Semerkant: Revizyonlar arasındaki fark

Bu dönemde Çin boyundurluğundan kurtularak yeniden büyük bir güç haline gelen [[İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı|Kök-Türk Kağanlığı]], Soğdiğana hakimiyetini sağlamak için tekrar harekete geçmişti. 700 yılında [[Kapgan Kağan]] döneminde, [[Tonyukuk]] ve onun emrinde olan Bilge ve [[Kültigin]], büyük bir kuvvetle Siriderya'yı geçerek Soğdiğana'ya girdiler. İçlerinde Semerkant'ın da bulunduğu altı Soğd şehir devletinin idarelerini düzenleyerek bunları tekrardan Kök-Türk Kağanlığına bağladılar. Bu olay, [[Bilge Kağan]]'ın kendi adına diktirdiği [[Bilge Kağan Yazıtı]]nda yer almaktadır. Halife Yezîd'in ölümünden sonra çıkan karışıklıklar nedeniyle Emevîler, Kök-Türk Kağanlığının bölgedeki ilerleyişine seyirci kalmışlardı. Ancak [[I. Velid]] döneminde en parlak günlerini yaşayan Emevîler’in [[Horasan]] valisi [[Kuteybe bin Müslim]], 711 yılında Semerkant'ın kesin olarak fethini gerçekleştirdi. [[Taberî]], Kuteybe Semerkant’ı ele geçirdiği esnada çok sayıda [[Zerdüştçülük|Zerdüştî]] ateş tapınağı ve iki de Budist manastırının yıkıldığını bildirmektedir. İslam coğrafyacıları, müslüman Araplar'ın ilk fetihleri sırasında, Amuderya'nın kuzeyinde fethettikleri, Semerkant'ın da yönetim merkezi olduğu Soğdiana bölgesini kapsayan bölgeye, Arapça'da nehrin öte tarafında bulunan yer anlamına gelen [[Mâverâünnehir]] adını vermişlerdir. Mâverâünnehir, ilk fetih yıllarından itibaren idarî açıdan Emevîlerin [[Horasan (İran)|Horasan]] eyaletine bağlıydı. Fetihten itibaren Semerkant, Mâverâünnehir’deki diğer bölgelerin fethinde önemli bir üs olarak kullanıldı. Kuteybe zamanında Soğdlu askerlerden kurulmuş olan 30.000 kişilik birlikler İslâm ordusu içinde önemli bir yer edindi. Emevî Halifesi [[Ömer bin Abdülazîz|II. Ömer]]'in görevlendirdiği tebliğ heyetlerinin çalışmaları sonucu Semerkant ve çevresinde çok sayıda kişi İslâm'a girdi. Kuteybe zamanında Soğdlu askerlerden kurulmuş olan 30.000 kişilik birlikler İslâm ordusu içinde önemli bir yer edindi. 750'de [[Abbâsîler]], Emevî hilafetine son vererek iş başına geldikten sonra İslâm dünyasında ilk kâğıt değirmeni Semarkant'ta yapıldı. 751 yılında Talas savaşından iki Çin tutuklusundan öğrenilen Kâğıt imalâtı diğer İslâm ülkelerine, daha sonra da Avrupa'ya yayılmıştır.<ref name="ReferenceA"/>. Abbâsî hilafetinin merkeziyetçi idaresi gevşeyince İranî kökenli [[Samanîler]], Mâverâünnehir'de önemli bir güç olarak yükseldi. Abbâsî halifesi [[Mutemid]], 875'te bir menşurla bütün Mâverâünnehir’in yönetimini Sâmânîlerlerden Emir Nasr'a verdi. Samânîler’in Mâverâünnehir ve Horasan’da sağladığı siyasî istikrar ve yoğun ticarî faaliyetler neticesinde Semerkant, ilmî, kültürel ve ekonomik açıdan İslâm dünyasının en önemli merkezlerinden biri haline geldi. 10. yüzyılın önemli İslam coğrafyacısı ve tariçisi [[İbn Havkal]], Semerkant'ın, dünyanın her tarafından gelen tüccarlar ve onların getirdikleri mallarla dolup taştığını söyleyerek şehir hakkında geniş bilgi verir. Semerkant özellikle kâğıdı, ipek, yün kumaş ve dokumaları ile de meşhurdu. Sâmânîler döneminde Semerkant’ta nüfusun çoğunluğunu Farsça konuşan [[Tacikler]] oluşturuyordu. Nüfus bakımından ikinci sırada Türkler ve onların ardından Araplar geliyordu. Müslüman nüfusun giderek arttığı bu dönemde Semerkant ve çevresinde hala azımsanmayacak miktarda Yahudi ve Nesturi Hıristiyan vardı. Sâmânîler döneminde Semerkant, çok sayıda âlim ve şair yetişmiştir. Semerkant 11. yüzyılın başında kaynaklarda Türkistan ve Uygur hanları olarak adlandırılan [[Karahanlılar]]’ın eline geçti ve 1052’de Tamgaç Han, Semerkant’ı başşehri yaptı. Böri Tegin Tamgaç Buğra Han zamanında Semerkant, cami, medrese, hastane, kervansaray, hamam, çarşı gibi imar faliyetlerinin yoğunlaşmasıyla daha da gelişti. Böri Tegin Tamgaç Buğra Han'ın yaptırdığı medrese Kusem bin Abbas türbesinin karşısında bulunuyordu. Hükümdar kalesinin güneybatısında IV. İbrahim Kılıç Tamgaç Han tarafından bir saray yaptırılmıştı. Semerkant, 1206'da [[Harezmşahlar Devleti|Hârezmşâhlar'ın]] egemenliği altına girdi. Semerkant’ı devletinin başşehri yapan [[Alâeddin Muhammed]], Moğol Hükümdarı Cengiz Han’ın önünde tutunamadı. 1219-1220 senelerinde tüm toprakları Cengiz Han liderliğindeki Moğollar’ın istilâsına uğradı.

 

[[Dosya:1872 Vereshchagin Triumphierend anagoria.JPG|220px|thumb|sağ|Rus ressam Vasily Vereshchagin, tarafından 1872'de yapılan Timur döneminde Semerkant resmi]]

[[Dosya:KarazinNN_VstRusVoyskGRM.jpg|220px|thumb|sağ|Semerkant'ın Ruslar tarafından işgali 1868. Nikolaï Karazine.]]