Vikipedi

Alevilik: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kelime düzenlemesi, Alevî (Arapça: علوِی) / Alevîlik (Arapça: علوِیون) Alevî kelimesinin anlamı; "Ali'ye mensup olan, Ali'nin soyundan gelen, onun Velayetini savunan (ikrâr veren) ve onun taraftarı olan demektir. Alevî Müslümanlarda; Hüseyin'in soyu Alevî, Hüseyni / Seyyid, Hasan'ın soyu Alevî, Hasani / Şerif
düzeltme AWB ile
2. satır:
{{Alevilik}}
'''Alevilik''' ({{dil-ar|عَلَوِیُّون}}), [[Alevî Hanedanı|Alevî]] ([[Arapça]]: '''علوِی'''), [[Alevî Hanedanı|Alevî]] kelimesi [[İmamet|İmam]] [[Ali]] soyundan gelen, onun velayetini kabul eden ve onun taraftarı olan Müslümanlara denilir. Kesinlikle [[mezhep]] veya [[tarikat]] değildir. Alevî [[Müslüman]]<nowiki/>larda [[Hüseyin]]'in soyundan gelen Alevîlere Hüseyni veya [[Seyyid]], [[Hasan bin Ali|Hasan]]'ın soyundan gelen Alevîlere ise Hasani veya [[Şerif (din)|Şerif]] denir.<ref>[[Alevî Hanedanı|Alevî]] ([[Arapça]]: [[Alevî Hanedanı|علوِی]]) / [[Alevilikte inanç|Alevîlik]] ([[Arapça]]: [[Alevî Hanedanı|علوِیون]]) [[Alevî Hanedanı|Alevî]] kelimesinin anlamı; "[[Ali]]'ye mensup olan, [[Ali]]'nin soyundan gelen, onun [[Velayet-i fakih|Velayet]]<nowiki/>ini savunan (ikrâr veren) ve onun [[Şiilik|taraftarı]] olan demektir. [[Alevî Hanedanı|Alevî]] [[Müslüman]]<nowiki/>larda; [[Hüseyin]]'in soyundan gelen Alevîlere Hüseyni veya [[Seyyid]], [[Hasan bin Ali|Hasan]]'ın soyundan gelen Alevîlere ise Hasani veya [[Şerif (din)|Şerif]] denir.</ref> [[Türkiye]]'de [[Sünnilik]]ten sonra en fazla mensuba sahip olan [[İslam]]i bir cemaattır. Bu cemaatin mensupları ''[[İmamiyye#Alev.C3.AEler|Aleviler]]'' olarak adlandırılır. Alevilikte, [[Muhammed]]'in son [[peygamber]] olduğu, [[Ali]]'nin ise [[Velî (İslam)|Velî]]liği ''([[imamet|İmâm]]lığı)'' esastır. Sünnilikteki [[Allah]]-[[Muhammed]]-[[Dört Büyük Halife]] sıralamasından farklı olarak, [[Onikicilik]] [[i'tikad]]ının da temelini teşkil eden [[Hâkk-Muhammed-Ali|Hâkk (Allah)-Muhammed-Ali]] sıralamasını, [[Ehl-i Beyt]] ve [[On İki İmam]] sevgisini esas alan ve yolundan gidilen [[İslam]]<nowiki/>ın [[Caferilik|''Caferi'']], yani ''[[İmâmiye-i İsnâ‘aşer’îyye]]'' mektebi dairesinde olan [[inanç]]tır.
 
 
== Aleviler'in dini itikadı ==
Satır 12 ⟶ 11:
 
=== Temel inanç ===
Alevilik, Hâkk-Muhammed-Ali üçlemesiyle [[Ehl-i Beyt]], ve [[On İki İmam]]ları önemseyen [[Câferiyye Şiiliği]] ile ortak noktalara sahip olan bir yoldur.{{factKaynak belirt}} Alevilik’te incelenmesi gereken asıl [[inanç]] [[Vahdet-i Vücud]] veya [[Varlık birliği]]’dir.{{factKaynak belirt}}
 
;Dört kapı kırk makam inancı
{{ana|Dört Kapı Kırk Makam|Hacı Bektaş-ı Veli|Bektaşilik}}
''[[Dört Kapı Kırk Makam]]'' şeklindeki kâmil insan olma ilkelerini [[Hacı Bektaş-ı Veli|Hacı Bektaş-ı Velî]]’nin tespit ettiğine inanılır. Hacı Bektaş, "Kul Tanrı’ya kırk makâmda erer, ulaşır, dost olur" demiştir. {{factKaynak belirt}}
Aleviler kendi içlerinde bir çeşit hiyerarşi oluşturmuştur. Örneğin ''yol''’a gönül vermiş olana ''tâlip'' denir. Kişi, yolun kurallarını yerine getirip bilgi düzeyini arttırdıkça yükselir. Alevilikte ''yol'' denen deyimin temelini ''[[Dört Kapı Kırk Makam]]'' anlayışı oluşturmaktadır.
 
Satır 81 ⟶ 80:
=== Dini törenler ve günler ===
{{Ana|Alevilik'te dini ayinler|Alevilik'te kutsal günler}}
Aleviler, [[Muhammed]]’in son [[peygamber]] olduğuna, Ali bin Ebu Talib'in ise [[Evliya|veliliğine]] (ya da [[imam]]lığına) inanırlar. Aleviler, ibâdetlerini [[cemevi]]nde yaparlar.Günlük ibadetleri Sabah, Akşam ve Gece [[Gülbeng|Gülbeng'idir]].<ref>İmam Cafer-i Sadık Buyruğu - Can Yayınları,Sayfa 297</ref> [[Kadir Gecesi]]’yle bağlantılı olarak üç gün ve [[Muharrem]] ayında ise on iki gün [[oruç]] tutarlar. [[Muharrem]]’den sonra da üç gün [[Hızır Orucu]] tutarlar. [[Muharrem]] orucundan evvel üç gün [[14 Masum-u Pak|Masum-u Paklar]] orucunu tutarlar.{{factKaynak belirt}}
[[Dosya:Alevis in Turkey.gif|thumb|285px|Türkiye'deki Aleviler - Koyu kırmızı renkli bölgeler [[Hatay]]-[[Adana]]-[[Mersin]] yörelerindeki [[Arap Aleviliği]]’ne ait olan yerleşim birimlerini göstermektedir.]]
 
== Nüfus dağılımı ==
{{ana|Alevi nüfusu}}
Üçte biri İstanbul bölgesinde yaşayan {{factKaynak belirt}}Alevilerin daha sonra en yoğun olarak bulundukları yöreler arasında [[Ankara]], [[Adana]], [[Balıkesir]], [[Eskişehir]], [[Bursa]], [[Antalya]], [[Aydın]] ve [[Damal, Ardahan]] şehirleriyle, Orta ve Doğu Anadolu'da yer alan [[Erzincan (il)|Erzincan]], [[Sivas (il)|Sivas]], [[Tunceli (il)|Tunceli]], [[Tokat (il)|Tokat]] ve [[Kahramanmaraş]]’ın ilçelerinde gelmektedir. [[Türkiye]]’de en çok Alevi köyü ise 57'si karışık olmak üzere toplam yaklaşık 548 adet köy olup [[Sivas (il)|Sivas]] ilinde yer almaktadır. Bunların ardından sırasıyla,[[Tunceli]],[[Erzincan (il)|Erzincan]],Tokat,[[Çorum]],[[Kahramanmaraş]],[[Malatya]], [[Amasya]],[[Hatay]],[[Yozgat (il)|Yozgat]], [[Adıyaman (il)|Adıyaman]], [[Bingöl (il)|Bingöl]], [[Erzurum]], [[Balıkesir]], [[Kars (il)|Kars]], [[Manisa]], [[Aydın]], [[Adana]], [[Mersin]], [[Muğla]] ve [[Ordu (il)|Ordu]] illeri gelmektedir.
[[Anadolu]] dışında ise [[Rumeli]], [[Balkanlar]] ve [[Arnavutluk]]'ta yaşayan [[Bektaşiler]]'in yanı sıra, [[Batı İran]], [[Luristan]] ve [[Kuzey Irak]]'ta ise [[Yâresânîlik]] ''([[Ehl-i Hak]])'', Kakai, ve [[Ali İlâhîlik]]<ref>Elahi, Bahram (1987). ''The path of perfection, the spiritual teachings of Master Nur Ali Elahi''. ISBN 0-7126-0200-3.</ref> gibi isimlerle anılan ve kendilerini ''"[[Yezdânizm|Alevi]]-[[Kürtler]]"'' veya Alevi-[[Zaza]]lar {{factKaynak belirt}}olarak tanımlayan gruplar da bulunmaktadır. Bugün [[İran]]'ın doğusunda [[Horasan]]'da da küçük bir [[Alevilik (anlam ayrımı)|Alevi]] topluluğu vardır. [[Alevî tarihi (anlam ayrımı)|Alevîler]] daha ziyâde dağlık olan merkezî otoritenin baskısının ulaşamadığı bölgelerde yaşamlarını sürdürmektelerdir.
{{Ayrıca bakınız|Kürtler|Yezdânizm|Ali-İlâhîler|Yâresânîler|Yezîdîler|Kürt Alevîleri}}
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Alevilik" sayfasından alınmıştır