Rosa Luxemburg: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
→‎Hayatı: düzeltme AWB ile
düzeltme, değiştirildi: 5 Ağustos → 5 Ağustos, 1871 → 1871 (16) AWB ile
15. satır:
| parti = [[Proletariat (parti)|Proletariat Partisi]]<br>(1882-1886)<br>[[Polonya-Litvanya Krallığı Sosyal Demokrasisi]]<br>(1893-1918)<br>[[Almanya Sosyal Demokrat Partisi]]<br>(1898-1915)<br>[[Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi|Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi]]<br>(1917-1918)<br>[[Spartakusbund]]<br>(1915-1918)<br>[[Almanya Komünist Partisi]]<br>(1919)
}}
'''Rosa Luxemburg''' (5 Mart [[1871]] - 15 Ocak [[1919]]), [[Polonya]] doğumlu [[Almanlar|Alman]] [[marksist]] politika teorisyeni, filozof ve devrimci.
 
== Hayatı ==
[[1871]] yılının (bazı kaynaklara göre [[1870]]) 5 Mart'ında Yahudi bir ailenin çocuğu olarak Polonya'da doğdu. Daha genç yaşlarında sosyalizmle tanıştı ve dönemin solcu gruplarında yer aldı. Daha 18 yaşındayken içinde bulunduğu gruplar ve politik görüşü yüzünden İsviçre'ye kaçmak zorunda kaldı. [[1889]]'da [[Zürih Üniversitesi]]'ne girdi. Burada felsefe, tarih, politika, ekonomi ve matematik öğrenimi gördü, hayatında büyük etki bırakacak isimlerle tanıştı.
[[Dosya:Zetkin luxemburg1910.jpg|sol|thumb|[[Clara Zetkin]] ile Rosa Luxemburg]]
[[1890]] yılında [[Bismarck]]'ın sosyal demokrasiyi yasaklayan kanunun lağvedilmesi ardından, sosyalist parlamentoya girdi. Parlamentoya giriş, dönemin sosyal demokratlarının devrimci uçtan uzaklaşmasına ve parlamentoda daha etkin olabilmek için çalışmasına neden oldu. Bu, Rosa Luxemburg'un da dahil olduğu devrimci görüş çizgisindekileri rahatsız etmekteydi. Bu sırada [[Zürih]]'te öğrenim görmeye devam eden Rosa [[1898]] yılında doktorasını tamamladı. Özgür bir [[Polonya]] için çalışmalarına devam etse de, onun kafasındaki tabloda [[Almanya]], [[Avusturya]] ve [[Rusya]]'da devrim gerçekleştiği takdirde Polonya özgür olabilirdi. Bu tablo milliyetçi bir çizgi çizen Polonyalı sosyalist grupların ve Polonya Sosyalist Partisi'nin ondan daha da uzaklaşmasına neden oldu. Daha sonra bu görüşleri Rus sosyalist çevrelerle de ilişkisinin bozulmasına yol açacaktı.
 
[[1898]] yılında [[Gustav Lübeck]] ile evlenerek [[Berlin]]'e taşındı, Alman vatandaşlığı kazandı. SPD'nin (Almanya Sosyal Demokrat Partisi) aktif bir üyesi oldu. [[1900]] yılına gelindiğinde Luxemburg'un fikirleri tüm Avrupa'da sosyalist çevrelerde büyük yankı uyandırmakta, yazdığı makaleler ilgi görmekteydi. Özellikle Eduard Bernstein'in düşüncelerine getirdiği eleştiriler ile öne çıkıyordu. Alman militarizminin yükselen değer olması Luxemburg'u ziyadesiyle rahatsız ediyordu, bu konuda partiyle de ters düşmüştü. [[1904]] ile [[1906]] yılları arasında siyasi faaliyetleri ve görüşleri nedeniyle üç kez hapse girdi. Aldığı hapis cezaları onu yıldırmadı, faaliyetlerine devam etti. SPD'nin eğitim merkezlerinde Ekonomi ve Marksizm öğretmeye başladı.
 
Savaşın başlamasıyla esen milliyetçi rüzgâr SPD'nin de milliyetçi eğilime yönelmesine neden oldu, ki bu Luxemburg'un fikirleri ile tamamen tezatlık oluşturuyordu bu sebeple partiyle olan tüm ilişkisini kesti. [[5 Ağustos]] [[1914]]'te [[Karl Liebknecht]] ile beraber [[Internationale]] grubunu kurdu. 1 Ocak [[1916]]'da grubun adı [[Spartaküs Birliği]] (Spartakistler - ''Almanca Spartakusbund'') oldu. Luxemburg, Bolşevik önder [[Vladimir Lenin|Lenin]]'in I.Dünya Savaşı'na karşı çıkmasını destekleyerek tüm halkların emperyalist hükümetlerine kaşı mücadele etmesi gerektiğini savundu.Almanya'da Grubun devlete karşıt tutumu yüzünden 28 Haziran [[1916]]'da Luxemburg hapis cezasına çarptırıldı. Hapiste geçirdiği yıllarda birçok makale kaleme aldı. Özellikle Rus devrimi üzerine yazdıkları ve Bolşeviklere getirdiği eleştiriler çarpıcıdır.
 
[[1918]] Kasım'ında Luxemburg hapisten çıktı. Faaliyetlerine devam etti ve Liebknecht ile birlikte Alman Komünist Parti'sini kurdu. 15 Ocak [[1919]]'da Rosa Luxemburg, [[Karl Liebknecht]] ve [[Wilhelm Pieck]], [[Freikorps]] tarafından tutuklandılar, Pieck kaçmayı başarırken Luxemburg ile Liebknecht yedikleri darbelerle bilinçlerini kaybettiler. Aynı gün, Luxemburg ölene kadar dövülmüş ve ölü vücudu nehre atılmış, Liebknecht de başından yediği kurşunlarla öldürülmüştü.
 
== Eserleri ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Rosa_Luxemburg" sayfasından alınmıştır