Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar) k Kaynaklar ve referanslarda düzenleme |
|||
1. satır:
[[Dosya:Map of USA States with names white.svg|thumb|300px|Amerika Birleşik Devletleri'nin 50 eyaleti bulunmaktadır.]]
'''Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri''', [[Amerika Birleşik Devletleri|Birleşik Devletleri]] oluşturan idari birimlerdir. Birbirleriyle bir [[politik birlik]] oluşturan 50 [[eyalet]] vardır. Her eyalet belirli bir coğrafi bölgede idari yetkiye sahiptir ve [[Egemenlik|egemenliğini]] [[Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmeti|Birleşik Devletler federal hükûmeti]] ile paylaşır. Egemenliğin her bir eyalet ile federal hükûmet arasında paylaşılmasından dolayı [[Amerikalılar]] hem [[federal cumhuriyet]]in, hem [[ikamet|ikamet ettikleri]] eyaletin [[Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığı|vatandaşı]]dır.<ref>{{Web kaynağı |
[[Nüfuslarına göre Amerika Birleşik Devletleri eyaletleri|Eyalatlerin nüfusu]] 600.000'in biraz altından (Wyoming) 39 milyonun üzerine (Kaliforniya) ve yüz ölçümü 3.140 km²'den (Rhode Island) 1.717.860 km²'ye (Alaska) değişiklik gösterir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Population by State | url = http://www.census.gov/search-results.html?q=population&page=1&stateGeo=none&searchtype=web&cssp=SERP | erişimtarihi = 21 Ocak 2017 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170121144736/http://www.census.gov/search-results.html?q=population&page=1&stateGeo=none&searchtype=web&cssp=SERP | arşivtarihi = 21 Ocak 2017}}</ref> Dört eyalet tam resmi adlarında ''[[Commonwealth (ABD Eyaleti)|commonwealth]]'' ifadesini kullanır.
8. satır:
[[Amerika Birleşik Devletleri Anayasası|Birleşik Devletler Anayasası]]na göre eyaletler, aralarında [[Anayasa değişikliği#Amerika Birleşik Devletleri|anayasa değişikliklerinin]] onanmasının da bulunduğu çeşitli yetki ve haklara sahiptir. Tarihsel olarak bakıldığında, yerel [[Amerika Birleşik Devletleri'nde kolluk kuvvetleri#Eyalet|kolluk kuvvetleri]], [[Amerika Birleşik Devletleri'nde eğitim|devlet okullarında eğitim]], [[Amerika Birleşik Devletleri'nde sağlık hizmetleri|sağlık hizmetleri]], eyalet içi ticaretin düzenlenmesi ve yerel [[Amerika Birleşik Devletleri'nde ulaşım|ulaşım]] ile [[altyapı]] genel olarak öncelikle eyaletlerin sorumluluk alanındadır. Öte yandan, günümüzde bunların tamamı önemli ölçüde federal kaynaklarca karşılanmakta ve federal düzeyde yasal düzenlemelere tabi tutulmaktadır. Zaman içinde ABD Anayasası değişikliklere uğradı ve uygulanışı ile hükümleri değişti. Merkezileşmeye ve [[Incorporation (Bill of Rights)|incorporation]]'a (Mahkelemerin U.S. Bill of Rights'ı eyaletlere uygulaması) doğru genel bir eğilim oluştu ve federal hükûmetin rolü arttı. Eyaletlerin yetki ve egemenliğinin federal hükûmet ile bireylerin hakları karşısında sınırları ve içeriğine ilişkin bir kavram olan [[eyaletlerin hakları]]na ilişkin tartışmalar sürmektedir.
Eyaletler ve buralarda ikamet edenler [[Çift meclislilik|çift meclisli]] bir yasama organı olup [[Amerika Birleşik Devletleri Senatosu|Senato]] ile [[Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi|Temsilciler Meclisi]]'nden oluşan federal [[Amerika Birleşik Devletleri Kongresi|Kongre]]'de temsil edilir. Her eyalet Senato'da iki senatörle temsil edilir ve Meclis'te en az bir temsilci ile temsil edilme hakkına sahiptir. Temsilciler Meclisi üyeleri [[tek üyeli bölge]]lerden seçilir. Temsilciler eyaletler arasında, en son on yıllık anayasal [[Amerika Birleşik Devletleri nüfus sayımı|nüfus sayımı]]na göre belirlenecek oranlarla [[Amerika Birleşik Devletleri'nde kongresel paylaştırma|paylaştırılır]].<ref>{{Web kaynağı | yazar = Kristin D. Burnett | url = http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-08.pdf | başlık = Congressional Apportionment (2010 Census Briefs C2010BR-08) | yayıncı = U.S. Department of Commerce, Economics and Statistics Administration | arşivurl = http://web.archive.org/web/20170120093222/http://www.census.gov/prod/cen2010/briefs/c2010br-08.pdf | arşivtarihi = 20 Ocak 2017}}</ref> Her eyalet ayrıca [[Amerika Birleşik Devletleri başkanı|devlet başkanını]] seçen [[Seçiciler Kurulu (Amerika Birleşik Devletleri)|Seçiciler Kurulu]]'na belirli sayıda seçici gönderme hakkına sahiptir. Her eyaletin seçici sayısı, o eyaletin temsilci sayısı ile senatör sayısının toplamına eşittir.<ref>{{Web kaynağı |
Anayasa Kongre'ye<ref>[[Article Four of the United States Constitution|Article IV]], Section 3, Clause 1 of the Constitution</ref> Birliğe [[Admission to the Union|yeni eyaletleri kabul etme]] yetkisi tanımıştır. ABD'nin 1776'da kuruluşundan bu yana, eyalet sayısı [[On Üç Koloni|en baştaki 13]]'ten 50'ye yükselmiştir. En yeni eyaletler, ikisi de 1959'da eyalet olan [[Alaska]] ve [[Hawaii]]'dir.
| |||