Rus İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark

Çar [[I. Petro (Rusya)|I. Petro]]'nun 1721 yılında bütün Rusların imparatoru (''imperator'') unvanını almış olmasına rağmen Rusya'nın imparatorluk olarak tanımlanmasını [[III. İvan]]'ın [[Novgorod]]'u fethi veya [[IV. İvan]]'ın [[Kazan, Tataristan|Kazan]]'ı fethine kadar götüren görüşler de vardır. Başka bir bakış açısına göre de 1546'de IV. İvan'ın tahta çıkmasından sonra kullanılmaya başlanan ''Çarlık'' teriminin zaten o dönem içim imparatorluk terimine karşılık geldiği ve çarlık terimi yerine kullanılmaya başlanan imparatorluk'un çarlık kelimesinin yalnızca latinleştirilmiş eşanlamlısı olduğudur.

 

18. yüzyılda [[I. Petro (Rusya)|I. Petro]] (Büyük Petro) ve [[Büyük Katerina]]'nın (1762-1796) hükümdarlıkları döneminde Rusya'nın öyküsü, batıya doğru genişleme ve Batılılaşma çabalarını anlatır. Her iki monark da Hollandalı, Alman ve İngiliz teknisyenlerin Rusya'ya göç etmelerini teşvik ederek, hem orduyu hem de devlet mekanizmasını güçlendirmek istediler. Batı'nın üstün gücü, ancak onların sahip olduğu araçlar ve anlayışla dengelenebilirdi. Kısaca, Rusya'nın "Doğulu" yüzünün değiştirilmesinde ve bir Avrupa devleti haline getirilmesinde kararlıydılar.<ref name="ref702">[[Oral Sander]], ''Siyasi Tarih İlkçağlardan 1918'e'', [[İmge Kitabevi]], Eylül 2007. ISBN 978-975-533-043-3.</ref>

 

Rusya'nın merkezden atanan memurlara, toprak sahiplerine ve [[mir]] (köy komünü) sistemine dayanan yerel yönetim mekanizmasının yetersizliği, Yekaterina dönemindeki köylü ayaklanmalarıyla açık bir biçimde ortaya çıktı. Bunun üzerine bir reform programı hazırlayan (1775) Yekaterina, ülke topraklarını ''guberniya'' denen birimlere ayırarak doğrudan çarlık adına görev yapan valilerin yönetimine verdi. Ayrıca toprak sahibi soyluların ve kentlerin seçtiği görevlilerin yerel yönetimde belirli ölçüde söz sahibi olmasını sağlayan bir sistem geliştirdi (1785). Yekaterina'nın merkezi yönetim alanındaki düzenlemeleri ise Senato'nun denetim yetkilerinin genişletilmesi, çeşitli devlet işlerini yürüten kurulların başkanlarına daha büyük bir güç kazandırması ve konumu tam belirlenmemiş bir tür kabinenin oluşturulması gibi değişikliklerle sınırlı kaldı. Eski yasaları yenilemeye yönelik çalışmaların tamamlanamamasına karşın, Yekaterina tarafından ortaya konan yol gösterici ilkeler daha sonraki reformlara temel oluşturdu. Otokratik bir devlet anlayışını önde tutan bu ilkeler, gene de devletçe çizilen sınırlar içinde kişi haklarının kullanılmasına olanak tanıyordu.

 

 

===18. Yüzyılda Toplumsal Değişim===

İmparatorluk yönetimi 19. yüzyılın ilk yarısında özellikle [[Asya]]'da geniş topraklar kazandı. [[Gürcüler|Gürcü]] [[İmereti Krallığı]]'nın 1801'de Rusya'ya bağlanmasını öteki küçük Gürcü prensliklerinin ilhakı izledi. [[İran]] 1813'te [[Azerbaycan]]'ın kuzey kesimini Rusya'ya bırakmak zorunda kaldı. [[Ermeniler]]in yaşadıkları topraklar da 1828'de Rus yönetimine girdi. [[Şeyh Şamil]] önderliğindeki [[Çeçenler]]in ve [[Dağıstan]] halklarının direnişi ancak 1834-59 arasındaki seferlerle kırılabilirken, [[Çerkesler]]in denetim altına alınması 1864'e değin sürdü. [[Kazakistan]]'daki göçebe halklar ise 1840'larda egemenlik altına alındı.

 

 

19. yüzyıl başlarında Rus dış politikasının en önemli hedefleri Rusya'nın öteden beri çatıştığı [[İsveç]], [[Polonya]] ve [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı Devleti]] oldu. [[Tilsit Antlaşması]]'ndan sonra İsveç'e açılan savaş, 1809'da [[Finlandiya]]'nın Rus İmparatorluğu'na bağlanmasını sağladı. İzleyen dönemde İsveç, Rusya için bir tehlike olmaktan çıktı. Polonya'nın birliğinden yana bir politika izleyen Aleksandr'ın Rusya'yla müttefik bir krallık yaratma girişimleri ise sonuçsuz kaldı. [[Litvanya]] üzerindeki hak iddiaları üzerine Polonya'ya karşı sertleşen tutum, Rus korumasına son vermeye yönelik ayaklanmayla (1830) bir sindirme politikasına dönüştü. Ayaklanmanın bastırılmasından sonra Polonya'nın özerkliği kaldırılarak yoğun bir [[Ruslaştırma]] politikasına girişildi. Polonya sorununda [[Prusya Krallığı|Prusya]] ve [[Avusturya İmparatorluğu|Avusturya]]'dan güçlü bir destek gören Rusya, bir ölçüde [[Fransa]] ve [[Birleşik Krallık|Britanya]]'yla karşı karşıya geldi.