Vikipedi

Carlo Collodi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
776.897 değişiklik
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
Değişiklik özeti yok
63. satır:
| website =
}}
'''Carlo Lorenzini''' (d. 24 Kasım 1826, [[Floransa]] - ö. 26 Ekim 1890, [[Floransa]]) [[İtalyanlar|İtalyan]] İtalyan gazeteci ve yazardır. [[Pinokyo]] romanının yazarı olarak ve genellikle ''Collodi'' takma adıyla biliniryazar.
 
Bir kültürel simge haline gelen çocuk romanı karakteri [[Pinokyo]]'nun yaratıcısıdır.
[[Dosya: Pinocchio.jpg|thumb|sol|200px|Pinokyo.]]▼
 
▲[[Dosya: Pinocchio.jpg|thumb|sol|200px|Pinokyo.]]
Carlo Lorenzini, yoksul bir ailenin çocuğu olarak Floransa'da dünyaya geldi. Gençliğinde ilahiyat okulunda okudu, ama [[Avusturya]]'ya karşı sürdürülen mücadelede [[Risorgimento]] (Yeniden Yükseliş) hareketini desteklemek için gazeteciliğe başladı. Ünlü takma adı Collodi, annesinin doğduğu yerin adıdır. Başlangıçta bu adı 1848’de kendi kurduğu mizah dergisi [[Il Lampione]]’deki (Sokak Lambası) yazılarını imzalamak için kullanmıştı. Dergi kurulduktan birkaç ay sonra sansür dairesi tarafından kapatıldı; ama Collodi yılmayarak 1853’de [[La Scaramuccia]] (Didişme) adlı yeni bir dergi kurdu. 1859’a kadar gazeteciliği sürdürdü, sonra [[Giuseppe Garibaldi]]’nin özgürlük mücadelesi veren kuvvetlerine katıldı. 1861'de [[İtalya Krallığı]] kurulunca, gazeteciliği ve silahlı eylemleri bırakarak şehri [[Floransa]]'ya geri döndü ve resmi görevler üstlendi: Önce sansür dairesinde çalıştı (onun gibi sansürden olumsuz etkilenmiş birisi için ilginç bir seçimdi bu), sonra valilikte görev aldı. Edebiyat çalışmalarına hiç ara vermemiş olmasına karşın, 1875'e kadar dikkat çekici bir başarı sağlayamadı. 1875'te, Floransalı bir yayınevi için [[Charles Perrault|Perrault]]’nun masallarını İtalyancaya çevirdi. Bu çeviri çalışması, çocuk edebiyatının büyülü dünyasını daha yakından tanımasını sağladı ve onu derinden etkiledi. Perrault çevirileriyle başlayan çalışmalarının doruk noktasını [[Pinokyo|Pinocchio]] ([[Pinokyo]]) oluşturacaktı.
== EserleriYaşamı ==▼
1826 yılında [[Floransa]]'da yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Asıl adı ''Carlo Lorenzini'' idi. Babası aşçı Domenico Lorenzini; annesi hizmetçi Angela Orzali idi.<ref name=author>{{web kaynağı |başlık=Carlo Collodi (1826-1890) - pseudonym for Carlo Lorenzini |url=http://authorscalendar.info/collodi.htm |yayıncı=authorscalendar.info sitesi |erişimtarihi=20 Nisan 2020}}</ref> Her ikisi de Marki Lorenzo Ginori'nin evinde çalışmaktaydı. Yazarın takma adı ''Collodi'', annesinin doğduğu yerin adıdır.<ref name="berk">{{web kaynağı |soyadı1=Berköz |ad1=Egemen |başlık=Pinokyo (Le Avventure Di Pinocchio) ? Carlo Collodi |url=https://www.insanokur.org/pinokyo-le-avventure-di-pinocchio-carlo-collodi/ |yayıncı=insanokur.org sitesi, 1 Ekim 2006 |erişimtarihi=20 Nisan 2020}}</ref>
 
İlkoöğrenimini köyünde tamamladıktan sonra Marki Lorenzo Ginori'nin desteğiyle [[Toskana]]'da bir papaz okulunda ilahiyat öğrenimi gördü ancak din adamı olmak istemiyordu.<ref name=author/> Yanında yaşadığı Rahip Zipoli'den piyano öğrendi. On altı yaşındayken felsefe öğrenimi için [[Floransa]]'ya gitti; ardından Floransa'nın en büyük kitapçısı olan ve bir de küçük matbaası bulunan Libera Piatti'de çalıştı. Burada yazar ve entelektüellerden oluşan bir çevre edindi, edebiyata karşı ilgisi arttı.
Yapıtlarından [[Giannettino]] 1876'da, [[Minuzzolo]] 1878'de yayımlandı. Pinocchio'nun (Pinokyo 1944, 1991) ilk bölümleri 1880'de [[Giornale dei bambini]] adlı çocuk dergisinde çıktı ve çok beğenildi.
 
Ulusal birliğini sağlamaya çalışan İtalya'nın [[Avusturya İmparatorluğu|Avusturya]]'ya karşı [[Risorgimento| mücadelesine]] destek vermek için gönüllü olarak orduya katıldı. 22 yaşında iken gazeteciliğe başladı ve [[Risorgimento]] (Yeniden Yükseliş) hareketini desteklemek için 1848'de ''Il Lampione'' (Sokak Lambası) adlı mizah dergisini çıkarmaya başladı. Dergi kurulduktan birkaç ay sonra sansür dairesi tarafından kapatıldı; ama Collodi yılmayarak 1853’de ''La Scaramuccia'' (Didişme) adlı yeni bir dergi kurdu.
▲== Eserleri ==
Collodi, masalın sağladığı sonsuz anlatı olanaklarını yakından tanıyınca, mizacına en uygun yazınsal biçimi bulmuş oldu; bu, uzun süre devam edcek olan verimli yazarlık döneminin, çocuk kitapları yazarlığının başlangıcı oldu. 1876-1890 yılları arasında [[Giannettino]]’yu yayımladı. Bu yedi ciltlik yapıt, öğretici hikâyeler içerir. Bu arada, 1883’ten itibaren [[Il Giornale dei bambini]]’nin yayın yönetmenliğini üstlendi. Ama bu arada bir başka dergide [[Pinokyo]]’yu bölüm bölüm yayımlıyordu. Bu eserinin edineceği ün, öteki bütün çalışmalarını gölgede bırakacaktı.
Aslında, Collodi yorulmak bilmez bir kalem ustasıydı ve [[Pinokyo]]’nun yanı sıra birçok kitap yazmıştı. Bu eserleri arasında şunları sayabiliriz: [[Occhi e nasi]] (1811; Gözler ve Burunlar), [[Storie allegre]] (1887; Neşeli Öyküler) ve ölümünden sonra yayımlanan [[Note gaie]] (1892; Neşeli Notlar) ile [[Divagazioni critico-umoristiche]] (Eleştirel-Mizahi Konu Dışına Çıkmalar). Collodi 26 Ekim 1890’da aniden öldü.
 
Gazeteciliği 1859'a kadar sürdürdü, sonra [[Giuseppe Garibaldi]]'nin özgürlük mücadelesi veren kuvvetlerine katıldı. 1861'de [[İtalya Krallığı]] kurulunca, gazeteciliği ve silahlı eylemleri bırakarak şehri [[Floransa]]'ya geri döndü ve resmi görevler üstlendi: Önce sansür dairesinde çalıştı, sonra valilikte görev aldı.
== Türkçede Pinokyo ==
{{commons|Carlo Collodi}}
Pinokyo, Türkçeye pek çok kez çevrilmiştir. Günümüzde de, yeni çevirileri ve baskıları çıkmaya devam etmektedir. Aşağıdaki liste, bu ilginin nasıl aralıksız sürdüğü konusunda bir fikir verebilir.
 
Edebiyat çalışmalarına hiç ara vermemiş olmasına karşın, 1875'e kadar dikkat çekici bir başarı sağlayamadı. 1875'te, Floransa'da bir yayınevi için [[Charles Perrault|Perrault]]'nun masallarını İtalyancaya çevirdi. Bu çeviri çalışması, çocuk edebiyatını yakından tanımasını sağladı ve onu derinden etkiledi.<ref name=berk/> Kendisi de çocuk öyküleri yazmaya başladı ve ''Giannettino'' adlı bir karakter yarattı.
'''''Le avventure di Pinocchio''''' (1880)..
 
Yapıtlarından Giannettino 1876'da, Minuzzolo 1878'de yayımlandı. 1881'de emekli oldu; çocukluğuna dönme arzusuyla köyüne dönüp annesi ve erkek kardeşi ile yaşamaya başladı.<ref name=author/> 7 Temmuz 1881'de "''Il giornale per i bambini'' adlı çocuk dergisinde Pinokyo'nun maceralarını tefrika etmeye başladı ve büyük ilgi gördü. Ancak o, kariyerini bir çocuk kitapları yazarı olarak devam etmek istemiyordu.<ref name="axel">{{web kaynağı |soyadı1=Scheffler |ad1=Axel |başlık='Imprinted in the soul of every Italian': Carlo Collodi's Pinocchio |url=https://www.theguardian.com/childrens-books-site/2016/jun/07/carlo-collodi-pinocchio-pipi-the-pink-monkey-alessandro-gallenzi-axel-scheffler |yayıncı=The Guardian, 7 Haziran 2016 |erişimtarihi=20 nisan 2020}}</ref> Bu yüzden dört ay sonra öyküyü Pinokyo'nun ölümü ile bitirse de okuyucuların yoğun talebi üzerine 16 Şubat 1882'de romana eklediği ''Mavi Peri'''<nowiki/>nin sihirli değneği ile onu tekrar hayata döndürdü ve Pinokyo'nun maceralarını yayımlamayı sürdürdü. Pinokyo'nun Maceraları 1883'te kitap olarak yayımlandı.
* ''Pinokyo Bir Kuklanın Hikâyesi'', çev. Ragıp Önel (Ankara:, 1944).
* ''Pinokyo'', çev. Muzaffer Reşit (İstanbul: Varlık, 1953).
* ''Pinokyo'', çev. Necmettin Arıkan (İstanbul: Rafet Zaimler, 1955).
* ''Pinokyo'', çev. Nurcihan Kesim (İstanbul: İyigün, 1958).
* ''Pinokyo Tahta Çocuk'', çev. Seyfettin Orhan Çağdaş (İstanbul: Kitap Yayma, 1961).
* ''Pinokyo'', çev. Yaşar Nabi Nayır (İstanbul: Varlık, 1962).
* ''Pinokyo'', çev. Bülent Bekdik (İstanbul: Doğan Kardeş, 1968).
* ''Pinokyo'', çev. Egemen Berköz (İstanbul: Milliyet, 1975).
* ''Pinokyo'', çev. Vahe Dilaçar (İstanbul: Dilek, 1975).
* ''Pinokyo'', çev. Babil Çeçen (İstanbul: Orgün, 1983).
* ''Pinokyo'', çev. Nihal Yeğinobalı (İstanbul: Sosyal, 1985).
* ''Pinokyo'', çev. Gönül Suveren (İstanbul: Altın Kitaplar
* ''Pinokyo'', çev. Ülkü Tamer (İstanbul: Remzi, Mayıs 1997).
* ''Pinokyo'', çev. Melda İmirgi ([https://web.archive.org/web/20111101224302/http://biyorum.net/turkiye-haritasi/ İstanbul]: İthaki, 2002).
 
Collodi, 26 Ekim 1890'da aniden ölümüne kadar çocuk kitapları yazmaya devam etti. Cenazesi Floransa'da Porte Sante Anıt Mezarlığı'na defnedilmiştir.
Vasfi Mahir Kocatürk'ün de bir çevirisi var, basım tarihi belirsiz; 25 kuruş / Rafet Zaimler Yayınevi
 
== Bazı eserleri ==
'''''Pipì lo scimmiotto rosa''''' (1887).
*Occhi e nasi (1811; Gözler ve Burunlar)
 
*Giannettino (1877)
* ''Küçük Pembe Maymun'', çev. Ülkü Tamer (İstanbul: Varlık, 1964).
*Minuzzolo (1878)
*Storie allegre (1887; Neşeli Öyküler)
*Note gaie (1892; Neşeli Notlar)
*Divagazioni critico-umoristiche (Eleştirel-Mizahi Konu Dışına Çıkmalar).
 
== Kaynakça ==
{{kaynakça}}
{{portal|edebiyat}}
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Carlo_Collodi" sayfasından alınmıştır