Ekim Devrimi: Revizyonlar arasındaki fark

|Sonuç = Rusya'da burjuva hükümetinihükûmetini deviren sosyalistler iktidara geldi. 1922 yılında da [[Sovyetler Birliği]]'nin kurulduğu ilan edildi.

[[Rusya]]’da [[Jülyen takvimi]]ne göre 25 Ekim 1917’de ([[Miladi takvim]]e göre 7 Kasım 1917), [[Sankt-Peterburg|Petrograd]]’daki geçici hükümetinhükûmetin devrilerek iktidarın [[Vladimir Lenin|Lenin]] önderliğindeki [[Bolşevikler]]e geçmesini sağlayan ve [[Sovyetler Birliği]]’nin kurulmasına yol açan olaydır.

Şubat 1917’de çarın devrilmesinin ardından iktidara gelen geçici hükümethükûmet Ekim Devrimi’yle düştü ve iktidar [[Bolşevikler]] ile Sol SR’lerin çoğunlukta olduğu Sovyetlere geçti. Bu gelişmeler üzerine Bolşevik karşıtı ve monarşi taraftarı Beyaz Ordu [[Rus İç Savaşı]]’nı ve [[Beyaz Terör]] olaylarını başlattı. 1922 yılında iç savaştan galip çıkan [[Bolşevikler]], [[Sovyetler Birliği]]’ni kurdu.

Ekim Devrimi'nin amacı genel olarak otokratik sistemi yıkmak, [[Rusya]]'yı [[emperyalist]] savaştan kurtarmak, işçi ve köylüleri temsil eden iktidarı kurmak, toprak aristokrasisine karşı halkın büyük çoğunluğunu oluşturan yoksul köylü kitleleri lehine toprakları kolektif mülkiyete devretmek, burjuvaziye karşı emekçi sınıfının çıkarlarını savunmaktı. Şubat 1917 Devrimi'nin tek başarılı yönü Çarlık rejiminin yıkılmasıydı. Ancak halkın başarısına karşın iktidar monarşi düzeninin elit kitlelere tanıdığı seçim hakkından dolayı mecliste çoğunlukta olan [[burjuvazi]]ye kalmıştı. İnsani ve adil bir çalışma düzenini getirecek iş kanunu, acil barış ortamının sağlanması gibi demokratik hak ve taleplerin karşılanmaması burjuva iktidarının niyetleriyle Şubat Devrimi'ni gerçekleştiren geniş halk kitlelerinin taleplerinin çelişmesine sebep oluyordu. Otokrasiyi yıkan burjuva devriminin getirdiği mevcut belirsizlik ortamı halkta tepkiye yol açtı. Savaşın, ekonomik krizin, açlık ve sefaletin sürmesi ve tüm bunlara karşı yapılan protesto eylemlerinde yeni hükümetinhükûmetin Çarlık düzenini aratmayacak şiddet eğilimine yönelmesi halkta sosyalist devrim taleplerini kaçınılmaz kıldı.

23 Şubat’ta (Gregoryen takvime göre 8 Mart) Petrograd işçileri iktidarı ve mevcut düzeni protesto eden bir gösteri yaptı. Kadınların çoğunlukta olduğu gösterilerde “ kahrolsun istibdat, ekmek ve adalet istiyoruz” sloganları atıldı. Çar, ordusunu ve Kazak askerleri gösterileri bastırmak için görevlendirdi. Ancak subayların halkın üzerine ateş edilmesi yönündeki emrine savaştan yorgun düşmüş askerler silahlarını subayların üzerine doğrultarak cevap verdi. Kazak birlikleri de halkla çatışmayı reddetti. İsyanın büyümesi üzerine Çar [[II. Nikolay]] kardeşi Mihail lehine tahttan feragat etti. Ancak Prens Mihail devrimci hareketlenmeden korkarak tahtı devralmayı reddetti. Böylece Rusya’da monarşi rejimi yıkıldı. 350 yıllık Çarlık yönetimi ve 300 yıllık Romanov hanedanı da tarihe karıştı. Ancak seçim sisteminin asillere ve elit kitlelere tanıdığı oy hakkı sebebiyle Duma’da çoğunlukta olan Çar taraftarı milletvekilleri hızlı davranarak Prens Lvov başkanlığında geçici hükümetihükûmeti kurdu ve yönetimi sahiplenmeye çalıştı. Tabii işçi, köylü ve askerlerin Sovyetleri de alternatif bir iktidar olarak ortaya çıktı. Artık bölünmüş toplumu temsil eden iki ayrı hükümethükûmet mevcuttu. Resmi olarak iktidarı devralan burjuva hükümetihükûmeti, aristokratları, fabrikatörleri, din adamlarını ve Çar yanlısı subayları temsil ederken, yoksul halk kitlelerini, işçi ve köylüleri Sovyetler temsil etmekteydi. İki organ ve destekçileri arasındaki çatışma Bolşeviklerin iktidar olmasına kadar süren belirsizlik ortamında yaşanan kaos ve kargaşanın temel sebebi oldu. Bolşevik Devrimi ile birlikte burjuva hükümetihükûmeti saf dışı bırakılarak mutlak iktidar Sovyetlere verildi.

İsviçre’de bulunan [[Vladimir Lenin|Lenin]] partinin Rusya'daki merkezine geçici hükümetehükûmete destek verilmemesi gerektiğini, işçi ve köylülerin ancak [[Sovyetler Birliği|Sovyet]]lerin tam iktidarı ile zafer kazanacağını belirten mektup gönderdi. Zaten geçici hükümethükûmet de halkın isteklerine cevap vermekten uzaktı. Tarım reformu, günlük çalışma süresinin kısaltılması gibi taleplerin hiçbiri gerçekleşmedi. [[Şubat Devrimi]]’nin çıkış sebeplerinden birisi olan halktaki barış isteği dikkate alınmadı ve [[İtilaf Devletleri]]’nin istekleri doğrultusunda [[I. Dünya Savaşı]]’na devam edildi. 10 (23) Mart’ta [[Bolşevik]]lerin denetimindeki Petrograd Sovyeti, "Dünya Halklarına" adıyla bir manifesto yayınladı: “Rus devrimciler [[egemen sınıf]]ların emperyalist politikalarına karşı Avrupa halklarını barışa çağırıyor”.<ref>Цит. по: [http://www.magister.msk.ru/library/history/xx/suhanov/suhan002.htm Н. Суханов. Записки о революции. М., 1991. Т. 1. С. 255]</ref> Halkta savaş karşıtlığı o kadar ciddi bir boyuta ulaşmıştı ki, ekonomik iflasın eşiğindeki devletin savunma gücünün de yetersizliğine dayanarak yenilginin kaçınılmaz olduğunu fark eden askerler tek çare olarak ordudan firar ediyordu. Öyle ki 1915 yılından devrime kadar firar edenlerin sayısı 1,5 milyona ulaşmıştı. Astları üzerindeki otoritesini tamamen yitirmiş olan subaylar firar etmeye çalışan yüzlerce askeri öldürerek daha büyük bir tepkiye yol açmışlardı. Devrimi engelleyemeyen subaylar bu defa mevcut durumdan istifade ederek burjuva hükümetinihükûmetini savaşa zorluyorlardı.

Nisan ayında zırhlı bir trenle İsviçre’den Petrograd’a gelen [[Vladimir Lenin|Lenin]] Finlandiya İstasyonu’nda kalabalık bir kitle tarafından karşılandı. [[Vladimir Lenin|Lenin]] buradaki konuşmasında sosyalizm için [[Sovyetler Birliği|Sovyet]]lerin tam iktidar olacağı bir devrim çağrısı yaptı. Hemen ardından "[[Nisan Tezleri]]" olarak adlandırılan ünlü tezleri yayınladı. [[Vladimir Lenin|Lenin]] bu tezlerde [[emperyalist]] paylaşım savaşı sırasında Avrupa genelinde sosyal-demokratların kendi hükümetlerininhükûmetlerinin savaş konusundaki politikalarını desteklemelerinden dolayı sosyal-demokrasi adının önemini yitirdiğini belirtti ve bu nedenle [[Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi]]'nin adının [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi|Komünist Parti]] olarak değiştirilmesini önerdi. [[Vladimir Lenin|Lenin]]'in bu önerisi kabul edilse de partinin adı resmi olarak Mart 1918'de [[Sovyetler Birliği Komünist Partisi|Komünist Parti]] olarak değiştirildi. [[Vladimir Lenin|Lenin]]'in [[Nisan Tezleri]] ile birlikte [[Bolşevik]]ler "Barış, ekmek ve adalet" istiyoruz ve "Tüm İktidar Sovyetler'e" sloganıyla harekete geçti.

18 Nisan (1 Mayıs)’da Dışişleri bakanı Milyukov müttefiklere savaşa devam edileceği yönünde taahhüt verdi. Petrograd Sovyeti bu açıklama üzerine halkın aldatıldığına yönelik bildiri dağıttı. Rus cephesindeki Alman ordularının batı cephesine kaydırılmasını istemeyen [[İtilaf Devletleri]]’nin baskısıyla alınan bu karar halkta galeyana yol açtı ve protesto edildi. 21 Nisan (4 Mayıs)’da başlayan ve iki gün süren gösterilerde “kahrolsun geçici hükümet”hükûmet”, “Milyukov istifa”, “ bütün iktidar Sovyetlere” sloganları atıldı. Gösteriler Moskova’ya da sıçradı ve işçiler greve gitti.

Temmuz ayında [[Alman İmparatorluğu]] ordularına karşı düzenlenen ve başarısızlıkla sonuçlanan saldırıdan sonra düzenlenen eylemlerde 500 bin işçi Geçici HükümetinHükûmetin istifasını istedi. 3 Temmuz (16 Temmuz) günü Sovyetlerin kontrolündeki Petrograd Garnizonu'nun çağrısıyla başlayan protesto gösterilerinde askerler ve işçiler Sovyetler lehine mitingler düzenledi. 4 Temmuz (17 Temmuz)'da gösterilere Baltık Filosu denizcileri ile işçi ailelerinin de katılımıyla protesto eylemleri büyüdü. Ancak bu mitingler geçici hükümetinhükûmetin katliamına sebep oldu. Gösterilerin bastırılması sırasında halkın üzerine evlerden makineli tüfeklerle açılan ateş sonucu 56 kişi öldü, 560 kişi de yaralandı. HükümetHükûmet katliamdan aşırı sağcı örgütleri sorumlu tutsa da Sovyetler tetikçi olarak kapitalist bakanları suçladı.

Bu dönemden sonra artık Sovyetler Geçici HükümetHükûmet karşısında bastırılmış durumdaydı. Rus ekonomisi bu sırada felakete doğru gidiyordu. Tarımsal üretim ve sanayi alanındaki düzensizlikler üretimin 1916 yılları seviyesine düşmesine yol açmış, kapanan işletmeler yüzünden yoğun işsizlik yaşanmaktaydı. İşçilerin eline geçen ücret düşmüş ve alım gücü 1913 yılı seviyelerine gerilemişti. Ülkenin borçları 50 milyar [[ruble]]yi aşmış durumdaydı ve ekonomik iflasın eşiğine gelmişti.

Temmuz Günlerini özellikle Bolşeviklere karşı baskı dönemi izledi. 7 Temmuz (20 Temmuz)'da Prens Lvov'un istifası ile kurulan yeni Geçici HükümetteHükûmette [[Aleksandr Kerenski]] başbakan oldu. Ancak sözde demokrat Kerenski'nin politikaları Çarlık düzenini aratmadı.

Yeni hükümethükûmet Bolşeviklere ait matbaayı bastı ve [[Pravda]] gazetesinin yayınlanmasını yasakladı. HükümettenHükûmetten izinsiz olarak bildiri dağıtılması ve miting yapılması yasaklandı. [[Vladimir Lenin|Lenin]] hakkında idam kararı çıkarıldı. Bu karar üzerine [[Vladimir Lenin|Lenin]] güvenlik amacıyla [[Finlandiya]]'ya iltica etti. Ancak Bolşevikler üzerinde tutuklamalar ve yargısız infazlar arttı. [[Troçki]] başta olmak üzere çok sayıda Bolşevik tutuklandı.

25 Eylül'de [[Leon Troçki|Trotski]] kefaletle serbest bırakıldı ve Petrograd Sovyetinin yönetimini devraldı. Lenin gizli bir şekilde Petrograd'a gelerek devrimi organize etmeye başladı. Eylül ve Ekim aylarında Moskova ve Petrograd sanayi işçileri, [[Donbas]] maden işçileri, [[Ural]] metal sanayi işçileri, [[Bakü]] petrol işçileri, tekstil işçileri ve demiryolu işçileri sayısız grev yaparak Geçici HükümetiHükûmeti protesto etti. Bu iki ay zarfında toplamda 1 milyon işçi grev süreçlerine katıldı. İşçiler çoğu fabrika ve işyerinde yönetimi ele aldı ve üretim ile dağıtımı kontrol etmeye başladı.

Ekim 1917’ye gelindiğinde kırda da benzer bir durum vardı. Büyük toprak sahiplerine karşı yoksul köylüler tarafından 4 binin üzerinde ayaklanma eylemi kaydedildi. Geçici HükümetinHükûmetin büyük toprak sahibi zengin köylüler olan kulakların isteklerine göre hareket etmesi ve ayaklanmaları bastırmak için askeri birlik göndermesi yoksul köylülerin de toprakların kendilerine verileceğini söyleyen Bolşeviklere destek vermesine sebep oldu.

Cephede, şehirlerdeki garnizonlarda ve savaş gemilerindeki askerler ve bahriyeliler de açıkça Geçici HükümetiHükûmeti tanımadıklarını ilan etti ve seçilmiş temsilcilerini Sovyetlere göndererek iktidarın alınmasından yana görüş bildirdi.

Devrimin yaklaşmakta olduğunu fark eden Başbakan [[Aleksandr Kerenski]] Devrimci Askeri Komite'nin dağıtılmasını ve tüm üyelerinin tutuklanmasını emretti. Fakat artık otoritesini tümüyle kaybetmiş olan hükümethükûmet başkanının emirlerini yerine getirecek az sayıda müfreze Kızıl Muhafızlar tarafından kolayca püskürtüldü.

24 Ekim (6 Kasım) 1917’de [[Bolşevik]]ler başkent Petrograd’da Kerenski önderliğindeki Geçici HükümeteHükûmete karşı harekete geçti. Cezaevlerindeki Bolşevik tutuklular serbest bırakıldı. HükümeteHükûmete bağlı birlikler kolayca bertaraf edildi. 25 Ekim (7 Kasım)'de 10 bin kadar Kızıl Muhafız güçlü bir direnişle karşılaşmadan tüm hükümethükûmet binalarını ve stratejik mevkiileri ele geçirdi. Smolni Enstitüsü'ne bulunan [[Vladimir Lenin|Lenin]], devrim talimatlarını buradan vermekteydi. Vladimir Stankeviç liderliğindeki Askeri Harbiyelilerden oluşan bir müfreze ve St.Georgiev muhafızları Bolşeviklere karşı direnişe geçse de başarılı olamadı.

25 Ekim ( 7 Kasım ) gecesi hükümetinhükûmetin bulunduğu Kışlık Saray’a saldırı başladı. Binlerce Kızıl Muhafız Kışlık Saray'a yöneldi. [[Vladimir Antonov-Ovseyenko]] liderliğindeki Baltık Filosu ve Kronştad Denizcileri de saldırıya katıldı. Aurora kruvazöründen saraya top atışı yapıldı. Bu sırada Kerenski kaçmayı başarmış, ancak bakanlar sarayda bulunmaktaydı. Kazaklar, askeri öğrenciler ve muhafızlar tarafından korunan saray 8 Kasım’da sabaha karşı saat 2’de düştü. Devrilen hükümetinhükûmetin üyeleri hapse atıldı.

II. Tüm Rusya Sovyetler Kongresi'ndeki 670 delegenin yaklaşık olarak yarısına karşılık gelen 300’ü [[Bolşevik]], 100 kadarı da Sosyalist-Devrimci Parti üyesi [[Sol SR]] olduğundan kongredeki çoğunluk [[Aleksandr Kerenski]] hükümetininhükûmetinin devrilmesini onayladı. Kışlık Sarayın alınma haberi kongreye ulaştığında iktidarın İşçi, Asker ve Köylü Vekilleri Sovyeti olarak alındığı ilan edildi ve Ekim Devrimi onaylandı. [[Bolşevik]] lider [[Vladimir Lenin|Lenin]] kongrede iktidarın alınmasına yönelik kısa bir konuşma yaptı:

Kongrede bulunan [[SR|Sosyalist Devrimci Parti]]'nin sağ kanadından temsilciler alınan kararı protesto edip kongreyi terk etti. Protestoya katılıp Lenin ve Bolşeviklerin yasa dışı şekilde iktidarı aldığını belirten [[Menşevikler]] de kongreden ayrıldı<ref>Menşevikler ayrılırken arkalarından bağıran Troçki’nin “Sizi zavallılar, sizin rolünüz bitti. Bundan sonra ait olduğunuz yere, tarihin çöplüğüne gidin!” diye bağırdığı iddia edilir.</ref>. Kongre yeni Sovyet hükümetihükûmeti olan Lenin başkanlığındaki Halk Komiserleri Konseyi'ni ([[Rusça]]sı: Совет народных коммиссаров, Latin harfleriyle kısaltması [[Sovnarkom]]’dur) seçti. Kurucu Meclis toplanıncaya kadar iktidarda olacağı açıklanan Sovnarkom ilk olarak [[Barış Kararnamesi]]'ni yayınlayarak I. Dünya Savaşı'ndan çekildiklerini ilan etti ve savaşan tüm hükümetlerehükûmetlere ilhaksız ve tazminatsız bir barış çağrısında bulundu. Hemen ardından [[Toprak Kararnamesi|Toprak]] Kararnamesi kabul edilerek azınlıktaki büyük toprak sahiplerine ait toprakların da nüfusun çoğunluğunu oluşturan yoksul köylülere dağıtıldığını açıkladı.

[[Dosya:Milrevkom proclamation.jpg|sağ|150px|thumb|Geçici HükümetinHükûmetin devrildiğini bildiren ilk açıklama]]

İlk Sovyet hükümetihükûmeti olan [[Sovnarkom]]’da görev dağılımı aşağıdaki şekilde oldu;

*Çarlık hükümetininhükûmetinin bütün dış borçları reddedildi.

Ekim Devrimi ile parlamenter sistemden sosyalist temsil sistemine geçildi. Ancak Ekim Devrimi ile görece kansız şekilde alınan iktidar, Bolşevik karşıtlarının örgütlenerek [[Beyaz Ordu]]’yu oluşturmaları ile kanlı bir [[Rus İç Savaşı|iç savaşa]] sürüklendi. [[İtilaf Devletleri]] de Beyaz Ordu'ya maddi destek verdi ve hatta ülkenin her tarafına asker çıkararak Bolşeviklere karşı saldırıya katıldı. [[Amerika Birleşik Devletleri]], [[Birleşik Krallık]] ve [[Fransa]]'nın desteğiyle monarşi taraftarları ülkede [[Beyaz Terör]] hareketlerini başlattı ve yüz binlerce insanı katletti. Çarlık döneminde Rusya ile sorunları olan Japonya, Romanya ve bağımsızlığı Bolşevikler tarafından onaylanmasına rağmen Polonya da fırsattan istifade ederek toprak kazanabilmek için Rusya'ya saldırdı. HükümetHükûmet bu saldırılar karşısında [[Kızıl Ordu]]'yu örgütledi. 23 Şubat 1918'de kurulan [[Kızıl Ordu]] monarşi taraftarlarına ve yabancı işgalcilere karşı özellikle büyük şehirlerde güçlü bir savunma hattı oluşturdu. [[Lev Troçki|Leon Trotski]] [[Kızıl Ordu]]'nun önderi olarak cepheye gitti ve Beyazlara karşı mücadeleyi organize etti. Toprak aristokratlarından aldığı destekle yoksul köylü kitlelerini bastırarak kırsal kesimde güçlü olan Beyazların aksine büyük sanayi merkezlerine hakim olan Kızıllar düşmanlarının dış mihraklarla işbirliği yapmalarının yarattığı nefret dolayısıyla halktan daha fazla destek aldı.