Jacobo Arbenz Guzmán: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
k imla, değiştirildi: hükümeti → hükûmeti (5) |
||
71. satır:
Mart 1951'de Guatematala tarihinde ilk defa yapılan genel seçim sonrası başkanlık görevini üstlendi. Bu Guatemala tarihinde ilk defa barışçıl yollardan iktidara geçiştir. Seçim kampanyasında reform vaatleriyle yaptı ve Guatemala'yı sömürge döneminden kalma ABD bağımlılığından kurtararak ekonomik özgürlüğünü kazanmış bir kapitalist devlet haline getireceğini söyleyerek oyların %60'ını topladı. Selefi [[Juan José Arévalo Bermejo]] tüm yurttaşların politik sürece katılımını sağlayabilmek için bir dizi reforma başlamıştı. Arévalo'nun seçme özgürlüğünü ve emekçilerin hakkını genişletmesi seçkin tabakanın geleneksel gücünü tehdit ettiğinden yapılan yirmiden fazla darbe girişimi başarısızlıkla sonuçlandı.
Arévalo'nun reformlarına kaldığı yerden devam eden Arbenz
Arbenz göreve başladıktan sonra etkili bir [[toprak reformu]] kurabilmek için gizlice [[Komünizm|Komünist]] [[Guatemala İşçi Partisi]] ''(PGT-Partido Guatemalteco del Trabajo)'' üyeleri ile bir araya geldi. Ülkedeki toprak dağılımındaki aşırı eşitsizliğini gidermek için böyle bir program Arbenz tarafından önerilmişti. 1945 yılında ülkenin verimli topraklarının %72'sine ülke nüfusunun yalnızca %2'sinin mülkiyetinde olduğu ve yalnızca %12'sinin kullanıldığı tahmin edilmektedir. Bu oran ABD tarımında rastlanan orandı ancak ekonomik çeşitliliğin olmaması ve ücretlerdeki farklılık nedeniyle 1950'lerin Guatemala'sında tarım alanında çalışan emekçilerin kazancı yılda 100 $'ı geçmiyordu ve ABD ekonomisi yüksek derecede sanayileşmiş ve çeşitli iken Guatemala çok az miktarda sanayileşebilmişti.
79. satır:
Bu kararsızlık ortamı ve Arbenz'in PGT ile diğer Komünist ve emekçi etkilerine karşı gösterdiği tolerans CIA'in 1951 yılında [[Operasyon PBFORTUNE]] adını verdiği bir olasılık planı yapmasına yol açtı. Bu planda Arbenz'in yarıkürede Komünist bir tehdit haline gelmesi durumunda nasıl devrileceğinin yöntemi gösteriliyordu.
ABD kaynaklı bir şirket olan ''"[[United Fruit Company]]"''de (UFC) Arbenz'in toprak reformu girişiminden etkileniyordu. Guatemala'nın en büyük toprak sahibi olan bu şirketin arazisinin %85'i ekili olmadığı için Arbenz'in reform planlarından etkileniyorlardı. Vergi yükümlülüklerini hesaplarken bu şirket düzenli olarak malvarlıklarının değerini oldukça düşük gösteriyordu. 1952 yılı vergi beyannamesinde topraklarının değerini dönümü 3$ olarak göstermişti. Bu beyannameye uygun olarak Arbenz
UFC'nin ABD hükümetinde ile güçlü bağlantıları vardı. ABD Dışişleri Bakanı [[John Foster Dulles]] ve kardeşi [[CIA]] Başkanı [[Allen Welsh Dulles]]'ın önceki hukuk şirketleri kanalıyla UFC ile yakın temastaydılar. Eisenhower'in güvenilir yaveri ve Dışişleri Müsteşarı [[Walter Bedell Smith]] de bu şirket ile yakın ilişki içindeydi ve bir zamanlar yöneticilik görevi için başvurmuştu. Bu kişilerin her üçü de şirketin hissedârları arasındaydı.
85. satır:
1952 yılında [[Guatemala İşçi Partisi]] yasallaştı ve Komünistler sonradan önemli köylü örgütleri ve işçi sendikalarında azınlık olarak önemli derecede nüfuz kazandılar ama hükümetteki politik partiyi geçemediler ve 58 sandalyeli parlamentoda yalnızca 4 sandalye kazanabildiler. Operasyon PBFORTUNE'ün taslağını hazırlayan CIA Arbenz'in potansiyel komünist bağları hakkında kaygılanmaya başlamıştı. UFC yaptığı lobi çalışmalarıyla Arévalo'nun zamanından beri CIA'in reformcu hükümetleri devirmesini istiyordu ama Eisenhower iktidarına kadar [[Beyaz Saray]]'a sözünü geçirememişti. Eisonhower yönetimi 1954 yılında bir önceki sene [[İran]]'daki [[Muhammed Musaddık|Musaddık]] hükümetini devirmek için yapılan gizli operasyonların zafer sarhoşluğunu yaşıyordu. İran'daki darbenin mimarı olan CIA Ajanı [[Kermit Roosevelt]] Bakan Dulles'ı şöyle anlatmıştır: " Endişe verecek derecede coşku doluydu. Gözlerinin içi parıldıyordu ve dev bir kedi gibi hırıldıyordu. Yalnız duyduğundan zevk aldığını değil aynı zamanda kafasında bir şeyler planladığını da açıkça görebiliyordunuz."<ref>Stephen Kinzer, All the Shah's Men: An American Coup and the Roots of Middle East Terror, Wiley, 2003, pg 209</ref> 1954 Şubat'ında CIA operasyon WASHTUB'a başladı. Bu operasyonla Nikaragua'ya sahte bir Sovyet silah deposu gizleyerek Guatemala'nın Moskova ile olan bağlantısını göstermeyi planlamışlardı.<ref>http://www.coha.org/NEW_PRESS_RELEASES/Matt%20Ward/MW_Appendix_A.htm, Accessed February 2006</ref>
1954 Mayıs'ında Çek silahları İsveç bandıralı '''''[[Alfhem]]''''' gemisiyle Guatemala'ya vardı. ABD bunun Arbenz'in Sovyet bağlantısının son kanıtı olduğunu iddia etti. Arbenz'i destekleyenler ise Guatemala'nın Batı Avrupa'daki değişik ülkelerden silah alma girişiminde bulunduklarını ve hiçbir yerden karşılık alamayınca Çeklerle anlaştıklarını belirtirler. Arbenz
== Darbeden sonraki yaşamı ==
Önce [[Meksika]]'da bir süre kaldıktan sonra ailesiyle birlikte [[İsviçre]]'ye gitti. İsviçre
1960 yılında [[Küba Devrimi]]'nden sonra [[Fidel Castro]] Arbenz'i [[Küba]]'ya davet etti. Bu daveti hemen kabul eden Arbenz, kısa sürede Castro'nun Küba için seçtiği yoldan hoşnutsuzluk duymaya başladı. 1965 yılında en sevdiği büyük kızı Arabella'nın [[Bogotá]], [[Kolombiya]]'da kendini öldürdüğünü duyunca yıkılan Arbenz, kızının cenaze töreni için verilen izinle Meksika'ya gitti ve sonra da orada kalmasına izin verildi. [[27 Ocak]] [[1971]]'de banyosunda ölü bulundu. Ya boğularak ya da kaynar suyla haşlanarak öldüğü sanılmaktadır ancak ölümünün arkasındaki gerçekler hala bilinememektedir.
|