Vikipedi

II. Dünya Savaşı: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
düzeltme AWB ile
Khutuck (mesaj | katkılar)
Hizmetliler
49.971 değişiklik
k Düzenlemeler, değiştirildi: 1898 → 1898 (2), 6 Haziran → 6 Haziran (37) AWB ile
103. satır:
23 Ağustos 1942'de başlayıp 2 Şubat 1943'te Almanların mutlak yenilgisiyle sonuçlanmış ve tüm [[6. Ordu (Almanya)|Alman 6. Ordusu]] elimine edilmiştir. [[Stalingrad Muharebesi]] ile Almanların taarruz gücü kırılmıştır, bu olay savaşın [[Doğu Cephesi (II. Dünya Savaşı)|Doğu Cephesi]]'nde kırılma noktası olarak kabul edilir. Almanlar, [[Kursk Muharebesi]] ile Ruslara karşı son büyük taarruzları gerçekleştirmişler ancak başarılı olamamışlardır. Stalingrad Muharebesi ile Alman kuvvetleri sürekli olarak [[Berlin]]'e kadar geri çekilmek zorunda kalmışlardır.
 
Başını ABD ve İngiltere'nin çektiği [[Müttefik Devletler|Batılı Müttefik Devletler]]'in [[6 Haziran]] 1944'te Alman işgali altındaki Fransa'nın [[Normandiya Çıkarması|Normandiya]] sahillerine çıkarma yapması savaşın [[Batı Cephesi (II. Dünya Savaşı)|Batı Cephesi]]'nde kırılma noktası olarak kabul edilir.
 
Savaşın bitiş tarihi üzerine genel kabul görmüş bir tarih yoktur. Japonya’nın resmen teslim olduğu 2 Eylül 1945 yerine 14 Ağustos 1945 mütarekesi ile savaşın bittiğini savunan bir görüş vardır. Bazı Avrupalı tarihçilere göre Almanya’nın koşulsuz teslimiyet tarihi olan 8 Mayıs 1945 savaşın bitiş tarihidir. [[San Francisco Barış Antlaşması|Japonya ile Barış Antlaşması]] 1951’e kadar imzalanmamıştır.
111. satır:
[[Dosya:Anti-Comintern Pact signing 1936.jpg|thumb|150px|Japonya Berlin Büyükelçisi [[Kintomo Mushanokōji]] ve Almanya Dışişleri Bakanı [[Joachim von Ribbentrop]] [[Anti-Komintern Paktı]]nı imzalarken]]
[[Dosya:Испанская 11 интербригада в бою под Бельчите. 1937.jpg|thumb|sol|234x234px|11. [[Uluslararası Tugaylar|Uluslararası Tugaya]] bağlı [[T-26]], İspanya'da Belchite yakınında (Eylül, 1937)]]
[[Dosya:Attacking the Gate of China02.jpg|thumb|150px|[[Çin Cumhuriyeti]]nin başkenti [[Nankin]]'in Çonghua kapısına saldıran Japon zırhlı araçlar ([[12 Aralık]] 1937 saat 12.10)]]
 
=== Versay Rejimi ve Adolf Hitler'in yükselişi ===
120. satır:
=== İspanya İç Savaşı ===
{{ana|İspanya İç Savaşı}}
Ülkede [[1898]]'den beri önemli [[Koloni (politik)|koloni]]lerin kaybedilmesi ile hızlanan ekonomik ve sosyal çöküntü [[iç savaş]] ortamını hazırlamıştır. 1923'te [[diktatör]] General [[De Rivera]] başa geçene kadar 33 tane kabine değişmiştir. Ülkenin yeni [[monarşi]]k yapısında politik açıdan istikrarsız bir durumda oluşu, ekonomik ve sosyal durumu çok kötü bir biçimde etkilemiştir. Aynı zamanda asiller ve ordunun karşılıklı çıkarlar nedeniyle kralcı ve dolayısıyla sağ görüşlü olması gibi bir durum söz konusuydu. Ancak bu gruba karşıt [[Katalonya]] ve [[Bask]] bölgesindeki halk ve komünistler vardı. Bu gruplar De Rivera'nın döneminde biraz daha durulmuş gözükselerde yine de onun kendilerini zapt edememesi sonucu yönetimden gitmesi sonrası kurulan 2. Cumhuriyette Nasyonalistler ve sonrasında Cumhuriyetçiler yönetime gelmişler; ancak ülke içerisinde büyüyen karmaşayı engelleyememişlerdir. Bunun sonucunda [[Cumhuriyetçilik|Cumhuriyetçi]]ler ile [[Milliyetçi]]ler arasında iç savaş başlamıştır. İlk başlarda Cumhuriyetçiler avantajlı görünmüşlerdir; ancak daha sonra [[İspanya Afrikası]] ve İspanyol ordusunun bir kısmı milliyetçilere katılmıştır. Hitler ve Mussolini radikal eylemlerle Alman ve İtalyan pilotlarını savaşa sokmuş ilk zırhlılarını İspanya'da denemiştir. 1939'da [[General Franco]] önderliğinde milliyetçi güçler tamamen yönetimi ele geçirdiğinde toplam ölü sayısı 600.000 civarındadır.
 
=== Anti-Komintern Paktı ===
127. satır:
Japon İmparatorluğu, Sibirya ve Moğolistan sınırlarında [[Sovyetler Birliği]]'le(SSCB) sürtüşmektedir. Bu gerilim Almanya'ya Japonya'yla yakınlaşma şansı tanır. 25 Kasım 1936 tarihinde Anti-Komintern Paktı'nı imzalarlar. Buna göre, her iki ülke, içlerinden birisi [[Sovyetler Birliği]] (SSCB) tarafından saldırıya uğrarsa diğerine destek sözü verir.
 
[[Berlin]], [[İtalya]]'nın da bu anlaşmaya katılımı için baskı yapar. [[Benito Mussolini|Mussolini]] bir yıl sonra, [[6 Kasım]] 1937'de anlaşmayı imzalar. 1939 Şubat ayında [[Macaristan]] da Anti-Komitern Paktı'na katılır. [[Francisco Franco|Franco]]'nun [[İspanya]]'sı da bu ittifaka 27 Mart 1939'da katılır.
 
Ancak, II.Dünya savaşında Almanya [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'yle savaşmasına karşın, İspanya bu savaşta tarafsız kalmıştır.
143. satır:
{{ana|Münih Antlaşması (1938)}}
 
[[Almanca]] konuşan nüfusun yaşamakta olduğu bölgelerin, Alman topraklarına katılmasıdır. Bu stratejik evrenin adımları, 12 Mart 1938'de, Avusturya'nın ilhak edilmesiyle başlamıştır. Ardından ikinci adım [[Çekoslovakya]] toprakları içindeki Südet bölgesidir. Hitler'in baskısıyla [[29 Eylül]] 1938 günü imzalanan [[Münih Anlaşması]]yla Südet bölgesi Almanya'ya verilmiştir. Konferans, Alman, İtalyan, İngiliz ve Fransız başbakanlarının katıldığı, Çekoslovakya'nın temsilci bulundurmadığı bir anlaşmadır. Anlaşmanın hayata geçirilmesi konusunda Hitler, hiç zaman kaybetmemiştir. Anlaşma, 1 Ekim 1938'de yine silah kullanılmaksızın, uluslararası anlaşmalara dayanılarak, nüfusunun yüzde elliden fazlasını Almanların oluşturduğu Südet bölgesinin Almanlarca işgal edilmesine dayanmıştır. 15 Mart 1939'da ise Çekoslovakya'nın kalanını da topraklarına eklemeleri anlaşmada yer almıştır.
 
Bu olaylara kadar Hitler, stratejisinin adımlarını atarken, silah kullanmamıştır. Ancak geriye tek sorunlu bölge kalmıştır: Danzig bölgesi. Versay Anlaşmasıyla Polonya'ya verilen Danzig bölgesi, hâlâ Alman yönetiminde olan [[Doğu Prusya]] ile Almanya arasındaki kara bağlantısını kestiğinden, Alman hükumeti, Polonya hükumetinden, Doğu Prusya'yla arada bir kara bağlantısı oluşturulması yönünde bir teklifi görüşmesini istemiş ve böylece [[Danzig Sorunu]] ortaya çıkmıştır.
 
=== Alman-Sovyet Paktı ===
[[Dosya:MolotovRibbentropStalin.jpg|thumb|sağ|150px|İmzalayan [[Vyaçeslav Molotov|Molotov]], arkada [[Ribbentrop]] ve [[Josef Stalin|Stalin]] ([[23 Ağustos]] 1939, [[Moskova]])]]
{{ana|Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı}}
 
164. satır:
=== Polonya ===
[[Dosya:Second world war europe animation small.gif|küçükresim|16560px|II. Dünya Savaşı'nın gelişim süreci]]
[[Dosya:Schleswig Holstein firing Gdynia 13.09.1939.jpg|thumb|sol|200px|[[1 Eylül]] 1939 sabah saat 4.45'te Westerplatte'yi bombalayan Alman [[SMS Schleswig-Holstein]] zırhlısı.]]
[[Dosya:Alman işgali haritası.png|320px|küçükresim|[[Nazi Almanyası|Almanya]]'nın 1938-1942 yılları arasında Avrupa'da işgal ettiği ülkeler.]]
[[Dosya:Edward Rydz-Smigly.jpg|küçükresim|sol|150px|[[Edward Rydz-Śmigły]]]]
171. satır:
{{ana|Polonya'nın İşgali}}
 
[[Wehrmacht|Alman ordusu]] o dönemin en güçlü ordusuydu. [[Danzig Sorunu]]'nun diplomatik yollarla çözümünün uzun sürmesi üzerine Alman orduları [[1 Eylül]] 1939 sabahı Polonya sınırlarını geçtiler. [[Blitzkrieg|Yıldırım savaşı]] tekniklerinin ilk kez hayata geçirilişi olan [[Polonya Seferi]], bu ülkenin toprak bütünlüğünü uluslararası platformda garanti etmiş olan Birleşik Krallık ve Fransa'yı harekete geçirmiştir. 3 Eylül'de Birleşik Krallık, bir gün sonra da Fransa, Almanya'ya savaş ilan etmiş ve seferberlik hazırlıklarını başlatmıştır. Ancak Alman panzer birlikleri, harekâtın ilk haftasının sonunda Polonya cephelerini yarmış ve geniş kuşatmalara girişmiştir. Müttefikler'in askeri bir müdahalesi için artık olanak görünmemektedir.
 
[[17 Eylül]] 1939 günü, Sovyet [[Kızıl Ordu]]suna bağlı birlikler Polonya'nın doğu sınırlarından saldırırlar. İki ateş arasında kalan Polonya, [[27 Eylül]] 1939'da teslim olur, direnen birlikler de [[5 Ekim]] 1939 günü teslim olurlar.
 
1940 yılının Haziran ayında [[Josef Stalin|Stalin]], [[Baltık Ülkeleri]]ne gönderdiği notada, [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'ye yakın hükumetlerin işbaşına getirilmesini ister. Hemen ardından da [[Kızıl Ordu]] [[Litvanya]], [[Letonya]] ve [[Estonya]] topraklarına girer. 14 Temmuz'da bu ülkelerde yaptırılan genel seçimlerle işbaşına gelen hükumetler [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'ye katılma kararı alacaklardır. Böylece [[I. Dünya Savaşı]] sonunda yeni Sovyet hükumetinin elinden çıkan bu topraklar tekrar kazanılmıştır ve bu topraklar [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'nin [[Baltık Denizi]]ne açılmasında, [[Sankt-Peterburg|Leningrad]] limanının güvenliği anlamına gelmektedir.
 
Baltık Denizi konusunda Stalin'in öngördüğü diğer bir önlem ise onu, [[Finlandiya]] hükumetiyle görüşmelere yönlendirecektir. Görüşmelere [[9 Ekim]] 1939'da başlanmıştır. Görüşmelerden bir sonuç alınamayacağı kanısına varan Stalin yönetimi tarafından, [[28 Kasım]] 1939'da, 1932 yılında imzalanmış olan saldırmazlık anlaşmasının tek taraflı olarak kaldırıldığı Fin hükumetine bildirilir ve 30 Kasım 1939 da Kızıl Ordu Finlandiya'ya saldırır. Bu hareket Paris ve Londra'yı, Moskava'ya karşı takınılacak tavır konusunda düşünmeye sevk etti. Birleşik Krallık hükûmeti Moskova ile siyasal münasebetlerini kesmeyı reddetti. Ancak her iki memleket halkoyunda Finlandiya lehinde şiddetli bir heyecan uyanması, Polonya'nın yok edilmesi sırasında Almanya'yla bir savaşı göze alabilecek kuvvette olmadıkları inancıyla hareketsiz kalmayı tercih etmiş Fransa ve Britanya hükumetlerini, Finlandiya meselesinde harekete geçmeye zorladı. Her iki hükûmet de [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'ye savaş ilan etmeden Finlandiya'ya 100.000 kişilik bir askeri kuvvet yollama kararı aldılar. Böylece Fransa ve Birleşik Krallık küçümsedikleri Sovyet ordusuyla ve [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'yle, Almanya'nın yanı başında savaşmayı göze almış oluyordu. Ancak Sovyet Rusya'dan çekinen [[İsveç]] ve [[Norveç]], Müttefik kuvvetlerin kendi topraklarından geçmesine izin vermediler. Bu ret, Müttefikler'in çok hazırlıksız oldukları bir sırada Sovyet Rusya'yla savaşa girişmelerine engel olarak ağır bir tarihi hatayı önlemiş oldu. [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'nin [[Finlandiya Seferi]] 6 Mart 1940'ta Finlandiya hükumetinin, Ruslarla barış görüşmeleri için masaya oturmak zorunda kalmasıyla son bulacaktır.
 
=== Kış Savaşı ===
186. satır:
Bu bölge [[Sovyetler Birliği|SSCB]] için hayati önem taşımaktaydı. Bu yüzden [[Josef Stalin|Stalin]] bu toprakların [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'ye bağlı olmasının gerekli olduğu görüşündeydi. Stalin’in Finlerden istediği bu topraklar 1.700 [[kilometre kare]]dir. Bunun karşılığında Finlandiya-Rusya sınırının orta kesimlerinden 3.500 kilometre karelik bir araziyi teklif etmektedir. Finlandiya hükümeti, böyle bir anlaşmaya varmanın, taviz vermek istemedikleri tarafsızlık tutumuyla bağdaşmayacağı gerekçesiyle konuya sıcak yaklaşmadılar. Bunun üzerine Stalin bu toprakları satın almak istedi. Bu önerisi de reddedildi.
 
[[Finlandiya]]’nın tutumu karşısında Stalin’in tutumu hızla sertleşti. [[28 Kasım]] 1939'da, 1932 yılında imzalanmış olan saldırmazlık anlaşmasının tek taraflı olarak kaldırıldığı Fin hükümetine bildirildi ve [[30 Kasım]] 1939'da Sovyet orduları savaş ilan etmeksizin Finlandiya’ya saldırdı ve ertesi gün Finlandiya'nın sınır şehri Terijoki (bugün Zelenogorsk)'ye girerek, orada Fin komünist Otto Ville Kuusinen'in başkanlığında kukla bir devlet olan [[Fin Demokratik Cumhuriyeti]]'ni ilan ettirdi.
 
6 Mart 1940'ta Fin hükümeti, [[Ruslar]]’la barış görüşmeleri için masaya oturmaya razı oldu. Bu sırada Rus kuvvetleri Koivisto (bugün [[Primorsk]])'yu ele geçirmiş ve Viipuri'ye dayanmıştı.
205. satır:
[[Dosya:British prisoners at Dunkerque, France.jpg|thumb|sol|150px|[[Dunkerque]]'da esir düşen Britanya ve Fransa askerleri (Haziran 1940)]]
[[Dosya:Bundesarchiv Bild 183-H01757, Erich von Manstein.jpg|thumb|150px|Fall Gelb (''[[Sarı Durum]]'': Benelux'a saldırı) ve Fall Rot (''[[Kırmızı Durum]]'': Fransa'ya saldırı) planlayan Tümgeneral [[Erich von Manstein]]]]
[[Dosya:Hitler Paris.jpg|thumb|sol|150px|Hitler'in Paris ziyareti (solda [[Albert Speer]], sağda Walter Frentz, [[23 Haziran]] 1940, [[Palais de Chaillot]], [[Paris]])]]
[[Dosya:Hitler and german-nazi officers staring at french marechal foch statue june25 1940.png|thumb|150px|[[Adolf Hitler|Hitler]] ve generalları, [[Compiegne ormanı]]nda tarihî vagonda ateşkes imzalamadan önce Mareşal [[Ferdinand Foch]]'un heykeline bakarken]]
 
10 Mayıs 1940 günü, 110 yedek [[tümen]] tarafından desteklenen 190 tümenden meydana gelmiş bir [[Almanlar|Alman]] ordusu; 91 [[Fransızlar|Fransız]] tümeni, 12 [[Belçika]] tümeni, 12 Britanya tümeni, 1 [[Polonya]] tümeni ve küçük bir [[Hollanda]] ordusu tarafından müdafaa edilmekte olan batı cephesine taarruza geçti. Almanların savaş planı ise ancak şubatta kesin şeklini alıyordu. [[Belçika]] ve [[Hollanda]]'ya yönelen saldırılarla [[Manş Limanı]]nı (Fransa Seferi) ve [[Paris]]'i ele geçirmek. Asıl taarruz ise daha güneyde, Arden Ormanları üzerinden Sedan yönünde [[Fransa]] topraklarına yönelikti. Hitler, Birleşik Krallık ve Fransa'nın Almanya'ya Hollanda ve Belçika'yı geçerek hücum edeceğini bildiğinden kuvvetlerinin çoğunu Belçika üzerine sevk etti. Bunun üzerine Fransa ve Birleşik Krallık ordusunun en mükemmel silahlandırılmış motorize birlikleri derhal, Alman ordusunu kuzeyden kuşatmak ve gerisinde Ruhr Bölgesini ele geçirmek amacıyla Belçika üzerinden hücuma geçti. Ancak Alman birlikleri korkunç bir hızla ilerliyordu. Paraşütçü birliklerinin göz açtırmayan hücumları sonunda Meuse üzerinde birçok köprüler ve Hollanda'nın meşhur "Eben Emael" kalesi Almanların eline geçti. Hava bombardımanlarıyla yerle bir edilen [[Rotterdam]] ve hemen ardından [[Lahey]] işgal edildi. Hollanda bir baştan bir başa Almanlar tarafından işgal edildi. Kraliçe Vilhelmina, Birleşik Krallık'a sığındı, ordu yok edildi, Müttefikler'in zırhlı birlikleri süratle güneye çekilmeye başladı. Bir başka Alman ordusu da [[Lüksemburg]] üzerinden geçerek Meuse Nehrine varmış, nehri Namur'la Sedan arasındaki birçok noktadan geçmişti. Sedan Harekâtı 15 Mayıs'ta tam bir bozgun halini aldı. Fransız sınırının delinmesi, Belçika birliklerini Anvers-Louvain müdafa hattını terk ederek Lys'e ve İngiliz birliklerini Douai-Peronne hattına çekilmek zorunda bıraktı. Paul Reynaud 16 mayısta [[Suriye]]'de bulunan General Weygand'ı General Gamelin'in yerine tayin etti. Weygand Abbeville'den kuzeye ve Ypres'den güneye giden iki hat üzerinde taarruza geçti; ancak önemli bir sonuç alamadı. Belçika orduları 25 ile 28 mayıs arasında ümitsiz bir savaşla Lys üzerinde karşı koydu. 26 Mayıs'ta İngiliz birlikleri anavatana dönme kararı aldı. 27 mayısta Belçika sınırı birçok noktada delindi. Belçika'nın, düşmana karşı koymasına artık imkân yoktu. Kral Leopold, 28 mayısta Almanlarla teslim anlaşmasını imzaladı. Bu üç ülkenin tümüyle istilasını önlemek için İngiliz Yurtdışı Sefer Kuvveti ve Fransız orduları kuzeye ilerleyince, taarruz çıkış hattı Arden Ormanları olan ve Manş Kanalı yönünde ilerleyen Alman zırhlı birlikleri tarafından kuşatılmış oldu. Gerçek şuydu ki Belçika, Müttefik ordularının mağlubiyeti ile, izleri savaştan sonra dahi silinmeyecek çok ağır ve feci şartlar altında kaderiyle baş başa bırakılmıştı. Belçika'nın işgali üzerine Britanyalılar kıtadaki 235.000 kişilik ordularını ve Fransızlar 115.000 kişiye varan kuvvetlerini Almanların aralıksız bombardımanları altında, büyük zorluklarla, Dunkerque limanından deniz yoluyla tahliye edebildiler; ancak bütün silah, cephane ve mühimmat kaybedilmişti. Bu, Müttefikler'in meşhur kuzey ordusunun sonu demekti.
 
Fransa'da, Başkan Paul Reynaud, kendisini bekleyen çok zor olaylara karşı koyabilmek için 18 Mayıs'ta Mareşal Philippe Petain'i hükümete davet etmişti. 15 haziranda ise orduda zırhlı birliklerin ısrarla kullanılmasını isteyen General de Gaulle'ü Savaş Bakanlığı Müşteşarlığına tayın etti. Hükümetin değişmesi Fransa'nın kaderini değiştirmedi. [[14 Haziran]] 1940'ta Alman birlikleri Paris'e girdi. Aynı gün hükûmet Bordeaux'a çekildi. Alman askerleri Paris'e girmeden 4 gün önce (10 haziran) İtalya, Birleşik Krallık ve Fransa'ya savaş ilan etti. Bu sırada Alman ordusu Loire yönünde ilerliyor, Maginot hattını geçerek [[İsviçre]] sınırına doğru yürüyordu. Fransa çöküyordu. Reynaud, 16 haziranda istifa etti. Yeni kabineyi Mareşal Petain kurdu ve 17 Haziran'da İspanya aracılığı ile Almanya'dan, Vatikan aracılığı ile de İtalya'dan teslim şartlarını bildirmesini istedi. Bu sırada Münih'te buluşmuş olan Hitler ve Mussolini, Fransa'ya teklif edilecek olan mütareke şartlarını belirliyorlardı. 22 Haziran 1940'ta Fransa ateşkes anlaşmasını Almanya ile imzaladı. Aynı gün Alman orduları Lyon'a girdi. İtalya ile mütareke anlaşmasını 24 Haziran'da Roma'da imzalandı. Alman güçleri kuzey Fransa’yı ve Fransa'nın Atlas Okyanusu kıyılarını işgal etti, Fransa topraklarının üçte ikisi, Alman kontrolüne girdi. İtalyan zırhlı birlikleri de Alpler bölgesinden Fransa'ya girdi. Menton, İtalya'nın kontrolüne girdi. Ayrıca Fransız Somalisi'ndeki Cibuti limanı ve Cibuti-Adis Abela demiryolu üzerinde İtalya'ya tasarruf hakkı tanınıyordu. Fransa bu savaşta 100.000 asker kaybetmiş, sivil halktan 80.000 kurban vermiştir.
 
==== Britanya Savaşı ====
226. satır:
{{ana|Kuzey Afrika Cephesi (İkinci Dünya Savaşı)}}
 
İtalya'nın [[10 Haziran]] 1940'ta Almanya safında savaşa girmesiyle savaş [[Kuzey Afrika]]'ya da sıçramış oldu. Zaten Libya, Eritre ve Somali İtalyan kontrolündeydi.
 
İtalya'nın Kuzey Afrika'da operasyon alanı olarak belirlediği bölge, Nil Nehri ve Tunus arasında kalan Batı Çölü'ydü. 1939 yılı ortalarından itibaren Mısır'daki İngiliz Orta Doğu Kuvvetleri, Libya'daki İtalyan kuvvetlerini yoklama taarruzlarıyla taciz etmekteydi. General Creagh komutasındaki 7. Zırhlı Tümenin askerleri bu çatışmalarla “çöl fareleri” olarak anılacaktır.
277. satır:
{{ana|Barbarossa Harekâtı|Moskova Muharebesi}}
 
Norveç, Fransa ve Balkanlar'ın istilasıyla, Batı'dan gelebilecek bir dizi askeri tehdidin önlemini almış olan Hitler, dikkatini bu kez doğuya, [[Sovyetler Birliği]]'ne çevirmiştir. [[22 Haziran]] 1941 günü kısa bir hazırlık ateşinin ardından Alman panzer birlikleri Sovyet sınırını geçerler.
 
Böylece II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi savaşlarının açılış hamleleri sayılabilecek [[Barbarossa Harekâtı]] başlamış olur.
 
[[Doğu Cephesi (İkinci Dünya Savaşı)|Doğu Cephesi]] [[22 Haziran]] 1941 tarihinde başladı ve harekâtın ilk aylarında Wehrmacht’ın hızlı ilerleyişine ve [[Kızıl Ordu]]’nun ciddi ölçüde kayıplarına sahne oldu. Emrindeki tank kolordularıyla hızla [[Moskova]] önlerine gelen Mareşal [[Fedor von Bock]], [[Adolf Hitler|Hitler]] tarafından zorla geri dönüp [[Smolensk]]'teki Rus ordularını esir alması istenince, [[Moskova]]'yı terk etmiş olan [[Stalin]] zaman kazanıp kendi birliklerini savunma yapmaları için Moskova'ya yığdı. Sonbahar aylarındaki yağışlar, Rus direnişinin giderek kendini toparlaması ve sertleşmesi, ardından da o yıl erkenden bastıran kış şartlarının oluşturduğu zorluklarla Alman ordularının ilerleyişi durma noktasına geldi. 5 Aralık 1941 akşamı, Moskova'ya yönelik Alman saldırıları sonlanmak zorunda kaldı.
 
Doğu Cephesi'nde savaş boyunca [[Nazilerin Sovyet savaş esirlerine işledikleri suçlar|Naziler milyonlarca Sovyet savaş esirini öldürdü]].
300. satır:
[[Dosya:Yamamoto-Isoroku.jpg|thumb|sol|150px|[[Oramiral]] [[Isoroku Yamamoto]] ([[Japon İmparatorluk Donanması]] Başkomutanı)]]
[[Dosya:Yamashita.jpg|thumb|150px|"Malaya Kaplanı" Korgeneral [[Tomoyuki Yamashita]] (25. Ordu komutanı)]]
[[Dosya:USSArizona PearlHarbor.jpg|thumb|sol|150px|Yanan [[Amerikalılar|Amerikalı]] zırhlı [[USS Arizona (BB-39)|USS ''Arizona'']] ([[7 Aralık]], 1941)]]
[[Dosya:Japanese aircraft carrier Hiryu burning on 5 June 1942 (NH 73064).jpg|thumb|150px|Yanan Japon uçak gemisi [[Japon Uçak Gemisi Hiryū|''Hiryū'']] (Midway)]]
[[Dosya:USS Lexington brennt.jpg|thumb|sol|150px|Yanan [[Amerikalılar|Amerikalı]] uçak gemisi [[USS Lexington (CV-2)|USS ''Lexington'']] (Mercan Denizi)]]
[[Dosya:USS Wasp (CV-7) brennt.jpg|thumb|150px|[[Amerikalılar|Amerikalı]] uçak gemisi [[USS Wasp (CV-7)|USS ''Wasp'']] batmak üzere ([[Solomon Adaları]], [[15 Eylül]] 1942)]]
[[Dosya:Japanese aircraft attack USS Hornet (CV-8) during the Battle of the Santa Cruz Islands on 26 October 1942 (80-G-33947).jpg|thumb|sol|150px|Japon uçakların saldırı altında Amerikan uçakgemisi [[USS Hornet (CV-8)|USS ''Hornet'']] ([[Santa Cruz Adaları Deniz savaşı]], [[26 Ekim]] 1942)]]
[[Dosya:Camouflaged and poorly equipped Chinese soldiers repell a charge of 50,000 Japanese along the Salween River near Burma. - NARA - 196230.jpg|thumb|150px|Çin-[[Myanmar|Burma]] sınırlarında [[Salween Nehri]]nde Japonlara karşı savaşan [[Çin Cumhuriyeti]] askerleri (Haziran, 1943)]]
{{ana|Pasifik Cephesi (II. Dünya Savaşı)}}
314. satır:
Başlangıçta, ABD savaşa doğrudan katılmasa da, Birleşik Krallık'a büyük ölçüde ekonomik ve askeri malzeme yönünden destek sağlıyordu.
 
[[7 Aralık]] 1941’de, bir pazar sabahı, Japon uçak gemilerinden havalanan yüzlerce avcı, torpido ve bombardıman uçağı, Hawaii Adalarından Oafu Adasında bulunan [[Pearl Harbor Saldırısı|Pearl Harbor]] deniz üssüne geniş çaplı bir hava saldırısı düzenledi. Japonlar bombaladıkları 8 [[Dretnod]]dan 6'sını batırdı ya da kullanılamaz hale getirdi. Amerika donanmasına ait 3 uçak gemisi (CV-5 USS ''Yorktown'', CV-6 USS ''Enterprise'', CV-8 USS ''Hornet'')nin seferde oldukları için bu saldırıdan kaçabilmesinden dolayı, Japonların bu hava taarruzu her ne kadar başarılı görünse de esasen Japonya açısından büyük bir şanssızlık olarak kabul edilmektedir.
 
[[Pasifik Savaşları]]'nın ilerleyen aşamalarında, deniz savaşlarında hava gücünün belirleyici bir rol oynadığının kanıtlanması da göstermektedir ki, hava unsurlarını taşıyan Amerikan uçak gemilerinin zarar görmemiş olması, savaşın kaderi üzerinde yaşamsal bir rol oynamaktadır.
 
Yine de bu olay üzerine ABD Kongresi [[8 Aralık]] 1941’de Japonya’ya savaş ilan etti. Kaçınılmaz olarak Japonya'nın müttefiki olan Almanya ve İtalya 11 Aralık günü ABD'ye savaş ilan etti. Bir gün sonra ise Japonya, Birleşik Krallık, Kanada ve Avustralya'ya savaş ilan etti.
 
Pearl Harbor baskınıyla aynı gün, Taiwan (Formoza) adasından kalkan Japon uçakları Filipin Adalarına yönelik bir hazırlık saldırısı başlattı. Bu adalara hemen ardından Japon birliklerince çıkarma yapılarak işgal edildi. General Douglos MacArthur komutasındaki ABD ve Filipin güçleri geri çekilmek zorunda kaldılar. Japonlar 1942 Mayısın'da Filipinler'i ele geçirdiğinde 36 bin asker ve 25 bin sivil esir alındı.
365. satır:
 
== Kuzey Afrika Çıkarması ==
[[8 Kasım]] 1942'de Britanyalı ve ABD güçlerinden oluşan bir görev kuvveti Fas ve Cezayir kıyılarına bir çıkarma yaptı. 6 Ağustos 1942 günü başlayan İngiliz taarruzu karşısında ([[II. El Alameyn Savaşı]]), geri çekilmek zorunda kalan Rommel, bu çıkarma harekâtı sonucu iki ateş arasında kalmış oluyordu.
 
General [[Bernard Montgomery|Montgomery]] komutasındaki Britanyalı 8. Ordusunun ileri Harekâtı, Rommel'in döşemiş olduğu onbinlerce mayın dolayısıyla ağır aksak ilerleyebiliyor.
 
Böylece Britanyalı 8. Ordusu, [[13 Aralık]] 1942'de Tobruk’a ulaşabiliyor. 1943 yılının ocak ayı sonunda ise Libya tümüyle Rommel’in kontrolünden çıkmıştır. Artık Kuzey Afrika’da durum tümüyle ABD ve Ingilizlerin kontrolü altındadır.
 
== İtalya Cephesi ==
{{Ana|İtalya Cephesi (II. Dünya Savaşı)}}
[[Dosya:Monte Cassino.jpg|thumb|200px|[[Monte Cassino Muharebesi|Monte Cassino]] enkazları]]
[[10 Temmuz]] 1943 ve 2 Mayıs 1945 tarihleri arasında [[Birleşik Krallık|Britanyalı]] ve [[Amerikalılar|Amerikalı]] donanmalarının [[Husky Harekâtı]] ile [[Sicilya]]'ya yapmış olduğu çıkarmayla açılmış olan cephedir.
 
[[Müttefik Devletler|Müttefikler]], [[Kuzey Afrika]]’daki Alman askeri varlığını ortadan kaldırdıktan sonra İtalya'ya yöneldiler. İtalya'ya bir çıkarma yapılmasından önce [[Sicilya]] adasındaki Alman askeri gücünün de kırılması gerekmişti. İtalya topraklarına Müttefik çıkarması iki noktadan yapılmıştır. General Montgomery’nin 8. Ordusu, Sicilya’dan hareketle dar Messina boğazını geçerek İtalyan çizmesinin parmak ucuna çıkmıştır.
402. satır:
=== Bagration Harekâtı ===
 
[[Normandiya Çıkarması]]'ndan 16 gün sonra ve [[Nazi Almanyası|Almanya]]'nın [[Sovyetler Birliği]]'ne savaş ilan ettiği günün üçüncü yıldönümünde, [[Almanlar|Alman]] hatlarının merkez bölümünde, [[22 Haziran]] 1944 günü geniş kapsamlı bir [[Kızıl Ordu]] taarruzu başlatılmıştır. [[Stalin]], harekâtın kod adı olarak prens [[Bagration]]’un adını seçmiştir. [[Napolyon savaşları]] sırasında, çağın en üstün taktik kumandanlarından biri sayılan Bagration, [[1812]] de [[Napolyon Bonapart|Napolyon]] ordularına karşı [[Borodino]]’da verilen savaşta ölmüştü.
 
[[Ruslar]], 124 [[tüme]]nde 1,2 milyon asker, 5.200 [[tank]], 30 bin top ve 6 bin uçağı bu cepheye sürmüşlerdir. [[Almanlar]] bu saldırıya, eksik kadrolu 63 tümende 350 bin dolayında asker, 900 tank ve 10 bin topla göğüs germek durumundaydılar.
408. satır:
Taarruzun ilk günü bitmeden [[Almanlar|Alman]] hatları iki cephede yarıldı ve 53. Kolorduyla birlikte [[Vitebsk]] kenti kuşatıldı. Aynı gece [[Luftwaffe]], [[Ukrayna]]’daki [[Poltava]] Amerikan üssüne bir hava akını düzenledi. 44 adet [[B-17 ağır bombardıman uçağı]] pistde imha edildi. Üsteki yarım milyon galonluk akaryakıt da kullanılamayacak duruma getirildi.
 
[[Almanlar|Alman]] 53. Ordu’sunun yarı mevcudunu oluşturan 5 [[tümen]] için [[25 Haziran]]'da [[Adolf Hitler|Hitler]], çekilme emrini verdi ama [[28 Haziran]]'a gelindiğinde 53. Kolordu’dan geriye pek bir şey kalmamıştı. 53. Kolordu’nun 5 tümeninden sadece biri, ağır kayıplarla [[Ruslar|Rus]] kuşatmasından kurtulabilmiştir.
 
Aynı gün mareşal [[Rokossovski]] emrindeki [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] kuvvetleri [[Minsk]]’in hemen güney doğusundaki [[Bobruisk]] kentini ve dolayısıyla Alman 9. Ordusu’nu kuşatırlar. Kuşatma altındaki bu ordudan sadece 15 kişi kurtulabilecektir; [[Kızıl Ordu]] 70 bin tutsak alır.
 
[[2 Temmuz]] 1944'te [[Rokossovski]]’nin öncü birlikleri, [[Minsk]]’in 60 km batısında, [[Varşova]] bağlantısını sağlayan kara ve demiryolunu keserler. [[Kızıl Ordu]] birlikleri bir haftada 225 km yol kat ederek [[Almanlar|Alman]] [[tümen]]leri, [[kolordu]]ları arasından geçip Merkez Ordular Grubu’nun geri bağlantısını kesmiştir.
 
Merkez Ordular Grubu’ndan arta kalan 4. Ordu [[3 Temmuz]]'da [[Berezina Nehri]]'nde kalan tek köprüden batıya geçerek imha olmaktan kurtulur. Nehri geçmişlerdir ama [[Berezina Savaşı]] Alman 4. Ordu’su için çok ağır kayıplarla sağlanabilen bir geçiş olmuştur. Ne var ki Berezina Nehri'nin batısında tutunmak da mümkün olamaz. Zaten aynı gün [[Minsk]]’in Rusların eline geçmesiyle de 4. Ordu kuşatılmış duruma düşmüştür. Havadan ikmal girişimleri de başlar başlamaz başarısızlığa uğrar. [[11 Temmuz]] 1944 günü, 4. Ordu’dan sağ kalanlar da teslim oldular. Böylece 1941 yazında Alman işgaline giren [[Beyaz Rusya]] bu harekatla kurtarıldı.
 
12. Kolordu komutanı general [[Müller]], direnmenin intihardan farksız olacağını anlayarak elindeki tüm kuvvetlerle 8 Temmuz 1944'te teslim olmuştur. Berezina bataklıklarını geçip uçsuz bucaksız ormanlarda birkaç kola ayrılan 27. Kolordu, çemberden çıkmak için çabalamaktadır şimdi. 13 temmuzda [[Vilna]] kenti Rus'ların eline geçer ve kenti savunan Alman tümeni imha edilir.
433. satır:
=== Normandiya Çıkarması ===
{{ana|Normandiya Çıkarması}}
[[Dosya:1944 NormandyLST.jpg|thumb|sol|150px|Amerikan askerleri [[Normandiya]] Çıkarmasında, [[6 Haziran]] 1944]]
 
[[Dosya:Cromwellvillersbocage.jpg|thumb|sol|150px|Villersbocage çatışmasında terkedilen [[Cromwell tank]]]]
512. satır:
{{ana|Hiroşima'ya atom bombası saldırısı|Nagasaki'ye atom bombası saldırısı}}
 
Japonya, kendi adasına kadar geri çekilmek zorunda kalmasına rağmen, yoğun stratejik bombardımana karşın direnmesini sürdürmektedir. ABD başkanı [[Truman]], Pasifik'teki savaşı bir an önce bitirebilmek için atom bombası kullanmaya karar verildiğini açıklar. [[6 Ağustos]] 1945'te [[Hiroşima'ya atom bombası saldırısı|Hiroşima]], [[9 Ağustos]] 1945'te ise [[Nagasaki'ye atom bombası saldırısı|Nagasaki]] kentleri atom bombasıyla vurulur. Atom bombası binlerce sivilin kaybına neden olmuştur. Hem psikolojik harp olarak hem de toplu sivil tahrip açısından sıcaklığını günümüzde de korumaktadır.
 
[[14 Ağustos]] 1945'te Japonya, kayıtsız şartsız teslim olmayı kabul etmiştir. Japonya'nın teslim belgesi ise 2 Eylül 1945'te USS Missouri savaş gemisinde imzalanmıştır.
 
'''Görüntüler''' <br />
"https://tr.wikipedia.org/wiki/II._Dünya_Savaşı" sayfasından alınmıştır