3 Mayıs 1808: Revizyonlar arasındaki fark

Goya, 3 Mayıs 1808'deki infazlardan bir gün önce gerçekleşen ve [[Yarımada Savaşı]]'nın tetikleyicisi olan [[Dos de Mayo Ayaklanması]]'nı ''2 Mayıs 1808'' ya da diğer adıyla ''Memlükler{{'}}in Saldırısı'' isimli tablosunda betimledi. Bu eserde, şehir meydanında karşılaşan İspanyollar ve Fransızlar'ın çatışması ve İspanyollar'ın, Napolyon'un isyanı bastırması için gönderdiği Memlükler'i öldürmesi anlatılır.<ref>Williams, sayfa 5.</ref>

 

 

Ressam ''Mayısın İkisi''{{'}}nde pembe, turuncu, mavi, gri, kahverengi gibi renkleri kullanmayı tercih etti. Pastel tonlar, konu edinilen vahşeti ve zalimliği anlatmak için garip kaçsa da, ''Mayısın İkisi'' etkisini ''[[Savaşın Felaketleri]]'' ya da ''Mayısın Üçü''{{'}}nde olduğu gibi ayırt edilebilir karakterlerden almaz.<ref name="s261">Symmons, sayfa 261.</ref> Aksine, sahnenin sahip olduğu kasıtlı belirsizlik ve İspanyol direnişçilerinin tasviri bu eserin önemli özellikleridir.<ref name="s261" />

Goya, [[bakır]] üzerine asitle kazıma tekniğini kullanarak yarattığı kalıplardan oluşturduğu bir [[gravür]] serisi olan ''[[Savaşın Felaketleri]]''{{'}}ni ({{Dil|es|''Los desastres de la guerra''}}), baskıların çoğunu 1810-1814 yılları arasında yapmış olmasına rağmen, 1820 yılına kadar tamamlayamadı. Goya'nın bir arkadaşına verdiği ve şu anda [[British Museum]]'da sergilenen prova albümü, hem ön çizimlerin hem de baskıların sırası hakkında ipuçları veriyordu.<ref>Bareau, sayfa 50. Büyük ihtimalle bütün baskılar için birer ön çizim vardı. Albümde, Goya'nın son sıralamasından farklı bir numaralandırma sistemi vardı. Mesela {{Dil|es|''Yo lo vi''}} ilk düzenlemede 15. sıradayken, sonuncu düzenlemede 44. sıradaydı. 19. sıraya geldiğinde, Goya, [[Hollanda]]'dan getirttiği güzel çizim kâğıtlarını bitirdi ve bu aşamadan sonra ne bulursa onun üzerine çizdi.</ref> ''Savaşın Felaketleri'' serisinin en erken yapılan baskıları, hem ''2 Mayıs 1808''{{'}}den hem de ''3 Mayıs 1808'''den önce üretildi. Grupta, tıpkı Goya'nın bu iki tablosunda olduğu gibi, birbirleriyle ilişkili olan ve muhtemelen ressamın [[Zaragoza]] ziyareti sırasında şahit olduğu bir olayı anlatan iki kompozisyon vardı.<ref>Bareau, sayfa&nbsp;49–50.</ref> {{Dil|es|''No se puede mirar''}} (''Kimse buna bakamaz''), hem tema olarak hem de düzenlemesiyle ''3 Mayıs 1808''{{'}}i anımsatıyordu.<ref>Spivey, sayfa&nbsp;193–195.</ref> Eserin ortasında yer alan kadın kollarını iki yana açmışken, bir diğeri ellerini birleştirmiş Tanrı'ya dua ediyordu. Geri kalanlar ya siper almışlar ya da yüzlerini saklıyorlardı. ''Kimse buna bakamaz''{{'}}da ''Mayısın Üçü''{{'}}nün aksine askerler sırtlarından bile olsa görünmüyordu. Sadece silahlarının süngüleri fark ediliyordu.

 

 

=== İkonografi ve yaratıcılık ===

Dosya:Goya 3may men.jpg|Resmin odağındaki kollarını açmış adam detayı. Bu adamın duruşunun [[İsa (peygamber)|İsa]]'nın [[çarmıh|çarmıha gerilişini]] temsil ettiğine inanılır.<ref name="Spivey, sayfa 195"/>

Dosya:Goya 3may hand.jpg|Kurbanın sağ elinin detayında bir [[stigmata|stigma]] ([[İsa (peygamber)|İsa]] çarmıha gerildiğinde ellerinde oluşan yara) görülür.<ref name="l121"/>

</gallery></center>

[[Dosya:Saint barthelemy.jpg|thumb|sağ|[[Giovanni Battista Tiepolo]]'nun 1722 tarihi ''St. Bartholomew'' isimli tablosu. Eser, azizin tanrıya yalvardığı geleneksel bir şehitlik düzenindedir. Goya, bu tür vahşi sahneleri içeren tablolardaki [[ikonografi]]den ilham aldı.<ref name="l121">Licht, sayfa&nbsp;121.</ref>]] Fener, sanatta ışıklandırma için kullanılan kaynaklardan biridir. Çoğunlukla [[Barok]] ressamlar tarafından kullanılsa da bu konudaki mükemmeliyete [[Caravaggio]] ulaşmıştı.<ref name="l119">Licht, sayfa&nbsp;119.</ref> Geleneksel olarak, dramatik ışık kaynağı ve [[ışık gölge]] ([[İtalyanca]]:{{Dil|it|chiaroscuro}}) ile meydana gelenler, Tanrı'nın varlığının metaforu olarak kullanılırdı. Fener ya da mum ışığı ile aydınlatma akla dini çağrışımlar getirse de ''3 Mayıs 1808'''deki fener hiçbir mucizeyi açıklamaz. Aksine, sadece idam mangasının korkunç işini tamamlayabilmesi için ışık verir ve izleyicinin ahlaksız vahşete tanıklık edebilmesine olanak sağlar. Goya, ışığın sanattaki ruhsal öncü olduğu alışıldık rolünü bu eserle yıkmıştır.<ref name="l119"/>

Goya'nın çizdiği kurbanlar, tıpkı katilleri gibi anonimdir. Yalvarışlarının adresi dini resimlerde olduğu gibi Tanrı değil, önemsiz ve kişilikleri belirsiz olan idam mangasıdır.<ref name="l121"/> Vurulmak üzere olan adam, diğer kurbanların bir parçası gibi gösterilmiş, bireyselliği ile kahramanlaştırılmamıştır. Adamın hemen aşağısında kanlı ve biçimsiz bir ceset yatmaktadır; arkasında ve çevresinde kısa bir süre sonra kendisiyle aynı kaderi paylaşacak diğerleri vardır. Biyografi yazarı Fred Licht'e göre, ilk kez tek başına şehit olmanın asaletinin yerini boşunalık, düzensizlik, kutsal cinayetin zulmü ve isimsizlik almıştır.<ref name="l122"/>

 

 

== Sergilenme geçmişi ==

Çalışmanın anısal değerine rağmen, ilk sergilenişine dair hiçbir detay bilinmemektedir ve varolan o dönemdeki kayıtların hiçbirinde bahsi geçmez. Bu kaydetme eksikliğinin sebebi, [[VII. Fernando]]'nun tercihinin [[neoklasizm|neoklasik]] sanat olması<ref>Tomlinson, sayfa&nbsp;137–139.</ref> ve içeriği popüler isyanlar olan eserlerin [[Bourbon Hanedanı|Bourbonlar]] tarafından korunması olabilir. 1814 yılında, geçici hükûmet tarafından, ayaklanmanın anısına yaptırılacak olan anıt da VII. Fernando tarafından engellendi. Bunun sebebi de Fernando'nun gözünde, bağımsızlık savaşının kahramanları ve yöneticilerinin başarılarının, devrimci eğilimleri sebebiyle önemsiz olmasıydı.<ref>Ford, sayfa&nbsp;678.</ref>

 

 

1867 yılında, Goya'nın biyografi yazarı Charles Emile Yriarte, resmin kendi özel sergisine sahip olabilecek kadar önemli bir resim olduğunu öne sürdü.<ref name="t139"/> Fakat, 1872 yılına kadar, ''3 Mayıs 1808'', Prado Müzesi'nin kataloğunda yer alamadı. 1872 yılında ise ''3 Mayıs 1808 Manzarası'' ismiyle katalogdaki yerini aldı.<ref name="t139"/> Hem ''Mayısın İkisi'' hem de ''Mayısın Üçü'' [[İspanyol İç Savaşı]] sırasında güvenlik sebebiyle kamyonla [[Valensiya]]'ya taşınırken zarar gördü.<ref>Prado, sayfa&nbsp;140.</ref> Bu transfer, iki tablonun da Madrid'den ayrı olduğu tek zamandı. ''2 Mayıs 1808'''in sol tarafında gözle görülür renk kayıpları oldu ve bunlar düzeltilmeden bırakıldı. Her iki resim de ayaklanmanın iki yüzüncü yıldönümü anısına açılacak bir sergi sebebiyle 2008 yılında onarıldılar.<ref>

İspanyol ressam Tomás López Enguídanos da, Madrid'de gelişen 2 ve 3 Mayıs 1808 olaylarını betimleyen bir seri yaptı. Ressam bu çalışmasında çatışmaları yeniden canlandırdı ve İspanyollar'ın kahramanlığını vurguladı. İspanya'da yarım yüzyıl boyunca bu konu ile ilgili eserler üretilmeye devam edildi.

 

 

[[Dosya:Madrazo Viriatus HighRes.jpg|thumb|sağ|[[José de Madrazo]]'nun ''Viriato'nun Ölümü'' isimli yağlı boya tablosu (1806), [[Prado Müzesi]]]]