Elektrik: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Kaynaklar ve referanslarda düzenleme |
→Tarih: +ek |
||
15. satır:
== Tarih ==
[[Dosya:Thales.jpg|alt=A bust of a bearded man with dishevelled hair|küçükresim|[[Thales]], elektriğin bilinen en eski araştırmacısı]]
Elektriğin var oluşu ile ilgili insanlar en ufak bir bilgi sahibi değilken bile, [[Elektrikli yılan balığı]]
Antik kültürlerden Akdeniz taraflarında olanlar belli başlı nesneleri biliyorlardı. Örneğin kehribar parçaları kedinin tüylerine sürüldüğünde, kuş tüyü gibi objeleri çekebiliyordu. MÖ 600 civarlarında Thales of Miletus, durağan elektrikle alakalı bir dizi gözlem yaptı. Magnet gibi maddelerin aksine kehribarın oluşturduğu sürtünmeden dolayı olduğunu düşünüyordu. [[Thales]] bu çekimin manyetizmadan olduğunu düşünürken yanılıyordu, ancak daha sonraları bilim [[Manyetizm]] ve elektrik arasında bir bağlantı kanıtlayacaktı. Tartışmaya açık bir teoriye göre, Parthianlar elektro taban hakkında bir bilgi sahibi olabilirlerdi.1836’da pilin keşfine bağlı olarak, galvanik hücreler ve onun doğadaki bilinmez etkisi buna olanak sağlıyordu.
[[Dosya:Franklin-Benjamin-LOC.jpg|sol|küçükresim|[[Benjamin Franklin]] yapılan kapsamlı bir araştırma üzerinde elektrik 18. yüzyıl olarak belgelenmiştir tarafından [[Joseph Priestley]] (1767) ''Tarihi ve Mevcut Durumu, Elektrik'', kiminle Franklin yapılan uzun yazışmalar.]]
[[Antik Yunanistan|Antik Yunanlar]] [[kürk]] ile sürtünmesi sonrasında [[kehribar]]ın küçük nesneleri çektiğini fark ettiler. Bu fenomen, [[şimşek ve yıldırım|şimşekle]] birlikte insanlığın elektrikle kayıtlara geçmiş ilk deneyimiydi.<ref>{{kitap kaynağı |son=Benjamin |ilk=Park |başlık=A history of electricity (The intellectual rise in electricity) from antiquity to the days of Benjamin Franklin |yer=New York |yayımcı=[[Wiley (yayınevi)|Wiley]] |yıl=1898 |sayfalar=315, 484-485 |url=https://archive.org/details/cu31924004128686/page/n10|isbn=978-1313106054 |dil=İngilizce}}</ref> [[William Gilbert]], 1600'de yayımlanan ''[[De Magnete]]'' adlı eserinde, [[Latince]]de kehribar anlamına gelen ve [[Yunanca]]da da aynı anlamı taşıyan ἤλεκτρον (''elektron'') ''electrum'' kelimesinden esinlenerek oluşturulan, sürtülünce küçük nesneleri çekme özelliğini tanımlayan [[Yeni Latince]] ''electricus'' kelimesini türetti.<ref name="Oxford">{{kitap kaynağı |url=https://books.google.com/books?id=J4i3zV4vnBAC&pg=PA147&dq=%22de+magnete%22+%22electricus%22+%22electricity%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwi23evO0-ffAhVLlKwKHerbC0UQ6AEIKDAA#v=onepage&q=%22de%20magnete%22%20%22electricus%22%20%22electricity%22&f=false |başlık=Oxford Dictionary of Word Origins |ilk=Julia |son=Cresswell |sayfa=147 |dil=İngilizce |yayımcı=[[Oxford University Press]] |yıl=2010 |isbn=0199547939}}</ref><ref name="Chen">{{kitap kaynağı |url=https://books.google.com/books?id=7JviI--z0e4C&pg=PA4&dq=%22latin%22+%22greek%22+%22electrum%22+%22electron%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwi49pro-PLkAhUCI6wKHfl4COIQ6AEIKTAA#v=onepage&q=%22latin%22%20%22greek%22%20%22electrum%22%20%22electron%22&f=false |başlık=The Electron Capture Detector and The Study of Reactions With Thermal Electrons |sayfa=4 |ilk=E. C. M. |son=Chen |ilk2=E. S. D. |son2=Chen |yayımcı=Wiley |tarih=2004 |yer=New York |dil=İngilizce |isbn=0471659886}}</ref> [[Thomas Browne]]'un 1646'da yayımlanan ''[[Pesudoxia Epidemica]]'' adlı eserinde, yine aynı kelimeler esas alınarak ilk defa [[İngilizce]]deki ''electricity'' ifadesi kullanıldı.<ref name="Oxford"/><ref name="Chen"/> Elektrik kelimesi [[Türkçe]]ye, [[Fransızca]]da da aynı anlama gelen ''électrique'' kelimesinden geçti.<ref>{{web kaynağı |url=https://sozluk.gov.tr/?kelime=elektrik |başlık=Elektrik |yayımcı=[[Türk Dil Kurumu]] |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190928065745/https://sozluk.gov.tr/?kelime=elektrik |arşivtarihi=28 Eylül 2019}}</ref>
İlerleyen çalışmalar, [[Otto von Guericke]], [[Robert Boyle]], [[Stephen Gray]] ve [[C.F. du Fay]] tarafından yapıldı. On sekizinci yüzyılda [[Benjamin Franklin]], elektrik hakkında çok geniş bir çalışma yaptı. Haziran 1752'de fırtınalı bir günde, uçurtma ipine bağladığı metal bir anahtarla deney yaptı ve uçurtmaya yıldırım düşmesini umdu. Anahtardan eline zıplayan sparklardan, yıldırımın da elektriksel bir doğa olayı olduğunu kanıtlamış oldu. Aynı zamanda, paradoks bir olay olarak Leyden Jar ‘ı da elektriğin hem pozitif hem negatif yükler içerdiğini kanıtlayarak açıklamış oldu.
| |||