleşik halkın çoğu da şehirden sürüldü. Tsarevets Kalesine Osmanlı askerleri yerleştirildiği gibi şehre Anadolu’dan getirilen Türk nüfusla birlikte civardan Rum nüfusta yerleştirilmeye başlansa da şehrin eski nüfusuna ulaşması biraz zaman aldı. 1444 yılında Haçlı orduları kaleyi ele geçiremese de şehirde tahribata sebep oldu. 1479 yılı tahrir kayıtlarına göre kasabada 132’si Müslüman (28’i kalenin içerisinde) 372’si Gayrimüslim olmak üzere 504 hane bulunmaktaydı. 1516/17 yılına gelindiğinde Müslümanlar 7 mahallede vergi mükellefi 248 hane, Gayrimüslimler de 14 mahallede 450 hane olarak görülmektedir.<ref name= "tırnova3">Kayapınar, A., "İki Balkan Şehri Tırnova ve Vidin'de Türkler (Bulgar Çarlığından Osmanlı İmparatorluğuna)", Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:9, Yıl:2004. URL: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/asbed/article/view/5000072320.pdf?sequence=1&isAllowed=y{{Ölü bağlantı|date=Nisan 2020 }}. Erişim: 2018-06-16</ref> Bu tarihteki kayıtlarda Dubrovnik’ten gelmiş 25 kişilik Katolik tüccar nüfusun bulunması şehrin ticari olarak önem arz ettiğini göstermektedir. 1599-1600 tarihli cizye defterine göre şehirde cizye vergisi ödeyen 374 hane bulunmaktaydı. Şehirde bazı Hristiyanların İslam dinine geçmesiyle birlikte Müslüman nüfusunda artış yaşanmaya başlandı. 1618 tarihli cizye defterine göre şehirde cizye vergisi ödeyen 340 Hristiyan hane bulunmaktaydı. 1710 yılında şehir, III. Ahmed’in annesi Gülnûş Emetullah Sultan vakfına ait olarak görülmektedir. Bu dönemde şehirde 506 Müslüman, 411 Hristiyan erkek nüfusu bulunmaktaydı. 1751 tarihli Mufassal Avârız Defteri’nde 886 hânesi olan 14 Müslüman, 314 hânesi bulunan 7 Hristiyan mahallesi görülmekte olup, şehir nüfusu 5500 ile 5700 civarındadır. 18. yüzyıl başlarında itibaren ipek üretimi yaygınlaştığı gibi şarap üretimi de şehrin ekonomisi için önemli gelir kaynağıydı.

1835 ve 1856 yılında Tırnova ayaklanmalara sahne oldu.<ref name= "tırnova5">Burma, M., "Bulgaristan’ın Osmanlı İmparatorluğu’ndan Ayrılış Sürecinde Bulgar Ayaklanmaları", Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Sayı:1, ss: 74,77. Yıl:2012.</ref> 1859/1860 yılı kayıtlarına göre yerleşim, Silistre Eyaletine bağlı sancak merkeziydi. 1865 yılında yapılan nüfus ve emlak tahririne göre yerleşimde 3070 hanede 4414 Müslüman, 8241 Bulgar, 219 Çingene olmak üzere kadın ve erkek toplam 12874 kişi yaşamaktaydı.<ref name= "tırnova6">Koyuncu, A., "Tuna Vilâyeti'nde Nüfus Ve Demografi (1864-1877)", Turkish Studies, Cilt:9, Sayı:4 (2014), URL: https://www.researchgate.net/publication/272874328_Tuna_Vilayeti'nde_Nufus_Ve_Demografi_1864-1877. Erişim: 2018-06-16</ref> 1869 tarihli Tuna Vilâyeti Salnâmesi’nde de şehir sancak merkezi konumundaydı. Aynı kayıtlara göre şehirde; 3091 hâne, 21 cami, 14 kilise, 3 hamam ve 1056 dükkân mevcuttu. 1873 salnâmesine göre şehrin nüfusu 15.000 kişi civarındadır (%45’i Müslüman). Tırnova, 24 Haziran 1877 tarihinde Rus kuvvetlerince ele geçirildi. Bu dönemde Türk nüfusunun büyük bölümü şehirden kaçmak zorunda kaldı. 1877’de yılında şehirde 688’i Türk olan 11.314 kişi bulunuyordu. [[Berlin Antlaşması (1878)]] uyarınca kurulan [[Bulgaristan Prensliği]]’ne 1878/1879 yıllarında kısa süreli başkentlik yaptı. 16 Nisan 1878 de ilk Bulgar Parlamentosu burada toplanmıştır. Ülkenin ilk anayasası olan Tırnova Anayasası 16 Nisan 1879’da burada ilan edilmiştir.