Elektron: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
kDeğişiklik özeti yok Etiket: 2017 kaynak düzenleyici |
k bu ikisi farklı şirketler, o yüzden böyle yaptım :) İki ayrı madde var zaten İngilizce Vikipedi'de de Etiket: Geri al |
||
35. satır:
=== İki tür yükün keşfi ===
1733'te yayımlanan ''Sur l'électricité'' adlı eserinde [[Charles François de Cisternay du Fay]], [[elektrik yükü|yüklü]] [[altın]] varağın [[ipek]] sürtülen [[cam]] tarafından itildiğini, aynı yüklü altın varağın [[yün]] sürtülen kehribar tarafından çekildiğini gözlemlediğini yazdı. Buradan yola çıkarak du Fay, ''camsal'' ile ''kehribarsal'' adlarını verdiği iki tür [[Eter teorileri|elektrik akışı]] içerdiği sonucunu çıkardı. Bu iki akışkan, birleştirildiği vakit birbirini etkisiz hâle getirmekteydi.<ref name=Benjamin>{{kitap kaynağı |son=Benjamin |ilk=Park |başlık=A history of electricity (The intellectual rise in electricity) from antiquity to the days of Benjamin Franklin |yer=New York |yayımcı=Wiley |yıl=1898 |sayfalar=315, 484-485 |url=https://archive.org/details/cu31924004128686/page/n10 |isbn=978-1313106054 |dil=İngilizce}}</ref><ref>{{kitap kaynağı |son=Keithley |ilk=J. F. |yıl=1999 |başlık=The Story of Electrical and Magnetic Measurements: From 500 B.C. to the 1940s |url=https://books.google.com/?id=uwgNAtqSHuQC&pg=PR7 |yayımcı=[[IEEE|IEEE Press]] |sayfalar=15, 20 |isbn=978-0-7803-1193-0 |dil=İngilizce}}</ref> Bir müddet sonra [[Ebenezer Kinnersley]] de bağımsız olarak aynı sonucu elde etti.<ref name="Cajori1917">{{kitap kaynağı |ilk=Florian |son=Cajori |başlık=A History of Physics in Its Elementary Branches: Including the Evolution of Physical Laboratories |url=https://archive.org/details/historyofphysics00cajo |yıl=1917 |yayımcı=[[The Macmillan Company]] |sayfa=118 |dil=İngilizce}}</ref> 10 yıl sonra [[Benjamin Franklin]], elektriğin iki farklı tür akıştan değil de fazla (+) ya da eksik (-) olacak şekilde aynı akıştan geldiğini tespit ederek bunlara, yüklerin modern gösterimi olan pozitif ve negatif isimlerini verdi.<ref>{{kitap kaynağı |url=https://books.google.com/books?id=m7c6AAAAIAAJ&pg=PA25&dq=%22benjamin+franklin%22+%22positive%22+%22negative%22+%22fluids%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwiahKHkmPXkAhVJRKwKHW_BCrUQ6AEIOjAC#v=onepage&q=%22benjamin%20franklin%22%20%22positive%22%20%22negative%22%20%22fluids%22&f=false |başlık=Magnetism and Electricity |sayfa=25 |ilk=A. E. E. |son=McKenzie |yıl=1961 |yayımcı=[[Cambridge University Press]] |yer=Cambridge |dil=İngilizce}}</ref> Franklin, yükün taşıyıcısını pozitif olmak olarak düşündü, ama hangi durumda yük taşıyıcısının fazlası ve hangi durumda yük taşıyıcısının eksiği olduğunu tanımlayamadı.<ref>{{kitap kaynağı |son=Myers |ilk=R. L. |yıl=2006 |başlık=The Basics of Physics |url=https://books.google.com/books?id=KnynjL44pI4C&pg=PA242 |yayımcı=[[ABC-CLIO/Greenwood|Greenwood Publishing Group]] |sayfa=242 |dil=İngilizce |isbn=978-0-313-32857-2}}</ref>
1838 ve 1852 yılları arasında [[Richard Laming]]; [[atom]]ların, birim elektrik yüklerine sahip [[atomaltı parçacık]]lar tarafından çevrelenmiş maddenin özünün birleşimi olduğu fikrini ortaya attı.<ref name="farrar">{{dergi kaynağı |son=Farrar |ilk=W. V. |yıl=1969 |başlık=Richard Laming and the Coal-Gas Industry, with His Views on the Structure of Matter |dergi=[[Annals of Science]] |cilt=25 |sayfalar=243-254 |doi=10.1080/00033796900200141 |sayı=3 |dil=İngilizce}}</ref> [[Johnstone Stoney]], [[elektroliz]] fenomenine dair çalışmalarının ardından 1874'te, "elektriğin tek kesin özelliği" olduğunu ve bunun da [[değerlik|tek değerlikli]] [[iyon]]un yükü olduğunu öne sürdü. [[Faraday'in elektroliz kanunları]] aracılığıyla bu temel yükün (''e'') değerini tahmin edebilse de, bu yüklerin atomlara sabitlenmiş olduğuna ve ayrılamayacağına inanmaktaydı.<ref>{{dergi kaynağı |son=Barrow |ilk=J. D. |yıl=1983 |başlık=Natural Units Before Planck |dergi=[[Astronomy & Geophysics|Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society]] |cilt=24 |sayfalar=24-26 |bibcode=1983QJRAS..24...24B |dil=İngilizce}}</ref> 1881'de [[Hermann von Helmholtz]], hem pozitif hem negatif yüklerin "elektriğin atomları gibi davranan" temel parçalara ayrıldığı fikrini ortaya attı.<ref name="arabatzis">{{kitap kaynağı |son=Arabatzis |ilk=T. |yıl=2006 |başlık=Representing Electrons: A Biographical Approach to Theoretical Entities |url=https://books.google.com/?id=rZHT-chpLmAC&pg=PA70 |sayfalar=70-74, 96 |yayımcı=[[University of Chicago Press]] |isbn=978-0-226-02421-9 |dil=İngilizce}}</ref> 1881'de Stoney, ''elektroliyon'' (''electrolion'') terimini bu temel yükleri adlandırmak için kullandı. 1894 tarihli yazısında: "...''elektron'' (''electron'') adını önermeye teşebbüs ettiğim elektriğin bu en dikkat çekici, temel biriminin gerçek miktarının bir tahmini yapıldı" ifadeleriyle terimin adını değiştirdi. 1906 yılında önerilen ''elektriyon'' (''electrion'') kelimesi, [[Hendrik Lorentz]]'in ''elektron''{{'}}u kullanmaya devam etmesi nedeniyle kabul görmedi.<ref>{{kitap kaynağı |ilk=Sōgo |son=Okamura |başlık=History of Electron Tubes |url=https://books.google.com/books?id=VHFyngmO95YC&pg=PR11 |dil=İngilizce |yıl=1994 |yayımcı=IOS Press | isbn=978-90-5199-145-1 |sayfa=11}}</ref><ref>{{dergi kaynağı |son=Stoney |ilk=G. J. |yıl=1894 |başlık=Of the "Electron," or Atom of Electricity |dergi=[[Philosophical Magazine]] |cilt=38 |sayı=5 |sayfalar=418-420 |doi=10.1080/14786449408620653 |dil=İngilizce}}</ref> ''Elektron'' kelimesi ''<u>elektr</u>ik'' ve ''iy<u>on</u>'' kelimelerinin birleşimiyle oluşturulmuştu.<ref>"electron, n.2". OED Online. March 2013. Oxford University Press. Accessed 12 April 2013 [http://www.oed.com/view/Entry/60302?rskey=owKYbt&result=2]</ref> Günümüzde, atomaltı parçacıkları tanımlamak için kullanılan ''-on'' eki de elektron kelimesinden sonra kullanılmaya başlandı.<ref>{{kitap kaynağı |editör-son=Soukhanov |editör-ilk=A. H. |yıl=1986 |başlık=Word Mysteries & Histories |sayfa=73 |yayımcı=[[Houghton Mifflin Harcourt|Houghton Mifflin Company]] |isbn=978-0-395-40265-8 |dil=İngilizce}}</ref><ref>{{kitap kaynağı |editör-son=Guralnik |editör-ilk=D. B. |yıl=1970 |başlık=Webster's New World Dictionary |yayımcı=[[Prentice Hall]] |sayfalar=450 |dil=İngilizce}}</ref>
| |||