Çocuk hakları: Revizyonlar arasındaki fark

Yirminci yüzyılın başlarında çocukların erişkinlerden farklı haklara sahip olduğu, dolayısıyla da bu hakların ayrıca tanınması gerektiği konusunda, değişik ülkelerde farklı hareketler ortaya çıkmaya başlamıştır. [[Leh]] eğitimci [[Janusz Korczak]]'ın [[1919]] yılında yayınlanan ''How to Love a Child'' (Bir Çocuğu Nasıl Sevmeli) adlı kitabında çocuk haklarından sözetmiştir. [[1917]] yılında, [[Ekim Devrimi]]nin ardından [[Proletkult]] örgütünün [[Moskova]] şubesi bir ''Çocuk Hakları Bildirgesi'' üretti.<ref>{{Kitap kaynağı

}}</ref> Ancak çocuk haklarını savunma konusunda ilk etkili girişim [[1923]] yılında [[Eglantyne Jebb]] tarafından taslağı hazırlanan ve [[1924]] yılında [[Milletler Cemiyeti]] tarafından kabul edilen [[Cenevre Çocuk Hakları Bildirisi]]dir. Bu bildirge [[Birleşmiş Milletler]] tarafından kuruluşunda kabul edilmiş, [[20 Kasım]] [[1959]] tarihinde [[Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi]] olarak güncellenmiş<ref>[http://www.un.org/depts/dhl/children_day/ "Universal Children's Day", Birleşmiş Milletler resmî web sitesi.] URL erişim tarihi: 21 Eylül 2007</ref> ve [[20 Kasım]] [[1989]] tarihinde daha geniş olan [[Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme]] ile değiştirilmiştir. Bu sözleşme, BM üyesi ülkelerin ikisi hariç tamamı yani 193 ülke tarafından kabul edilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23a.html | başlık = Çocuk Haklarına Dair Sözleşme: Özet | erişimtarihi = 22 Eylül 2007 | yayımcı = UNICEF | biçim = HTML | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160112110134/http://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23a.html | arşivtarihi = 12 Ocak 2016 | ölüurl = no }}</ref><ref>[http://www.ohchr.org/english/countries/ratification/11.htm Office of the UN High Commissioner for Human Rights] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20070926223320/http://www.ohchr.org/english/countries/ratification/11.htm |datetarih=26 Eylül 2007 }} Erişim tarihi: 22 Eylül 2007 (İngilizce)</ref>[[Amerika Birleşik Devletleri]] ve [[Somali]] hariç en fazla sayıda ülke tarafından onaylanan insan hakları belgesidir.<ref>{{ing}} [http://www.crin.org/themes/ViewTheme.asp?id=2 Child Rights Information Network] Son erişim tarihi: 21 Eylül 2007</ref> [[Birleşmiş Milletler]]'in [[1945|1940]]'larda kuruluşundan bu yana çocuk hakları hareketi dünya üzerinde her zaman ilgi görmüştür. [[20 Kasım]] günü günümüzde [[Evrensel Çocuk Günü]] (''Universal Children's Day'') veya ''Çocuk Hakları Günü'' olarak kabul edilmiştir. Bunun dışında çeşitli ülkelerde farklı günlerde çocuk günü kutlanmaktadır.

[[Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme]]'nin çok sayıda maddesi çocukların sağlıklı bir yaşam sürdürmelerini desteklemektedir. Sözleşme'nin 6. maddesine göre her çocuk esas olarak yaşama hakkına sahiptir.<ref>{{ing}} [http://www.crin.org/docs/resources/treaties/uncrc.asp#Six Convention on the Rights of the Child] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20111023235114/http://www.crin.org/docs/resources/treaties/uncrc.asp#Six |datetarih=23 Ekim 2011 }} Son erişim tarihi: 21 Eylül 2007</ref> İlaveten, 24. madde gereğince her çocuk ulaşılabilir en yüksek sağlık standartlarından yararlanabilmelidir; gerekli tedavi ve iyileştirme hizmetlerinden faydalanabilmelidir.<ref>{{ing}} [http://www.crin.org/docs/resources/treaties/uncrc.asp#Twenty_four Convention on the Rights of the Child] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20111023235114/http://www.crin.org/docs/resources/treaties/uncrc.asp#Twenty_four |datetarih=23 Ekim 2011 }} Son erişim tarihi: 21 Eylül 2007</ref> İhmal edilen, terk edilen, [[çocuk istismarı|istismara]] uğrayan ya da [[işkence]]ye tâbi tutulan çocukların iyileştirilmesi ve yeniden topluma kazandırmasından devletler sorumludur.<ref>{{ing}} [http://www.crin.org/docs/resources/treaties/uncrc.asp#Thirty_nine Convention on the Rights of the Child] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20111023235114/http://www.crin.org/docs/resources/treaties/uncrc.asp#Thirty_nine |datetarih=23 Ekim 2011 }} Son erişim tarihi: 21 Eylül 2007</ref>

[[Eğitim]] hakkı, çocukların en önemli haklarından biridir. [[Unicef]]'in [[1999]] tarihli raporunda da belirttiği gibi okuma-yazma bilmeme çok ciddi sorunlara neden olmaktadır. Anne ve çocuk ölümlerinin önde gelen etkenlerinden biri, annenin eğitim düzeyinin düşüklüğü veya okuma-yazma bilmemesidir. Kız çocuklarının okullaşma oranındaki 10 puanlık bir artış sonunda bebek ölüm hızı binde 4.1 azalmaktadır.{{Kaynak belirt}}Bu halde çocuğun en temel hakkı olan yaşama hakkı ile eğitim hakkı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. =

Kız çocukların da gereksinlerimini karşılayacak ve kendilerine yaşam becerisi kazandıracak nitelikli eğitim görmeye hakkı vardır. Oysa tüm Dünya'da okula gitmeyen 6-11 yaşlarındaki 130 milyon çocuğun 73 milyonunu kız çocukları oluşturmaktadır.{{Kaynak belirt}}Kız çocukların eğitiminin önemi [[1990]]'lar boyunca her fırsatta vurgulanmıştır.

[[İsveç]], [[Finlandiya]] ve [[Ukrayna]] başta olmak üzere pek çok ülke, çocuk haklarını korumaya yönelik şikayet merciileri oluşturmuştur. Çocuk hakları ihlallerinin değerlendirilmesine yönelik ilk şikayet mercii, [[1981]] yılında ''Barneombudet'' adı altında [[Norveç]]'te kuruldu.<ref name="Ş1">{{ing}} [http://www.barneombudet.no/cgi-bin/barneombudet/imaker?id=18011&visdybde=1&aktiv=18011 About the Ombudsman for Children, Barneombudet] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20071014034641/http://www.barneombudet.no/cgi-bin/barneombudet/imaker?id=18011&visdybde=1&aktiv=18011 |datetarih=14 Ekim 2007 }} URL erişim tarihi: [[8 Ekim]] [[2007]]</ref> Başlıca görevleri arasında tehlike altında olan çocukların güvenliğini sağlamak, çocukların toplum içinde söz sahibi olmalarını teşvik etmek ve [[eğitim]], [[sağlık]], [[kültür]] gibi konuları esas alarak çocukların içinde yetiştikleri koşulları denetlemek olan [[ombudsman]],<ref>{{ing}} [http://www.barneombudet.no/cgi-bin/barneombudet/imaker?id=3496&visdybde=1&aktiv=3496 Objectives, Barneombudet] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20071014034645/http://www.barneombudet.no/cgi-bin/barneombudet/imaker?id=3496&visdybde=1&aktiv=3496 |datetarih=14 Ekim 2007 }} URL erişim tarihi: [[8 Ekim]] [[2007]]</ref> yasalar çerçevesinde bağımsız ve tarafsız<ref name="Ş1"/> olarak hareket etmektedir. [[Ukrayna]], dünyada çocukları bu merciiye atayan ilk ülkedir. [[2005]] yılı sonlarında göreve başlayan Ivan Cherevko ve Julia Kruk, bu ülkede hizmet veren ilk çocuk hakları ombudsmanları olmuştur.

[[2003]]’ten2003’ten bu yana, çocukken işledikleri suçlar nedeniyle [[Çin]], [[İran]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]’de altı kişi idam edildi. [[Pakistan]], [[Filipinler]] ve [[Sudan]]’da da çocuk suçlular infazı bekliyor. [[İran]]'da halen çocuk idamları sürmektedir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.amnesty.org.tr/v3004200501.si |başlık=Uluslararası Af Örgütü web sayfası |erişimtarihi=20 Eylül 2007 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20071002205327/http://www.amnesty.org.tr/v3004200501.si |arşivtarihi=2 Ekim 2007 |ölüurl=yes }}</ref> [[Uluslararası Af Örgütü]] yetkilileri, "Bir dizi insan hakları ihlalinden kurtulan kaçırılmış kadınlar ve kız çocuklar, kaçakçıların ellerinde ikinci bir dizi ihlale maruz kalmaktalar. Bundan da kurtulmayı başarsalar bile bu kez de, çoğu zaman üçüncü bir dizi ihlale maruz kalmaktalar. " açıklamasını yapmışlardır.

[[UNICEF|Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu]]'nun belirlediği verilere göre, [[2006]] yılı içinde yaklaşık 250 bin çocuk silahlı çatışmalara sokuldu ya da bu amaçla silahlı gruplara dahil edildi.<ref name="BBC1">[http://www.bbc.co.uk/turkish/news/story/2007/02/070205_childsoldiers.shtml "Çocuklar asker olmasın", BBC Turkish, 05 Şubat 2007] Son erişim tarihi: 19 Eylül 2007</ref> Çocukların asker olarak savaş alanlarında kullanılması [[Uluslararası Ceza Mahkemesi]] tarafından [[savaş suçu]] olarak tanımlanıyor.<ref name="BBC1"/> Buna rağmen [[Myanmar|Burma]], [[Burundi]], [[Fildişi Sahili]], [[Kongo Demokratik Cumhuriyeti]], [[Somali]], [[Sudan]], [[Çad]], [[Filipinler]], [[Kolombiya]], [[Nepal]], [[Sri Lanka]], [[Uganda]], [[Afganistan]], [[Angola]], [[Gine-Bissau]], [[Liberya]], [[Mozambik]], [[Ruanda]] ve [[Sierra Leone]] gibi ülkelerde çocuklar asker olarak kullanılmaya devam ediyor.