Ağrı ayaklanmaları: Revizyonlar arasındaki fark

5 Ekim 1927'de [[Taşnak]] lideri [[Vahan Papazyan]]'ın desteğiyle bugünkü [[Lübnan]]'da [[Bihamdun]]'da [[Hoybun]] örgütü kurulmuştu. Hoybun sadece Kürdistan'ın bağımsızlığını değil, "Yüce ulusal organ... Tüm güçleri ve uluslararası güce sahip güç" formuna dönüştürmüştür.{{factKaynak belirt}} Ağrı isyanları dışarıdan finansal ve silah desteği de buldu.<ref name="soner"/> Ermeniler ve en başta [[Ermeniler|Ermeni]] [[Ermeni Devrimci Federasyonu|Taşnak partisi]] isyanın planlanmasında ve maddi bakımdan desteklenmesinde önemli rol oynadı.<ref name="soner">Soner Çaǧaptay: [http://books.google.at/books?id=C0xU7NjkkqAC&vq=%22Vahan+Cardashian%22&dq=%22ararat+rebellion+10000+rifles%22&hl=de&source=gbs_navlinks_s ''Islam, secularism, and nationalism in modern Turkey: who is a Turk?''], Taylor & Francis, 2006, ISBN 0415384583, sayfa 38. {{İng}}</ref> Hatta [[New York]]'ta yaşayan Ermeni kökenli bir [[Ermeni Devrimci Federasyonu|Taşnak]]çı olan Vahan Cardashian [[ABD Dışişleri Bakanlığı]]'na gönderdiği bir mektupta, Ağrı'daki operasyonların başında birkaç Ermeni [[subay]] ve [[teknisyen]]lerinden destek gören bir [[Ermeniler|Ermeni]] olduğunu yazdı.<ref name="soner"/> Ayrıca Ağrı isyanlarının devam ettiği sırada, Ağrı'daki isyancılara müttefik olan aşiretler [[Suriye]]'den eşzamanlı saldırılar gerçekleşti.<ref name="soner"/> Ağrı isyanlarına katılanlar arasında [[Süryaniler]]'de vardı.<ref name="soner"/>

[[İhsan Nuri]] ve "Zilan Bey", Hesik aşiret reisi İbrahim Ağa (Îbrahîm Hêsîkê Têlî)'nın aşiretiyle birlikte İran sınırını aşarak yeni bir isyan başlattı. Askeri birimlerin yetersiz kalması sonucu isyancılar, içinde Doğubayazıt'ın da bulunduğu bir bölgeyi denetimi altına aldı.{{factKaynak belirt}} Kontrolleri altına aldıkları bölgede, Hoybun Cemiyeti'nin desteğiyle [[Ağrı Cumhuriyeti]]'nin bağımsızlığını ilan etti.

Türk önceliğine göre Barzani 500 adamla Musul'dan ve diğer Kürt gruplarda örneğin Haco Ağa Suriye'den Simko da İran'dan 1930'da Hoybun'a yardıma geldiler.{{factKaynak belirt}}

[[Dosya:Zilanmassacre.jpg|rightsağ|frame|150px|''Cumhuriyet'' gazetesinin haberi]]

Türkiye, o dönemde İran sınır içinde bulunan Küçük Ağrı Dağı'nın arkasına kadar birliklerini ilerletmek için izni aldı (Sınır ötesi harekatı). Böylece isyancıların İran yolu kapanmış oldu. Daha sonra bu İki ülke arasında bir sınır düzenlemesi yapılarak [[Van]]'ın [[Kotur bahşı|Kotur]] kasabasını İran’a verilip, Küçük Ağrı Dağı Türkiye sınırları içine alınacaktı.<ref>Pirouz Mojtahed-Zadeh, ''Boundary Politics and International Boundaries of Iran: A Study of the Origin, Evolution, and Implications of the Boundaries of Modern Iran with Its 15 Neighbors in the Middle East, the Persian Gulf, the Caucasus, the Caspian Sea, Central Asia, and West Asia by a Number of Renowned Experts in the Field'', Universal-Publishers, 2007, ISBN 9781581129335, p. 142.</ref> 1 Temmuz'de Türk Ordusu Ağrı Dağı'nın kuşatmasını tamamlandı ve 7 Eylül 1930'da genel taarruzu başlattı. 25 Eylül'e kadar süren ''Ağrı Dağı Muharebesi'' esnasında 14 Eylül'de Kire ([[Büyük Ağrı Dağı]] ile Küçük Ağrı Dağı arasında bulunan ova)'de İbrahim Ağa öldü{{factKaynak belirt}} ve İhsan Nuri de İran'a sığındı.{{factKaynak belirt}}