Kürdistan: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Tarih bağlantısı düzenleme
43. satır:
<blockquote>"Kürdistan büyük ülkedir. Bir ucu [[Erzurum]],[[Van]] diyarlarından [[Hakkâri]], [[Cizre]], [[İmadiye]], [[Musul]], [[Şehrizor]], Harir, [[Ardelan Prensliği|Ardelan]], Derne, Derteng'i de içererek [[Basra Körfezi]]'ne kadar yetmiş konak mesafe sayılır. [[Araplar|Arap]] Irak'ı ile [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] arasında bu yüksek dağlar içinde altı bin adet [[Kürtler|Kürt]] aşireti ve kabilesi güçlü bir sed olmasaydı Acem kavmi için [[Anadolu]]'yu istila etmek çok kolay olurdu (...) Ama bu Kürdistan'ın eni, boyu gibi geniş değildir."<ref>http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/turklerin-ve-kurtlerin-kurdistani-1162515/</ref></blockquote>
 
Bir görüşe göre, [[Çaldıran Muharebesi]] öncesinde bölgedeki nüfusun çoğunluğuna sahip [[Alevilik|Alevi]] [[Türkiye Türkmenleri|Türkmenler]]in ([[Kızılbaşlar]]) katliama uğraması ve pek çoğunun da [[İran]]'a göç etmesiyle<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.milliyet.com.tr/2008/01/14/yazar/zmbarlas.html | başlık = Tarih ezberlenmesi gereken baş belası bir lise dersi midir? | yayımcı = [[Milliyet (gazete)|Milliyet]] | tarih = 14 Ocak 2008 | erişimtarihi = 3 Mart 2012 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20080908032812/http://www.milliyet.com.tr/2008/01/14/yazar/zmbarlas.html | arşivtarihi = 8 Eylül 2008 | ölüurl = no }}</ref> Osmanlı boşalan bu toprakları Kürt aşiret reislerine vermiş ve sonrasında bölgedeki baskın unsur olarak Kürtler öne çıkmıştır. [[Feodalizm]] bölgeye bu süreç sonrasında yavaş yavaş hâkim olmaya başlamıştır. Bölgede kalan Türkmenler yaşamlarını sürdürebilmek için [[Sünnilik|Sünni]] kimliğine gizlenmişler sonrasında ise kimliklerini yitirerek [[Kürtleştirme|Kürtleş]]mişlerdir. Tarihi kayıtlarda Kürdistan'ın Güneybatı İran olarak gösterilmesi, Osmanlı döneminde [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi]]'ndeki Kürt nüfusunun seyrek oluşu ve yoğun yaşadıkları bölgelerin ise bölgenin çok küçük bir kısmını kapsaması bu görüşü desteklemektedir.<ref>[http://www.bugun.com.tr/kose-yazisi/159519-osmanli-nereye-kurdistan-derdi-makalesi.aspx BUGÜN- Erhan Afyoncu]</ref> Genellikle [[Toros]] ve [[Zağros]] sıradağları, Mezopotamya düzlükleri, Ermenistan ve eski [[Vilâyat-ı Sitte]] (Altı İl)'nin yanı sıra bazı yorumcular bugünkü [[Ermenistan]] ve [[Azerbaycan]] topraklarının Türkiye ve İran sınırlarına yakın ve [[Kızıl Kürdistan]] ([[Rusça]]: Красный Курдистан; [[1923]]-[[1929]]; Başkent: [[Laçın]]) denilen [[Kürdistan Uyezd]] (Курдистанский уезд) ve [[1930]]'de [[Kürdistan Okrug]] (bugünkü [[Zengilan]] ve [[Cebrail]] rayonları dahil)'un kurulmuş olduğu bölge Kürdistan'ın parçası olarak sayılır.<ref name="Irak" />
 
[[Türkiye]]'nin [[Güneydoğu Anadolu Bölgesi|Güneydoğu]] ve [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]] bölgelerinin bir kısmını, [[Irak Cumhuriyeti]]'nin kuzeyini ([[Kürdistan Bölgesel Yönetimi]]) ve civarını, [[İran İslam Cumhuriyeti]]'ın [[Kürdistan (İran)|Kürdistan]], [[Batı Azerbaycan]], [[Kirmanşah Eyaleti|Kirmanşah]] ve [[Hamedan Eyaleti|Hamedan]] [[İran'ın bölgeleri|eyaletlerini]], [[Azerbaycan|Azerbaycan Cumhuriyeti]]'nin [[Dağlık Karabağ]] bölgesini ([[Laçın]], [[Zengilan]], [[Kubadlı]], [[Kelbecer]]) ve [[Suriye]]'nın kuzeydoğusunu kapsar.
102. satır:
{{ana|Mervaniler}}
 
Mervaniler (Arapça: مروانيون Marwānīyūn), [[984]]-[[1026]] yılları arasında Kuzey Mezopotamya (bugünkü Irak) ve [[Ermenistan]]'da hüküm sürmüştür.
 
==== Aisaniler ====
135. satır:
{{ana|Eyyubiler}}
 
[[Zengiler]] hükümdarı [[Nureddin Mahmud]]'un komutanı [[Selahaddin Eyyubi]] tarafından [[Mısır]]'da kurulan [[Eyyubiler]] (Arapça: أيوبيون ''Ayyūbīyūn''), [[1171]]-[[1254]] yılları arasında ([[Hama]]'nın yerel yönetimi olarak [[1348]]'e kadar) hüküm sürmüş ve Kürdistan bölgesine kadar hâkimiyetini genişletmiştir. [[1230]]'da [[Anadolu Selçuklu Devleti|Anadolu Selçuklu]] sultanı [[I. Alaeddin Keykubad|Keykubad]] komutasındaki Eyyubi ve Selçuklu orduları [[Yassı Çemen Savaşı]]nda [[Celaleddin Harezmşah]]'ı yenmiştir.
 
==== Luristan Atabeyliği ====
148. satır:
 
===Ziyariler===
[[Ziyariler]] ya da '''Zeyariler''' ([[Farsça]]: ''' ﺁﻝ ﺯﯾﺎﺭ '''), Hazar Denizinin güney bölgesinde [[927]] - [[1090]] yılları arasında hüküm süren bir İrani hanedandır.<ref>Öztuna, Yılmaz, Devletler ve Hanedanlar, Cilt: I, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s. 750</ref>
 
== Kuzey Kürdistan ==
163. satır:
[[Osmanlı İmparatorluğu]] döneminde "Kürdistan", Kürtlerin yaşadığı bölgeyi nitelendirmek için resmî düzeyde kullanılıyordu. Osmanlı padişahlarından [[I. Süleyman]]'ın Fransa kralına yolladığı bir mektupta Kürdistan ifadesi geçmektedir. Bu mektupta padişah imparatorluğunun topraklarını sayarken, Kürdistan ismine de yer vermiştir.<ref>http://tr.wikisource.org/wiki/Kanuni_Sultan_S%C3%BCleyman%E2%80%99%C4%B1n_Kral_Fransuva%E2%80%99ya_ferman%C4%B1</ref>
 
''Kürdistan'ın Ermenistan'a ilhakı konusu'' <ref name="devletarsivleri.gov.tr">[http://www.devletarsivleri.gov.tr/kitap/belge.asp?kitap=15&belge=128 Kürdistan'ın Ermenistan'a ilhakı konusu]</ref>, 9 Nisan 1850'de ''Musul ve Kürdistan vâlîlerine'' <ref>[http://www.devletarsivleri.gov.tr/yayin/osmanli/musul/2b_14.htm Musul ve Kürdistan vâlîlerine mektup]</ref> yazılan mektup, [[9 Kasım]] [[1822]]'de yazılan bir tahriratta <ref>[http://www.tdk.gov.tr/TR/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF05A79F75456518CA&Kelime=tahrirat TDK] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20081008080330/http://www.tdk.gov.tr/TR/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF05A79F75456518CA&Kelime=tahrirat |date=8 Ekim 2008 }} - '''Tahrirat''': resmî bir dairece yazılan yazılar ve mektuplar</ref> bahsi geçen ''Kürdistan Paşaları'' <ref>[http://www.devletarsivleri.gov.tr/yayin/osmanli/musul/2b_7.htm Belbas Aşireti'nin Erbil ve Civarında İskanları]</ref> veya [[1847]] yılındaki [[Bedirhan]] isyanının bastırılmasında yararlık gösterenler için ihdas edilen ''Kürdistan Madalyası'' da ''Kürdistan'''ın resmi kullanımının örnekleri olarak verilebilir.{{Kaynak belirt}}
 
Kürdistan eyaletinin teşkili hakkındaki Sedaret lüzum arizası 20 Cemaziyelevvel 1263 (1846) tarihinde idaresi istisâl edilmiştir.<ref>Mehmet Salih Bedir-Han (Haz: Mehmet Uzun ve Rewşen Bedir-Han), ''Defter-i A'malım - Mehmet Salih Bedir-Han'ın Anıları'', Belge Yayınları, İstanbul, 1998, s. 130-135 (Nazım Sevgen, ''Kürtler, Kürt Beylikleri - Belgelerle Türk Tarih Dergisi'', 1977, Ankara.).</ref>
190. satır:
 
==== Bedirhan İsyanı ====
[[II. Mahmud]]'un kurduğu [[Sekban-ı Cedid]] için Kürdistan'da da asker toplanmış ve aşiret reisleri rahatsız olmuştur. [[1842]]'de Bedirhan Bey Kürdistan'ın bağımsızlığını ilan ederek bugünkü [[Van]], [[Siverek]], [[Viranşehir]], [[Musul]] ve [[Urmiye]]'ye kadar hâkimiyet alanını genişletmiş ve kendi adına para bastırmıştır. Ancak [[1847]]'de yeğeni [[Yezdan Şer]]'in ihaneti sonucu Osmanlı tarafından yenilmiştir.
 
==== Yezdanşer İsyanı ====
291. satır:
{{Ana madde|Suriye Kürdistanı}}
{{ana|2012 Suriye'de Kürt ayaklanması}}
Suriye Kürdistanı ya da Güneybatı Kürdistan ({{Dil|ku|Başûrê Rojavaya Kurdistanê|dil_adı=e}}). [[Suriye]], sınırları içinde ikamet eden Kürtlere [[1962]] yılından beri vatandaşlık hakkı tanımamaktadır.<ref name="SURIYE">Emir Hasanpur (çev: Cemil Gündoğan), ''Kürt Diliyle İlgili Devlet Politikaları ve Dil Hakları'', Avesta Yayınları, İstanbul, Ocak 1997, ISBN 975-7112-20-8, s. 64.</ref> Aynı zamanda Kürt bölgesini Araplaştırmak için bir Arap Kuşağı inşa etmeye çalışmış ve [[1963]]'te [[Baas Partisi]] hükûmeti de "Cezire'nin Araplığını koruma" sloganını kullanarak Araplaştırma politikasını sürdürmüştür.<ref name="SURIYE"/>
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kürdistan" sayfasından alınmıştır