Sistina Şapeli: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Ulam güncellendi |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
||
39. satır:
'''Sistina Şapeli''' ([[Latince]]: ''Sacellum Sixtinum''; [[İtalyanca]]: ''Cappella Sistina'') [[Vatikan]]'da, [[Papa]]'nın resmi ikametgâhı [[Apostol Sarayı]]'nda bulunan bir şapeldir. Esasen ''Cappella Magna'' olarak bilinen şapel, adını onu 1477 – 1480 yılları arasında restore eden Papa [[IV. Sixtus]]'tan aldı. O zamandan bu yana şapel hem dini hem sivil papalık etkinliklerine ev sahipliği yapan bir yer oldu. Günümüzde papalık seçimlerine de ev sahipliği yapmaktadır. Sistina Şapeli'nin şöhreti büyük oranda iç mekânını süsleyen fresklerden gelmektedir. Bunlar arasında en önemlileri [[Michelangelo]] tarafından yapılan [[Sistine Şapeli tavanı|Sistina Şapeli tavanı]] ve ''[[Son Hüküm (Michelangelo)|Son Hüküm]]''{{'}}dür.
Papa IV. Sixtus döneminde [[Sandro Botticelli]], [[Pietro Perugino]], [[Pinturicchio]], [[Domenico Ghirlandaio]] ve [[Cosimo Roselli]]'den oluşan bir grup [[Rönesans sanatı|Rönesans ressamı]], ''Musa'nın Hayatı'' ve ''İsa'nın Hayatı''{{'}}nı betimleyen bir dizi [[fresk]] yaptı; bu fresklerin üst bölümünde papa portreleri ve alt bölümünde ''[[trompe l'oeil]]'' (gözü aldatma) tekniğiyle yapılmış duvar halıları bulunur. Freskler 1482 yılında tamamlandı ve IV. Sixtus, şapelde 15 Ağustos 1483 tarihinde [[Meryem'in Göğe Çıkışı|Meryem'in Göğe Yükselişi]] için ilk [[Missa Ayini|missa ayini]]ni düzenledi. Bu törende şapel takdis edilerek Bakire Meryem'e adandı.<ref name="Pietrangeli1986">{{Harvnb|Pietrangeli|1986|p=28}}</ref><ref>{{
1508 – 1512 yılları arasında Papa [[II. Julius]]'un himayesinde Michelangelo, Batı sanatının yönünü değiştirecek, eşi bulunmaz bir başyapıt olan Sistina Şapeli tavanını yaptı.<ref>Helen Gardner, p. 469</ref><ref>Robert Coughlan, ''The World of Michelangelo'', Time-Life International, (1966) p. 116</ref> [[Roma'nın Yağmalanması (1527)|Roma'nın yağmalanması]]nın ardından 1535 – 1541 yılları arasında farklı bir ortamda şehre geri dönerek Papa [[VII. Clemens]] ve Papa [[III. Paulus]] için ''Son Hüküm''{{'}}ü resmetti.<ref>Robert Coughlan, p. 127</ref> Michelangelo'nun eserleri beş yüz yıl önce teşhir edildiklerinden beri şapele akın akın ziyaretçi çekmektedir.
48. satır:
''Cappella Maggiore'' İtalyancada "daha büyük, daha üstün şapel" anlamına gelmektedir. Şapele bu ismin verilme nedeni, o zamanlar Papa ve beraberindekilerin günlük ibadetlerini başka bir şapelde gerçekleştiriyor olmasıydı. Papa IV. Sixtus döneminde bu, [[Fra Angelico]] tarafından dekore edilen [[V. Nicolaus]] Şapeli'dir. ''Cappella Maggiore''{{'}}nin 1368 yılında var olduğu kayıtlara geçmiştir. [[Trabzonlu Andreas]]'ın Papa IV. Sixtus'a ilettiğine göre, yeni şapele yer açmak için yıkılmadan önce ''Cappella Maggiore''{{'}}nin duvarları yıkık dökük, virane bir haldedir.<ref name="Shearman">John Shearman, "The Chapel of Sixtus IV". In {{Harvnb|Pietrangeli|1986}}</ref>
''Cappella Maggiore''{{'}}nin bulunduğu alana yapılan ve günümüzde de varlığını sürdüren Sistina Şapeli, 1473 – 1481 yılları arasında [[Baccio Pontelli]] tarafından Papa IV. Sixtus için tasarlanmıştı ve adını da Papa'dan alıyordu. Şapelin inşası ise [[Giovannino de Dolci]] tarafından tamamlandı.<ref name="EHT2006_313">{{Harvnb|Ekelund|Hébert|Tollison|2006|p=313}}</ref> Bu yeni şapelin proporsiyonları eskisine çok benzemektedir. Tamamlanmasının ardından şapel, aralarında [[Sandro Botticelli]], [[Domenico Ghirlandaio]], [[Pietro Perugino]] ve [[Michelangelo]]'nun bulunduğu bazı önemli [[Yüksek Rönesans]] ressamları tarafından fresklerle süslendi.<ref name="Shearman" /> Sistina Şapeli'nde ilk missa ayini 15 Ağustos 1483 tarihinde düzenlendi. Bu ayinde Meryem'in Göğe Yükselişi kutlandı ve şapel takdis edilerek [[Meryem|Bakire Meryem]]'e adandı.<ref>{{
Sistina Şapeli işlevini günümüze kadar sürdüregeldi ve hala, Papa'nın seyahat ettiği zamanlar haricinde, önemli Papalık Takvimi etkinlerine ev sahipliği yapmaktadır. Şapelin daimi bir korosu bulunmaktadır. Sistina Şapeli Korosu için pek çok orijinal eser yazılıp bestelenmiştir. Bunların en önemlisi [[Gregorio Allegri]]'nin ''[[Miserere (Allegri)|Miserere]]'' adlı eseridir.<ref>[[Abel Stevens|Stevens, Abel]] & Floy, James. "Allegri's Miserere". ''The National Magazine'', Carlton & Phillip, 1854. 531.</ref>
57. satır:
Sistina Şapeli'nin bir diğer özelliği de her papalık seçiminde [[Kardinaller Heyeti]]'nin toplandığı yer olmasıdır. Bu toplantı yapılacağı zaman, şapelin çatısına bir baca kurulmaktadır ve bu bacadan yükselen duman, kardinallerin kararını göstermektedir. Eğer bacadan, oy pusulalarının yakılmasıyla ortaya çıkan beyaz bir duman yükseliyorsa, yeni bir papa seçilmiş demektir. Ancak aday üçte ikiden daha az oy almışsa, oy pusulalarının yanında ıslak saman ve bazı kimyasal maddeler de yakılmakta ve siyah bir duman yükselmektedir. Bu da, seçimin henüz sonuçlanmadığı anlamına gelmektedir.<ref>Saunders, Fr. William P. "[http://web.archive.org/web/20071111005421/http://www.catholicherald.com/saunders/05ws/ws050317.htm The Path to the Papacy]". ''Arlington Catholic Herald'', 17 Mart 2005. Erişim tarihi: 2 Haziran 2008.</ref>
Seçim toplantısı için kardinallere [[missa ayinleri]]ni duyabilecekleri, yemek yiyebilecekleri, uyuyabilecekleri ve zaman geçirebilecekleri bir alan sağlanmakta ve onların ihtiyaçlarını karşılayacak hizmetçiler görevlendirilmektedir. [[Doğu-Batı Bölünmesi|Büyük Bölünme]] öncesinde bu toplantılar, bir [[Dominikan tarikatı|Dominiken]] manastırı olan [[Santa Maria sopra Minerva]]'da yapılmaktaydı.<ref>{{
Bir zamanlar saygınlık göstergesi olarak her seçmen kardinalin papalık seçimlerinde kanopi kullanması gerekirdi. Yeni papa seçim sonucunu kabul ettikten sonra yeni adını söylerdi ve bunun ardından diğer kardinaller koltuklarına bağlı olan bir ipi çekerek kanopilerini alçaltırlardı. Aziz [[X. Pius]]'un reformlarına kadar, hangi kardinalin hangi papa tarafından görevlendirildiğini belirlemek için kardinaller farklı renklerde kanopiler kullanırdı. Ancak [[VI. Paulus|Papa VI. Paulus]] kanopileri tamamen kaldırdı çünkü onun döneminde Kardinaller Heyeti öyle kalabalıklaştı ki kardinaller duvarların önünde iki sıra halinde otururmak zorunda kaldı ve bu durumda kanopiler, arka sırada oturan kardinallerin önünü kapatmaktaydı.
64. satır:
=== Mimari yapı ===
[[Dosya:Chapelle Sixtine cut.JPG|küçükresim|Şapelin dış görünümü]]
Sistina Şapeli dikdörtgen şeklinde, yüksek tavanlı bir yapıdır. Kesin ölçülerini belirlemek güç olsa da, iç ölçülerine göre boyu 40,9 ve eni 13,4 metredir. Bu ölçüler [[Kudüs Tapınağı|Süleyman'ın Tapınağı]] için [[Eski Ahit]]'te verilenlerle aynıdır.<ref>{{
</ref>
125. satır:
=== Michelangelo'nun freskleri ===
[[Dosya:'Adam's Creation Sistine Chapel ceiling' by Michelangelo JBU33cut.jpg|küçükresim|365x365pik|''[[Adem'in Yaratılışı]]'', Michelangelo]]
Michelangelo, 1508 yılında Papa II. Julius tarafından Şapelin tonozunu ya da tavanını yeniden düzenlemek için görevlendirildi. İlk halinde tavan, mavi gökyüzü rengine boyanıp altın rengi yıldızlarla süslenmişti. Michelangelo görevi 1508 - 2 Kasım 1512 tarihleri arasında tamamladı.<ref name="Dixon2">{{Harvnb|Graham-Dixon|2008|p=2}}</ref> ''Son Hüküm''{{'}}ü mihrabın arkasına Papa III. Paulus'un isteği üzerine 1535 – 1541 yılları arasında yaptı.<ref>{{
Ona verilen bu görevin önemi yüzünden Michelangelo'nun gözü korkmuştu ve bu görevi reddetmeyi düşündüğünü Papa II. Julius'a en başından belli etmişti. Michelangelo, kendisini bir ressamdan çok bir heykeltıraş olarak görüyordu ve böylesine büyük bir projenin ona verilmesinin arkasında mahvını isteyen düşmanlarının olduğundan şüphe etmekteydi. Ona göre bu proje, son zamanlarda zihnini meşgul eden asıl proje olan mermer heykeline vakit ayırmasını engellemesi için ortaya atılmıştı.<ref>{{Harvnb|Graham-Dixon|2008|p=1}}</ref>
135. satır:
{{ayrıca bakınız|Sistine Şapeli tavanı galeri}}
[[Dosya:Sistine Chapel ceiling 03.jpg|sol|küçükresim|277x277pik|Şapelin tavanı]]
Michelangelo tavana ulaşabilmek için yardıma ihtiyaç duyuyordu. İlk fikir Julius'un gözde mimarı olan [[Donato Bramante]]'den çıktı; mimar, havada ipler sayesinde duracak olan bir yapı iskelesi yapmaya niyetlendi. Fakat Bramante görevi başarıyla tamamlayamadı çünkü yapmış olduğu iskele sağlam olmadı. İpleri indirmek ve böylece iskeleyi sağlamlaştırmak için tavanı deldi. Michelangelo iskeleyi görünce güldü, iş bitince tavanda deliklerin kalacağını düşünüyordu. Bramante'ye ressamın deliklere geldiğinde ne yapması gerektiğini sorduğunda ise mimar buna cevap verememişti.<ref>{{
Bu sorun Papa'ya taşındı ve Papa Michelangelo'ya kendi iskelesini yapmasını emretti. Michelangelo, duvardaki deliklere monte edilmiş askıların üzerine, pencerelerin tepelerine yakın yüksekliğe düz bir tahta platform yerleştirdi. Yaygın kanının aksine, resimlerini iskelede uzanarak değil ayakta yaptı.
141. satır:
Michelangelo, aşağıdan rahatlıkla görülebilecek parlak renkler kullandı. Tavanın en alçak kısmına İsa'nın atalarını resmetti. Bunların üzerine birbiri ardına kadın ve erkek peygamberleri, mihrabın üzerine Yunus'u resmetti. En yüksek bölmeye, ''Tekvin''{{'}}den dokuz hikâye resmetti. Başlangıçta kendisine sadece on iki figürden oluşan ''Havariler''{{'}}i resmetmesi görevi verilmişti. Ama o bunu reddetti çünkü kendisini ressamdan ziyade bir heykeltıraş olarak görüyordu. Papa, uzlaşı olarak Michelangelo'ya İncil'den sahneler resmetme iznini vermeyi teklif etti. Görev tamamlandığı sırada ortaya üç yüzden fazla iş çıktı. Michelangelo'nun figürleri, ''Cennet Bahçesi'', ''Adem ile Havva''' ve ''Büyük Tufan''{{'}}ı göstermektedir.
Resmedilmiş olan alan 40 metre uzunlukta ve 13 metre genişliktedir. Bu da, Michelangelo'nun 5000 metre karelik bir alana resimler yaptığı anlamına gelmektedir.<ref>{{
==== Son Hüküm ====
| |||