Vikipedi

Mirza Fetali Ahundov: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
→‎top: düzeltme AWB ile
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
Botlar
1.113.054 değişiklik
k Tarih bağlantısı düzenleme
4. satır:
| resim_boyutu = 230px
| başlık = Mirza Fetali Ahundov
| doğum_tarihi = [[1812]]
| uyruk =
| doğum_adı =
| doğum_yeri = [[Nuha]], [[Şeki Hanlığı]]
| ölüm_tarihi = 10 Mart [[1878]]
| ölüm_yeri = [[Tiflis]], [[Tiflis Guberniyası]]
| ikamet =
23. satır:
'''Mirza Fetali Ahundov''' ([[Azerice|Azerbaycanca]]: '''Mirzə Fətəli Axundov''', '''میرزا فتحعلی آخوندزاده''' / ''Mirzə Fətəli Axundzadə''), [[yazar]], filozof. Modern [[Azerbaycan edebiyatı]]nın kurucusu.<ref name="turkoloji.cu.edu.tr">{{Web kaynağı | url = http://turkoloji.cu.edu.tr/CAGDAS%20TURK%20LEHCELERI/ilyas_ustuner_mirza_fetali_ahundov.pdf | başlık = M. Y. Lermontov’un Türkçe Hocası; Mirza Fetali Ahundov | soyadı = Üstünyer | ad = İlyas | yayıncı = turkoloji.cu.edu.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160304211919/http://turkoloji.cu.edu.tr/CAGDAS%20TURK%20LEHCELERI/ilyas_ustuner_mirza_fetali_ahundov.pdf | arşivtarihi = 4 Mart 2016 | erişimtarihi = 12 Ekim 2015 | ölüurl = no }}</ref> Azerbaycanın ilk ateist aydını.<ref>{{web kaynağı|soyadı1=Adıgüzel|ad1=Sedat|başlık=MİRZA FETHALİ AHUNDOV’UN DOĞUNUN AYDINLAMASI VE İLERLEMESİ YOLUNDAKİ DÜŞÜNCELERİ|url=http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/ADIG%C3%9CZEL-Sedat-M%C4%B0RZA-FETHAL%C4%B0-AHUNDOV%E2%80%99UN-DO%C4%9EUNUN-AYDINLAMASI-VE-%C4%B0LERLEMES%C4%B0-YOLUNDAK%C4%B0-D%C3%9C%C5%9E%C3%9CNCELER%C4%B0.pdf|erişimtarihi=8 Haziran 2017|arşivURL=https://web.archive.org/web/20170608162159/http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/ADIG%C3%9CZEL-Sedat-M%C4%B0RZA-FETHAL%C4%B0-AHUNDOV%E2%80%99UN-DO%C4%9EUNUN-AYDINLAMASI-VE-%C4%B0LERLEMES%C4%B0-YOLUNDAK%C4%B0-D%C3%9C%C5%9E%C3%9CNCELER%C4%B0.pdf|arşivtarihi=8 Haziran 2017|sayfa=23}}</ref>
 
[[1814]]'te babası Mirza Mehemmedtağı ve annesi Nane Hanımla [[Tebriz]] yakınlarındaki [[Hamene]] kasabasına göçtü. [[1825]]'te annesi ile [[Şeki|Nuha]]'ya döndü. Burada annesinin amcası Ahund Hacı Alesker Fetali'yi evlatlığa kabul ederek onun talim ve terbiyesi ile kendisi meşgul olur.
 
[[1832]]'de [[Gence]] medresesinde, [[1833]]'te Nuha Rus okulunda tahsil alır. [[1834]] yılından [[Tiflis]]'te [[Kafkas]] başkomutanlığında Şark dilleri tercümanı görevine atanır ve ömrünün sonuna kadar bu görevde çalışır.
 
Sanat hayatına "Sebuhi" takma adı ile<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.usakgundem.com/yorum/40/dedeler-torunlar-ve-mirza-feteli-baglaminda-paris-olaylari.html|arşivurl=https://archive.today/20120914124105/http://www.usakgundem.com/yorum/40/dedeler-torunlar-ve-mirza-feteli-baglaminda-paris-olaylari.html|arşivtarihi=14 Eylül 2012|başlık=Dedeler, Torunlar ve Mirza Feteli Bağlamında Paris Olayları|soyadı=Çomak|ad=İhsan|yayıncı=usakgundem.com|erişimtarihi=10 Eylül 2009|ölüurl=no}}</ref> yazdığı şiirlerle başladı.
 
[[1850]]-[[1855]] yıllan arasında "Hekayeti-Molla İbrahimhelil Kimyager" ([[1850]]), "Hekayeti-Müsyö Jordan Hekimi-Nebatat ve Derviş Mesteli Şah Cadügüni-Meşhur" ([[1850]]), "Sergüzeşti-Veziri-Hani-Lenkeran" ([[1850]]), "Hekayeti-Xırs Quldurbasan" ([[1851]]), " Sergüzeşti-Merdi Hesis" (ikinci adı "Hacı Kara", [[1852]]), "Mürafie Vekillerinin Hekayeti" ([[1855]]) adındaki 6 komedisini yazdı ve [[Azerbaycan]]'da ve İslam dünyasında modern dramatürjinin temelini attı ve bir Türk dilinde tiyatroyu ilk yazan kişi oldu.<ref name="turkoloji.cu.edu.tr"/>
 
Yazarın dram yaratıcılığı; [[Kafkasya]], [[Orta Asya]] ve Yakın Doğu ülkelerinin edebiyatları için de bir örnek teşkil etti. İlk Osmanlı ve İran tiyatro eserleri Ahundov'un komedilerinden sonra ortaya çıktı. Nihayet, bu komediler [[Azerbaycan Devlet Akademik Millî Dram Tiyatrosu]]'nun teşekkülü, Azerbaycan halkı arasında çağdaş tiyatro sanatının yayılması için edebî malzeme rolünü oynadı.<ref name="turkoloji.cu.edu.tr"/>
 
[[1857]]'de tamamladığı "Aklanmış Kevakib" (ikinci adı “Hekayeti-Yusif Şah”) eseri ile modern [[Azerbaycan edebiyatı]] nın kurucusu oldu.
 
Komedileri ve "Aldanmış Kevakib" adlı eseri [[1859]] yılında "Temsilat" adı ile [[Tiflis]]'te basıldı ve kısa süre içinde Ahundov'a büyük şöhret kazandırdı.
 
[[1857]]'den önce [[Arap alfabesi]]nin sadeleştirilmesi ve daha sonra ise Arap alfabesinden tamamen vazgeçerek [[Türk dilleri]] için [[Latin]] alfabesi kullanılması fikrini ileri sürerek birkaç projesi hazırladı ve hayatının son yıllarına kadar onu meşgul eden bu projeler başta Osmanlı Devleti olmak üzere, hiçbir yerden destek görmedi.
 
[[1863]] yılında [[İstanbul]]'a gitti ve buradaki Rus elçisinin vasıtasıyla Sadrazam Fuat Paşa'ya Farsça yazdığı kitabını, Azerbaycanca kaleme aldığı “Yusif şahın hekayeti” ile birlikte takdim etti. Türkiye de ona “Mecidiye” nişanı ve birtakım hediyeler veriidi. Bu dönemlerde Arap alfabesinden Latin alfabesine geçiş teşebbüsleri başlatsa da, yaşamı sırasında bu mümkün olmamıştır.<ref name="kafkas">{{Web kaynağı | url = http://abs.kafkas.edu.tr/upload/212/AZERBAYCAN_SAHASI_TURK_EDEBiYATINDA_iLK_SUREL___YAYIN_FAALiYETLERi_VE_____MOLLA_NESREDDiN_DERGiSi___.pdf | başlık = Azerbaycan Sahası Türk Edebiyatında İlk Süreli Yayın Faaliyetleri ve "Molla Nesreddin Dergisi" | soyadı = Durmuş | ad = Mitat | tarih = 2008 | yayıncı = abs.kafkas.edu.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20170323053147/http://abs.kafkas.edu.tr/upload/212/AZERBAYCAN_SAHASI_TURK_EDEBiYATINDA_iLK_SUREL___YAYIN_FAALiYETLERi_VE_____MOLLA_NESREDDiN_DERGiSi___.pdf | arşivtarihi = 23 Mart 2017 | erişimtarihi = 22 Mart 2017 | ölüurl = no }}</ref>
 
[[1873]]'te [[Ruslar|Rus]] ordusunda [[albay]] rütbesi alan Ahundov, Azerbaycan millî tiyatrosunun tarihi ve onun dram eserlerinin tiyatro tarihi ile başladı. 1873′te “Hacı Kara” komedisi manevî şakirtleri olarak adlandırılabilecek Hasanbey Zerdabi, Necefbey Vezirov ve Esgerağa Gorani tarafından Bakü'de gösterildi. Bu, aynı zamanda Azerbaycan millî tiyatrosunun doğuş günü sayılmaktadır.<ref name="kafkas"/>
 
10 Mart [[1878]]'de [[Tiflis]]'te vefat etti ve burada Müslüman mezarlığında defnedildi.
 
== Eserleri ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Mirza_Fetali_Ahundov" sayfasından alınmıştır