Bedr el-Cemâli: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
By erdo can (mesaj | katkılar)
k →‎Hayatı: Düzenleme, değiştirildi: dolayısiyla → dolayısıyla AWB ile
düzeltme AWB ile
25. satır:
Halife Mûstansir'in uzun süren hilafeti sırasında özellikle 1065-1072'de Nil Nehri'nin sellerinin aksaması nedeni ile ortaya çıkan kıtlık, açlık ve salgın sorunları yanında kölemen-gulam askerlerden oluşan Fatimiler ordusunda büyük bir fitne çıkmasına yol açtı. Türk asıllı gulam askerleri ve müttefikleri Berber asıllı gulam askerleri ile güneyden yukarı Mısır'dan Sudan, Etiyopya gibi güneye de toplanan çoğu siyahi olan gulam askerleri arasında muhabereleri andıran çatışmalar yapildı. Bedr el-Cemâli başında geçtiği Ermenilerden oluşan birlik bu iki çatışan arasında çatışma dışında olduğu kabul edilmekte idi. Türk asıllı gulam askerleri Fatimiler hazinesine hakim olup yaptıkları savruk harcamalarla hazineyi bitirmekte idiler. Türk asıllı gulam askerleri kendi aralarında da çatışmaya giriştiler.
 
Fatimiler ordusunda yüksek rütbeli subay olan Türk asıllı Nasr el-Devle Fustat'ı elinde bulunduran Türk asıllı gulam askerler kliği birlikleri ile savaşıp kaleyi kuşatıp eline geçirdi. 1074'dete bir suikastle öldürelina kadar Nasr el-Devle Fatimiler devletini ve vezirleri bildiği gibi idare etti. Bu dönemde Fatimiler devletinin Suriye sınırlarını korumak görevi ile Bedr el-Cemali [[Akka]] Valisi yapıldı. Buraya götürdüğü kendisine çok bağlı Ermeni asıllı gulam askerlerinden oluşan Fatimiler ordusu birlikleri ile Fatimiler sınırını iyi korumayı başardı.
 
1074'dete Nasr el-Devle'nin bir katliamla öldürülmesi ile Mısır'da ve Kahire'de durum yine de çok karıştı. Değişik Türk asıllı gulam askserleri klikleri ve diğer asıllı gulam askerleri birbirllerine giriştiler, Fatimiler Devleti bir keşmekeşe döndü. Bu karışıklık döneminde halife Suriye sınırında başarılı asker ve idareci olan Bedr el-Camali'yi "Askeri Güçler Komutanı (Emîr el-Cûyus)" yapıp Kahire'ye çağırdı .Bedr el-Cemali kendisine yakın olan Ermeni asıllı askerlerden olusan birliklerle beraber Akka'dan kış ortasında gemi ile ayrıldı [[Dimyat]]'ta karaya çıktı ve 29 Ocak 1074'dete Kahire'ye girdi.
 
1074'denten 1094'dete ölmesine kadar Bedr el-Cemali Fatimiler devletinde gerçek politik iktidar gücünü elinde tutan kişi oldu. Fatimiler Devleti'nin en yuksek idarecilik gorevleri olan "Silâhlı Kuvvetler Komutanı (Emîr el-Cûyuş)"; "Sii Daiiler Bas Görevlisi (Bedî el-Duat)"; ve "Vezir" unvanlarini kendinde topladi. Mutlâk otoritesi [[Hâlife]] Mûstensir haricinde her yerde hissedilmekteydi.<ref>{{Kitap kaynağı |başlık=Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia |authorlink= http://www.woolfinstitute.cam.ac.uk/people/profile.asp?ItemID=181 |tarihe=31-10-2005 |yayımcı= Routledge |yer= |isbn=978-0-415-96690-0 |sayfa= 90 |url=http://books.google.co.in/books?id=H-k9oc9xsuAC&pg=PA90&lpg=PA90&dq=badr+al+jamali&source=bl&ots=TTmRhB__Yj&sig=wVf_Q2ReVNiHgbx5lh7Vhzps-uk&hl=en&redir_esc=y#v=onepage&q=badr%20al%20jamali&f=false}}</ref>
 
Devlet işlerini gayet etkin bir surette yürütmeya başladı ve bu etkinlik ölümüne kadar devam etti. Bedr el-Cemali gayet ustalıkla; hızla ve enerjetik olarak aldığı iktisadi ve politik tedbirler nedeni ile Mısır'a güvenlilik, barış ve sükunet getirdi. Nil Nehri'nin gayet tarıma uygun sellerinin gelmesi ve özellikle 1074'dekiteki Nil Nehri sellerinin tarım için istinai olarak iyi olması nedeni ile Mısır'ın tarımı ve ekonomisi canlandı ve ülkede zenginlik ve refah gayet yükseldi. Örneğin çoğunluğu tarım üzerinden alınan yıllık devlet vergi gelirleri bu dönemde 1 milyon dinardan 3 milyon dinara yükseldiği belirtilir.
== Ölümü, yeni vezir, yeni halife ve Nizârîlik ve Mustâ‘lîlik mezheplerinin ayrılışı ==
37. satır:
[[Müstensir (Fatımi)|Mûstensir]] 60 yıl süren halifeliğinin son yıllarında ve Bedr El-Cemali'nin vezirliği son yıllarında bir büyük taht kavgası ortaya çıktı. Halife Müstansir'in küçük oğlu olan Mustali [[vezir]] Bedr el-Cemâli'nin kızı ve ondan sonra vezir olan [[El-Efdâl Şehinşâh]]'ın kızkardeşi ile evliydi. Halife Mustensir büyük oğlu [[Nizâr el Mustafa]]'ı varisi ve [[İmâmlar|İmâm]] olarak tâyin etmişti. Bu iki kardeşin arası iyi değildi.
 
Bedr el-Cemâli 1094'dete Hâlife Mûstensir'den kısa bir süre önce vefât etti. Oğlu [[El-Efdâl Şehinşâh]] onun yerine vezir oldu. Halife Mûstensir öldüğünde El-Efdâl Şehinşâh halifenin son nefesinde varis değiştirdiğini iddia etti. Nizar el-Mustafa'nin daha genç olan kardeşi; eski vezirin damadı ve yeni vezirin kayinbiraderi olan Mustâ‘lî Kahire'de bir oldubittiye getirilerek [[Hâlife]] olarak ilân edildi. Böylece daha sonralar Mustâ‘lîdestekçilerinin oluşturduğu [[Mustâ‘lîyye]] ile [[Nizâr el-Mustafâ]]'nın tâkipçilerinin [[mezheb]]i olan [[Nizâr’îyye]]'nin temelleri atılmaktaydı.
 
== Eserleri ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Bedr_el-Cemâli" sayfasından alınmıştır