Şampuan: Revizyonlar arasındaki fark

'''Şampuan''', kimya endüstirisininendüstrisinin bir ürünü olmakla beraber doğal kozmetik firmaları tarafından da üretilmektedir. Çoğunlukla kremsi ya da akıcı bir yapıya sahip olup, genellikle yapılarında koku verici olarak çeşitli parfümler bulundurmaktadırlar. Temizleme ve saç yağlarını almasının yanı sıra saça kolay taranabilme ve parlaklık sağlamaktadır. Bunların yanı sıra yapılarına katılan pH-Düzenliyicilerin düzenleyicilerin sayesinde yağlı saçların daha iyi bir şekilde temizlenmesini ya da saçta kepek oluşumunu azaltmaktadırlar.

Şampuan kelimesi Türkçeye İngilizcedeki Shampoo kelimesinden girmişse bile bu kelimenin asıl kökeni İngilizce değildir. Bu kelime [[Hintçe]] dilindekideki [{{IPA|-|ʃæmˈpuː}}] kelimesineninkelimesinden türetilen ve yine [[Hintçe]] olan चाँपो [{{IPA|-|tʃɑ̃ːˈpoː}}] kelimesinden gelmektedir. Bu kelimenin Hintçe'de kiHintçedeki eski anlamı, başın çeşitli bitkisel yağlarla masajı anlamına gelekteydigelmekteydi.

[[Dosya:Shampoo.jpg|küçükresim|20. yüz yılın başalarındabaşlarında Washington'da C.L Hamilton Co. Firması tarafından üretilmiş Şampuan ve Lotsiyon şişeleri.]]

Tarihsel olarak olaya bakıldığında saç temizliği için tarihte ilk kullanılan temizlik malzemeleri [[su]] ve [[sabun]]dır. Sabunun alkalik yapısından dolayı kafa derisi ve göz için çok iyi bir seçim değildi. Bunun yanında sabunun sudaki Kalsiyum iyonları ile sabun kireci denen maddenin oluşmasıyla saçlar yıkamadan sonra küt ve solgun olamaktaydıolmaktaydı. Bu yüzden sabunun bu tür yan etkilerini en aza indirmek için son olarak seyretilmişseyreltilmiş [[Asetikasetik asit]] ya da [[Sitrik asit]]’le durulanmaktaydı. Bunu daha basit anlatacak olursak sulandırılmış sirke ya da limon suyu ile durulanırdı.<ref name="Wilfried Umbach 1988">Wilfried Umbach: Kosmetik – Entwicklung, Herstellung und Anwendung kosmetischer Mittel. Georg Thieme Verlag, Stuttgart 1988.</ref>

İlk olarak İngiliz kuaförlerin sabun parçacıkların ve bir takım bitkilerle beraber suda kaynatmalarıyakaynatmalarıyla başlamıştır. Bu ilk denemeler sonucunda elde edilen şampuan saça parlaklık ve güzel koku vermiştir. Günümüz manasındaki şampuanların ilk üreticilerden biri Kasey Hebert’tır. 20. yüz yılın başında beri ticari amaçlı üretilen şampuanlar bulunmaktadır. [[Hans Schwarzkopf]] adındaki bir Alman eczacı daha 1903 yılında üretiği toz halindeki şampuanı piyasaya sürmüştür. Bunun akabinde 1927’de ilk sıvı şampuanı bulmuştur.<ref>E. Schulze zur Wiesche: ''Moderne Haarpflegemittel.'' In: ''Praxis der Naturwissenschaften, Chemie.'' Heft 6, 2006, S. 14.</ref>

İlk defa 1933 yılında sabuna alternativalternatif olanrakolarak düşünülen Alkil sülfirikler piyasaya çıkmıştır. Bunlar geleneksel sabunlara göre alkalik dereceleri daha düşük ve sertliğe karşı daha az hasashassas olan sabunlardı. Bunların kullanımı 1960’lı yıllara kadar taki şampuanın kâğıt kutucuklar içndeiçinde toz halinde ya da küçük tüpler halinde krem olarak satılmaya başlanıncaya kadar devam etmiştir.<ref name="Hermann Römpp 1976">Hermann Römpp: Chemie des Alltags. 23. Auflage. Kosmos Franckhsche Verlagshandlung, Stuttgart 1976, S. 131. .</ref>

Alkil ether sülfatların 1960’lı yıllarda keşfedilmesiyle ilk olarak deri tarafından daha iyi kabul edilen kişisel temizlik ürünleri ortaya çıkmıştır. Bunun akabinde palstikplastik maddelerin keşfi ve paketlemede kullanılmaya başlanılmasıyla fiyatı uygun şaçsaç bakım ürünleri halkın kullanımına daha kolay bir şekilde sunulmuştur.<ref name="Wilfried Umbach 1988"/>

Şampuan üretiminde yapısında bulunan bütün maddeler ya sıcak bir ortamda ya da oda sıcaklığında (Soğuksoğuk üretim) uygun bir sıraya göre karıştırılırlar. Gerekli durumlarda ham maddeler önceden eritilmeli, çözülmeli, ya da diğer bazı maddelerle karıştırılıp daha sonra işleme alınmalıdır. Oluşacak ürünün olması gereken değerleri, örneğim pH- değeri ve akıcılığı karışım işlemi bittikten sonra bakılabilir. Bu işlemlerden sona ürünün dolum işlemine geçilebilir.<ref name="Hermann Römpp 1976"/>

Bir önceki paragrafta şampuanın kabaca anlatılan üretimi bu kısımda daha ayrıntılı olarak anlatılacaktır. Şampuanın temel maddeleri su ve yıkma ham maddeleridir. Su ve bu maddeler çelik bir kazana konularak karıştırılkarıştırılır. Gerektiğinde kazan 60&nbsp;°C ya da 70&nbsp;°C’ye kadar ısıtılır. Her ham madde sırayla kazanın içine katılır ve homojen bir karışım oluşuncaya kadar karıştırılır. Şayet yıkama etkisi olan maddeler ya da renklendiriciler karışıma katılacak olursa, bu maddeler daha önce eritilmeli ya da tarifteki başka bir madde içerisinde çözülmelidir. Bunun yanı sıra karışıma polimer bakım maddeleri ya da katılaştırıcı maddeler verilecek olursa bunlar ilk önce sıcak su içinde önceden hazır hale getirilir. Aynı zamanda şampuana kokusunu verecek olan koku uygun çözelti içerisinde çözülür. Burada genellikle bu işlem için iyonik olamyanolmayan [[Yüzeyiyüzeyi aktif madde|Yüezyi aktiv maddeler]] kullanılmaktadır. Koku verici maddeler ve koruyucu maddeler genellikle sıcağa karşı pek dayanıklı olmadıklarından dolayı bu maddelerin karışıma verildiği sırada karışımın sıcaklığı 35&nbsp;°C’yi geçmemelidir. Bu işeleminişlemin bitiminde şampuanın pH-değeri uygun hale getirilir. Bunun için [[Sitrik asit]] ya da gerekli durumlarda bir baz olan Sodyum hidroksit kullanılır. Bu işlem daha çok şampuanın akıcılığa direk etkisi olan bir işlemdir. Bu yüzden bu maddeler verildiğinde şampuanın istenilen akıcılığıdaakıcılığı da göz önünde bulndurulmalıbulundurulmalıdır.