Vikipedi

Praetorian muhafızlar: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Yzkoc (mesaj | katkılar)
Devriyeler
128.360 değişiklik
düzeltme
Saitcank (mesaj | katkılar)
Devriyeler
9.398 değişiklik
6. satır:
=== Erken Muhafızlar ===
[[Dosya:Praetorian CohIII.jpg|thumb|150px|sağ|Praetorian muhafız]]
Başlangıçta, oluşturulan bu muhafız grubu sonraki dönemlerde İmparatorlara suikast düzenleyerek öldüren muhafızlardan oldukça farklıydı. [[Caesar Divi Filius Augustus|Augustus]], Roma'da buluna ayak takımının taşkınlıklarını kontrol altında tutabilecek bir koruyucu oluşum gerektiğinin farkında olduğu halde, kurmaya çalıştığı rejimin üzerindeki Cumhuriyetçi cilayı kaldırmak konusunda oldukça dikkatliydi. Bu sebeple, her biri aslında 500 kişilik mevcuda sahip olan ancak sonradan 1000 kişilik bir mevcuda yükseltilen ve belirli bir zamanda sadece üç tanesi görevde olabilen dokuz adet kohort teşkil edilmesine izin verdi. Ayrıca her biri 30 askerden oluşan müstakil Süvari birlikleri (''turma'') oluşturuldu. Bunlar saray ve önemli binaların etrafından devriye gezerken diğerleri Roma'nın dışındaki kasabalarda konuşlandırıldığından, bu özel kohortlardan bir tehlike gelmesi mümkün değildi. Bu sistem, MÖ 2 yılında göreve başlayan [[Praetorianpraefectus Prefectpraetorio]]ler<nowiki/>lar [[Quintus Ostorius Scapula]] ve [[Publius Salvius Aper]]'in gelişine kadar organizasyon ve komuta açısından iyileştirmeler yapıldığı halde, köklü bir değişikliğe uğramadı.
 
[[Caesar Divi Filius Augustus|Augustus]]'un [[19 Ağustos]] [[14]] tarihinde ölmesi üzerine, Praetorian muhafızların kendi gündemlerini zorla kabul ettirmek için Roma'nın politik yaşamının bir parçası olmak amacıyla sahip oldukları askeri gücü kullanmayı düşünmedikleri tek dönem olan Praetorian sükunet dönemi sona erdi. Augustus, Praetorian Muhafızların tam sadakatine sahip tek İmparator olarak tarihe geçti. Onun ölümünden sonra, Praetorianlar en çok ilgilerini çeken şeye hizmet etmeye başlayacaklardı. Hırslı [[Praetorianpraefectus Prefect|prefectleripraetorio]]<nowiki/>lar [[Sejanus|Lucius Aelius Sejanus]]'un entrikaları sonucu İtalya'ya dağılmış olan kışlaları Roma'ya taşındı. Sejanus 23 yılında imparator [[Tiberius]]'u [[Castra Praetoria]]'nın (Praetorianların ordugâhı) Roma'nın hemen dışında inşa edilmesine ikna etti. Bu kohortlardan biri İmparatorluk sarayının günlük güvenliğinin sağlanmasından sorumlu oldu. Bundan sonra muhafızların tamamı imparatorun tasarrufundaydı ancak artık hükümdarların kaderi de muhafızların merhametine terk edilmiş oluyordu. Bu gerçek 31 yılında [[Tiberius]]'un Sejanus taraftarlarına karşı kendi ''cohors praetoria'' kohort'una güvenmek zorunda kalmasıyla anlaşıldı. Praetorian muhafızlar Tiberius'a sadık kaldığı halde onların potansiyel politik güçleri artık net olarak ortaya çıkmıştı.
 
Praetorianlar, savaş sırasında Roma ordusunun herhangi bir birimine eşitti. Başlangıçta savaşlarda nadiren kullanılmışlarsa da, 69 yılından itibaren etkili biçimde sahneye çıkmışlardır. İlk olarak [[Bedriacum savaşı]]'nda [[Otho]] için savaştılar. [[Domitian]] ve [[Trajan]] zamanında ise muhafızlar [[Daçya]]'dan [[Mezopotamya]]'ya kadar uzanan savaşlarda yer alırken [[Marcus Aurelius]]'la birlikte yıllarca Tuna cephesinde savaştılar. Muhafızlar 3. yüzyıl boyunca da İmparatorlara çeşitli savaşlarda destek vermeye devam ettiler.
14. satır:
=== Politik rolleri ===
[[Dosya:Proclaiming claudius emperor.png|thumb|sol|250px|''Claudius'un imparator ilan edilmesi'', [[Lawrence Alma-Tadema]], Tuval üzerine yağlı boya, 1867 civarı. [[Claudius]]'un tahta çıkışı hakkında anlatılan hikâyelerden birine göre [[Caligula]]'nın [[41]] yılında öldürülmesinden sonraki olaylar sırasında Proterian muhafızlar tarafından bir perdenin arkasında saklanırken bulunmuş ve akabinde imparator ilan edilmiştir.]]
Tiberius tarafın söz verilen [[Donativum]] (imparatorluk hediyesi) için kurban edilen [[Sejanus]]'un ölümünün ardından, muhafızlar imparatorlukta gittikçe artan hırslı ve kanlı bir oyun ortaya koymaya başladılar. "Doğru miktarda" ya da "istedikleri kadar" para verildiğinde, imparatorları öldürdüler, kendi [[Praetorianpraefectus Prefect|prefectlerinipraetorio]]<nowiki/>larını devirdiler ya da Roma halkına karşı durdular. İmparator [[Caligula]], 41 yılında Senatoryal sınıfın ve muhafızların ortaklaşa bir komplosu sonucu öldürüldü. Praetorianlar, Senato tarafından yapılan itirazlara aldırmadan tahta [[Claudius]]'u çıkardılar.
 
69'daki [[Dört İmparator Yılı]]nda, İmparator [[Galba]]'nın söz verdiği bahşiş ödenmeyince Praetorianların sadakati [[Otho]] tarafınsan satın alındı ve imparator muhafızlar tarafından öldürüldü. Otho, Praetorianların isteklerine boyun eğdi ve sadakatlerini sağlayabilmek adına kendi prefect [[praefectus praetorio]]'lerinilarını atamalarına izin verdi. Otho'yu yenen [[Vitellius]] muhafızları dağıttı ve kohort sayısını onaltıya çıkartarak yeni bir muhafız takımı oluşturdu. [[Vespasian]], Vitellius'u yenerek tek başına imparator olunca kohortların sayısını yeniden dokuza indirdi. Muhafızların kontrolünü sağlayabilmek için de oğlu [[Titus]]'u [[Praetorianpraefectus Prefectpraetorio]] olarak atadı.<ref>Bingham, pp. 118–122.</ref>
 
Muhafızların sahip olduğu İmparatoru öldürebilme gücü, onlara hükümet yönetiminde ne saray ahalisinin, ne Senatonun ne de bürokrasinin sahip olmadığı bir etkinlik sağlıyordu. İnsafsız bir şiddet dalgasının ardından genellikle yeni hükümdarın intikam alması beklenen bir durumdu. [[Pertinax]]'ın 193 yılında öldürülmesinden sonra, [[Didius Julianus]] imparatorluğu yüksek bir bedel ödeyerek muhafızların düzenlemiş olduğu açık arttırmadan satın almıştı. Aynı yıl [[Septimius Severus]] Roma'ya yürüdü ve Praetorianları dağıtarak kendine sadık [[Pannonia]] Lejyonlarından yenisini oluşturdu. [[Maximinus Thrax]]'ın saltanatı sırasında ele avuca sığmaz ayak takımı ile Praetorianlar arasında şiddetli sokak çatışmaları yaşanmıştı.
46. satır:
| [[Tiberius]]
| 14 - 37
| [[Sejanus]]'un Muhafızların [[Praetorian Prefect|Muhafızlarınpraefectus prefectpraetorio]]'i<nowiki/>su olarak neredeyse tek başına imparatorluktaki mutlak güç olmasına yol açtıysa da, sonradan kendisine karşı komplo kurduğu iddiasıyla idam ettirdi ve yerine [[Naevius Sutorius Macro]]'yu atadı.
|-
| [[Caligula|Gaius Caligula]]
| 37 - 41
| Tahta geçmesine yardımcı olan [[Praetorianpraefectus Prefectpraetorio]] [[Naevius Sutorius Macro|Macro]]'yu idam ettirdi. Muhafızlar tarafından öldürüldü.
|-
| [[Claudius]]
78. satır:
| [[Titus]]
| 79 - 81
| [[Praetorianpraefectus Prefectpraetorio]] olarak hizmetinin ardından imparator oldu.
|-
| [[Domitian]]
126. satır:
| [[Caracalla]]
| 211 - 217
| Muhafızların Prefect'i[[praefectus praetorio]]<nowiki/>su [[Macrinus]] tarafından öldürüldü.
|-
| [[Macrinus]]
162. satır:
| [[Gordian III]]
| 238 - 244
| Muhafızlar tarafından imparator ilan edildi ancak Prefect'i[[praefectus praetorio]] [[Arap Philip]] tarafından öldürüldü.
|-
| [[Arap Philip]]
307. satır:
|}
 
*[[praefectus Prefect(ler)praetorio]]<nowiki/>lar Praetorian Muhafızların komutanıdır.
''Praefectus praetorio'' olarak bilinebilinen memurların listesi için bkz. ''[[Praetorianpraefectus Prefectpraetorio]]'' .
 
== Sinemada ==
Praetorian Muhafızlar, 2000 yılında gösterilen "[[Gladyatör]]" adlı filmde İmparatorun koruması bir grup gibi resmedilmişlerdir. Filmde, muhafızların sahip olduğu güç ve etkiye atıf olması açısından hem General Maximus hem de İmparator Praetorian muhafızlar tarafından ihanete uğramışlardır.
== Okuma ==
* Jerry Fielden, http://www.jerryfielden.com/essays/praetorians.htm, The Praetorian prefecture under the Julio-Claudians (Julio-Claudian'ların saltanatında Praetorian[[praefectus prefectlikpraetorio]]<nowiki/>luk) – path to power or dead-end job? (Güce ulaşmak için kestirme yol mu, yoksa ölümcül sona sahip iş mi?), 18-01-2008 tarihinde ulaşıldı, 1999, {{İng}}
 
== Ayrıca bakınız ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Praetorian_muhafızlar" sayfasından alınmıştır