Ayı: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
SAİT71 (mesaj | katkılar)
k →‎Taksonomi: düzen
düzeltme AWB ile
27. satır:
'''Ayıgiller''', Ursidae [[familya]]sının [[etçiller|etçil]] [[memeliler]]idir. Bunlar [[Köpeğimsiler]] veya köpek benzeri etoburlar olarak sınıflandırılır. Her ne kadar sadece sekiz ayı türü mevcut olsa da, [[Kuzey yarımküre]]de ve kısmen [[Güney yarımküre]]de çok çeşitli [[habitat]]larda görülürler. Ayılar, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarında yaşarlar. Modern ayıların ortak özellikleri arasında, tıknaz bacaklı büyük gövdeleri, uzun burunları, küçük yuvarlak kulakları, tüylü saçları ve kısa kuyrukları bulunur.
 
[[Kutup ayısı]] çoğunlukla etobur olmakla birlikte, [[dev panda]] neredeyse tamamen [[bambu]]dan beslenir. Kalan altı tür, çeşitli diyetlerle her yerde [[Hepçil|hepçildirhepçil]]dir. Flört bireyleri hariç, ayılar tipik olarak yalnız hayvanlardır. [[Gündüzcül hayvanlar|Gündüzcül]] ya da [[Gececil hayvanlar|gececil]] olabilirler ve mükemmel bir [[koku alma]] duyusuna sahiptirler. Ağır yapılı ve garip yürüyüşlerine rağmen, oldukça usta koşucu, dağcı ve yüzücülerdir. Ayılar, mağara ve kütük gibi barınakları, inleri olarak kullanırlar; türlerin çoğu, kış aylarında 100 gün kadar bir sürede kış uykusunda kalırlar.
 
Ayılar, etleri ve kürkleri için [[tarihöncesi]] zamanlardan beri insanlar tarafından [[Ayı avı|avlanırlar]]; [[Ayıya köpek saldırtma|ayı kızdırma]] ve dans ettirme gibi diğer eğlence biçimleri için de kullanılmışlardır. Güçlü fiziksel varlığıyla, çeşitli insan toplumlarının [[sanat]], [[mitoloji]] ve diğer kültürel yönlerinde önemli bir rol oynarlar. Modern zamanlarda ayılar, yaşam alanlarına tecavüz ve Asya safra ayısı pazarı da dahil olmak üzere, yasa dışı ticaret yoluyla baskı altına girmiştir. [[Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği|IUCN]], altı ayı türünü [[Hassas türler|savunmasız]] veya [[Tehlikedeki türler|nesli tükenme tehlikesi altında]] olarak listelemiştir ve [[boz ayı]] gibi, [[Asgari endişe altındaki türler|asgari endişe verici türlerin]] bile bazı ülkelerde yok olma riski altında olduğunu gösterir. En çok tehdit altında olan bu nüfusun, kaçak avlanması ve uluslararası ticareti yasaktır, ancak hala devam etmektedir.
33. satır:
== Taksonomi ==
{{Ayrıca bakınız|Ayılar listesi}}
Ursidae familyası, [[Köpeğimsiler]] (Caniformia) alt grubundaki dokuz aileden ya da [[Etçiller]] (Carnivora) [[Takım (biyoloji)|takımının]] "doglike" etoburlar grubundan biridir. Ayıların en yakın yaşayan akrabaları, [[yüzgeçayaklılar]], [[köpekgiller]] ve [[sansargiller]]dir.<ref name=Hunt2005>{{cite journal | author1=Welsey-Hunt, G. D. | author2=Flynn, J. J. | year=2005 | title=Phylogeny of the Carnivora: basal relationships among the Carnivoramorphans, and assessment of the position of 'Miacoidea' relative to Carnivora | journal=Journal of Systematic Palaeontology | volume=3 | issue=1 | pages=1–28 | doi=10.1017/S1477201904001518}}</ref> Modern ayılar, üç alt familyada sekiz tür içerir: [[Ailuropodinae]] (monotipik [[dev panda]]), [[Tremarctinae]] (monotipik [[gözlüklü ayı]]) ve [[Ursinae]] (otoriteye bağlı olarak bir ila üç cinse bölünmüş altı tür içerir). Nükleer [[kromozom]] analizi, altı ursin ayının [[karyotip]]inin neredeyse aynı olduğunu, her birinin 74 kromozoma sahip olduğunu gösterirken, dev pandanın 42 ve gözlüklü ayının ise 52 kromozoma sahip olduğunu göstermektedir. Bu daha küçük sayılar, bazı kromozomların kaynaştırılmasıyla açıklanabilir ve bunlar üzerindeki bant örüntüleri, ursin türlerininkilerle eşleşir, ancak rakungillerinkinden farklıdır, bu iki türün, daha önce bazı yetkililer tarafından yerleştirildiği [[Rakungiller]] yerine Ursidae'ye dahil edilmesini destekler.<ref name=Servheen1999>{{citeKitap bookkaynağı |author1=Servheen, C. |author2=Herrero, S. |author3=Peyton, B. |title=Bears: Status Survey and Conservation Action Plan |url=https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/1999-004.pdf |year=1999 |publisher=IUCN |isbn=978-2-8317-0462-3 |pages=26–30}}</ref>
 
== Ayıgiller ve özellikleri ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Ayı" sayfasından alınmıştır