Eskişehir: Revizyonlar arasındaki fark

[[Met helvası]], Nuga helvası, Haşhaşlı [[çörek]], Kalabak suyu, [[çibörek]] ve [[lületaşı]] ile meşhurdur. Ayrıca [[balaban kebabı]] da Eskişehir mutfağında önemli bir yer almaktadır. İşlenebilir lületaşı, Türkiye'de yalnız Eskişehir'de çıkarıldığı için Eskişehir taşı olarak bilinir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://ekutup.dpt.gov.tr/madencil/sanayiha/oik630.pdf | başlık = Madencilik Özel İhtisas Komisyonu | erişimtarihi =19 Ağustos 2011-08-19 | tarih =19 Eylül 19, 2009 | iş = Devlet Planlama Teşkilatı syf. 7,12 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20101214090151/http://ekutup.dpt.gov.tr:80/madencil/sanayiha/oik630.pdf | arşivtarihi = 14 Aralık 2010}}</ref> Türkiye'de Eskişehir ve [[Sivrihisar]] dolaylarında yetişen bir çoban köpeği olan [[akbaş (köpek)|akbaş]] da şehre ait önemli değerlerdendir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.cnnturk.com/2009/yasam/11/06/sivrihisar.akbas.sivas.kangala.rakip.oldu/550662.0/ | başlık = Sivrihisar Akbaş, Sivas Kangal'a rakip oldu | erişimtarihi =19 Ağustos 2011-08-19 | tarih =19 Eylül 19, 2009 | iş = Cnnturk.com | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130515072811/http://www.cnnturk.com/2009/yasam/11/06/sivrihisar.akbas.sivas.kangala.rakip.oldu/550662.0/ | arşivtarihi = 15 Mayıs 2013}}</ref> Sanat kurumları ve tesisleri ile kültür ve sanatta gelişmiş bir şehirdir. Anadolu Üniversitesi ve büyükşehir belediyesi bünyesinde iki adet [[Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Senfoni Orkestrası|senfoni orkestrası]] bulunmaktadır. Ayrıca her yıl düzenlenen [[Uluslararası Eskişehir Festivali]] ile şehirde müzik, tiyatro, resim ve sinema dallarında sergiler ve gösteriler yapılmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir-bld.gov.tr/eskisehir_kultur.php | başlık = Eskişehir Kültür | erişimtarihi =19 Ağustos 2011-08-19 | tarih =19 Eylül 19, 2009 | iş = Eskişehir Büyükşehir Belediyesi | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141011163248/http://www.eskisehir-bld.gov.tr/eskisehir_kultur.php | arşivtarihi = 11 Ekim 2014}}</ref>

Eskişehir günümüze kadar değişik uygarlıklar altında varlığını sürdürmüştür. Üzerinde kurulan medeniyetlerden bazıları [[Frigya]], [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]], [[Anadolu Selçukluları]] ve [[Osmanlı İmparatorluğu]]'dur.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir-bld.gov.tr/eskisehir_tarihce.php | başlık = Eskişehir Hakkında | erişimtarihi =19 Ağustos 2011-08-19 | tarih =19 Eylül 19, 2009 | iş = Eskişehir Büyükşehir Belediyesi | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150108162424/http://www.eskisehir-bld.gov.tr:80/eskisehir_tarihce.php | arşivtarihi = 8 Ocak 2015}}</ref>

Şehir, Antik ve Orta çağlarda Yunanca [[Dorylaion]], Latince [[Dorylaeum]] ismi ile tanınan bir kenttir. Yıkık ve terkedilmiş olan [[Dorylaion]] - [[Şarhöyük]]'ün yakınında, harabenin güneyinde kalan bölgede yeni bir yerleşim oluşmuştur. W.M Ramsay'ın bildirdiğine göre, büyük olasılıkla [[Dorylaion]] harabelerine Eskişehir adı verilmiş ve bu ad o zamandan günümüze ulaşmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=111&Itemid=319 | başlık = Şehrimizin Adı | erişimtarihi =19 Eylül 2009-09-19 | tarih =19 Eylül 19, 2009 | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130929235340/http://www.eskisehir.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=111&Itemid=319 | arşivtarihi = 29 Eylül 2013}}</ref>

MÖ 14. yüzyılda Hititler Eskişehir merkezli büyük bir devlet kurmuşlardır.<ref name="kurtuluş-esktarih2">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/esktarih2.asp | başlık = Kurtuluş Savaşında Eskişehir | erişimtarihi = [[5 Nisan]] [[2008]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20090223202921/http://www.eskisehir.gov.tr:80/esktarih2.asp | arşivtarihi = 23 Şubat 2009}}</ref> Eskişehir'in önemi ve yeri dolayısıyla Hititler döneminde Eti‘lik (Beylik) olduğu görülmektedir.<ref name="esktarih1-kurtuluş" /> MÖ 12. yüzyılda Anadolu’ya giren Frigler Anadolu'ya yayılmış ve Dorylaion adı ile bölgeye yerleşmiştir.<ref name="esktarih1-kurtuluş" /> Friglerden sonra bölgeye Lidyalılar daha sonra da Persler hakimiyeti altına almıştır. MÖ 4. yüzyılda Makedon kral İskender'in eline geçen Eskişehir, İskender'in ölüm tarihi olan MÖ 323 yılına kadar İskender'in İmparatorluğu altında kalmıştır. MÖ 2. yüzyılda [[Roma İmparatorluğu]] kontrolüne geçen bölge, Roma’nın ikiye ayrılmasına kadar [[Roma İmparatorluğu]]’nun ayrıldıktan sonra da Bizans hakimiyetinde kalmıştır.<ref name="esktarih1-kurtuluş" />

[[19. yüzyıl]] boyunca yöreye [[Kafkasya]], [[Kırım Yarımadası|Kırım]], [[Romanya]] ve [[Bulgaristan]]'dan gelen göçmenler yerleştirildi.<ref name="tia" /> Şehir 1877-1878 Osmanlı-Rus harbinden sonra muhacirlerin yerleştirilmeye başlamasıyla beraber gelişmeye başlamıştır.<ref name="esktarih1-kurtuluş">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/esktarih1.asp | başlık = Kurtuluş Savaşına kadar olan dönemde Eskişehir | erişimtarihi = [[29 Eylül]] [[2008]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20090223044106/http://www.eskisehir.gov.tr:80/esktarih1.asp | arşivtarihi = 23 Şubat 2009}}</ref>

Eskişehir'de [[Kurtuluş Savaşı|Türk Kurtuluş Savaşı]]'nın 5 önemli meydan muharebesinin üçü geçmiştir. [[Mustafa Kemal Atatürk]]'ün önderliğindeki [[Kurtuluş Savaşı]]'nın önemli muharebelerinden biri olan [[I. İnönü Muharebesi]] Eskişehir topraklarında gerçekleşmiştir. Eskişehir, Kurtuluş Savaşı'nın kilit nok­talarından birini oluşturduğundan, savaşta maddi ve manevi olarak çok yıpranmıştır.<ref name="Genelkurmay-Birinci-inönü">{{Web kaynağı | url = http://www.tsk.mil.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/Birinci_Inonu_Zaferi/Birinci_Inonu_Zaferi.html | başlık = Birinci İnönü Muharebesi ve Zafer | erişimtarihi = [[28 Eylül]] [[2008]] | iş = Genelkurmay Başkanlığı | arşivurl = http://web.archive.org/web/20081208032848/http://www.tsk.mil.tr:80/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/Birinci_Inonu_Zaferi/Birinci_Inonu_Zaferi.html | arşivtarihi = 8 Aralık 2008}}</ref>

[[I. Dünya Savaşı]] sonrasında demiryolu hattını denetlemek amacıyla [[23 Ocak]] [[1919]]'da Eskişehir İstasyonunu işgal eden [[İngilizler|İngiliz]] kuvvetleri, [[20 Mart]] [[1920]]'de [[Kuva-yi Milliye]]'nin baskısıyla işgale son verdi. 1921 yılında Eskişehir'e 40&nbsp;km. uzaklıktaki İnönü'de, Birinci ve İkinci İnönü Muharebeleri yapıldı.<ref name="kurtuluş-esktarih2" /><ref name="Genelkurmay-İkinci-inönü">{{Web kaynağı | url = http://www.tsk.mil.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/Ikinci_Inonu/Ikinci_Inonu_Muharebesi.html | başlık = İkinci İnönü Muharebesi ve Zafer | erişimtarihi = [[28 Eylül]] [[2008]] | iş = Genelkurmay Başkanlığı | arşivurl = http://web.archive.org/web/20081022061548/http://www.tsk.mil.tr:80/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/Ikinci_Inonu/Ikinci_Inonu_Muharebesi.html | arşivtarihi = 22 Ekim 2008}}</ref>

[[20 Temmuz]] [[1921]]'de [[Yunanlar]]ın işgal ettiği Eskişehir bir süre Yunan ordularının karargâhı oldu. Eskişehir-Kütahya Savaşları sonunda Türk Ordusu Sakarya'nın doğusuna çekildi. [[23 Ağustos]] [[1922]]'de Yunanlar yeniden saldırdı. 30 Ağustos 1922'de başlayan Büyük Taarruz ile düşman püskürtülmeye başladı ve 2 Eylül 1922 günü, Seyitgazi yönünden gelen Türk Süvarileri Tekkeönü'nden Eskişehir'e inerek düşman kuvvetlerini Eskişehir'den çıkardılar. Eskişehir, Kurtuluş Savaşı'nın son aşaması olan [[Büyük Taarruz]] sonrasında [[2 Eylül]] [[1922]]'de kurtarıldığında yıkıntı hâlinde harap bir kasabaydı.<ref name="tia" /><ref name="Genelkurmay-Sakarya">{{Web kaynağı | url = http://www.tsk.mil.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/Sakarya_Meydan_Muharebesi/Sakarya_Meydan_Muharebesi.htm | başlık = Sakarya Meydan Muharebesi ve Zafer | erişimtarihi = [[28 Eylül]] [[2008]] | iş = Genelkurmay Başkanlığı | arşivurl = http://web.archive.org/web/20080113212228/http://www.tsk.mil.tr:80/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/Sakarya_Meydan_Muharebesi/Sakarya_Meydan_Muharebesi.htm | arşivtarihi = 13 Ocak 2008}}</ref>

[[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]]'ün 15 Ocak 1923'te Eskişehir hakkındaki sözü<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=177&Itemid=232 | başlık = Atatürk'ün Eskişehir ile İlgili Sözleri | erişimtarihi =19 Eylül 2009-09-19 | tarih =19 Eylül 19, 2009 | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150128112351/http://www.eskisehir.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=177&Itemid=232 | arşivtarihi = 28 Ocak 2015}}</ref>:

Daha sonra 1987 tarihinde 3392 sayılı kanunla [[Alpu]], [[Beylikova]] ve [[İnönü, Eskişehir|İnönü]]; 9 Mayıs 1990 tarih ve 3544 sayılı kanunla [[Günyüzü]], [[Han, Eskişehir|Han]] ve [[Mihalgazi]] ilçe hâline getirilmiş, böylece ilçe sayısı 12'ye çıkmıştır.<ref name="Cumhuriyet,esktarih3">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/esktarih3.asp | başlık = Cumhuriyet Döneminde Eskişehir | erişimtarihi = [[29 Eylül]] [[2008]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20090228115027/http://www.eskisehir.gov.tr:80/esktarih3.asp | arşivtarihi = 28 Şubat 2009}}</ref> 22 Mart 2008 tarihli resmi gazetede yayımlanan 5747 sayılı yasa ile de merkez ilçe kaldırılarak [[Odunpazarı]] ve [[Tepebaşı]] adıyla 2 yeni ilçe daha kurulmuş ve ilin toplam ilçe sayısı 14'e ulaşmıştır.

[[Arkeolojik]] çalışmalar, lületaşının yaklaşık beşbin yıl öncesinden bilindiğini ve değişik amaçlarla kullanıldığını göstermiştir.<ref name="Mineral-Teknik" /> Günümüzde Lületaşı süs eşyası ve özellikle [[pipo]] yapımında kullanılmaktadır. Ayrıca radyasyon emici özelliğinden dolayı uzay gemilerinde izolasyon malzemesi olarak kullanılır.<ref name="Lületaşı-aksam">{{Web kaynağı | url = http://www.aksam.com.tr/arsiv/aksam/2005/07/06/pencere/pencere8.html | başlık = Lületaşı dünyaya açılmayı bekliyor | erişimtarihi = [[29 Eylül]] [[2008]] | tarih = [[6 Temmuz]] [[2005]] | iş = Akşam Gazetesi | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150610201954/http://www.aksam.com.tr/arsiv/aksam/2005/07/06/pencere/pencere8.html | arşivtarihi = 10 Haziran 2015}}</ref>

Eskişehir, bulunduğu yerleşim yeri itibarıyla sıcak su kaynaklarının tam üzerinde bulunmaktadır. Şehir merkezinde, "Sıcak Sular" olarak isimlendiren bölgede, doğal termal kaynaklar bulunmakta, çok sayıda [[hamam]] hizmet vermektedir. ''Sıcak sular'' Porsuk Çayı'nın güney kısmında geniş bir alan içinde bulunmaktadır. Suyun merkezinde 47&nbsp;°C 'yi bulan sıcaklık bazı alanlarda 35&nbsp;°C 'ye kadar düşmekte, bazı alanlar ise 55° ye kadar yükselmektedir. Hamamlardaki su hafif demirli ve kükürtlüdür.<ref name="esk_taniyin1">{{Haber kaynağı|url=http://www.eskisehir-bld.gov.tr/esk_taniyin/esk.html|başlık=Yer Altı Suları|tarih=[[17 Ağustos]] [[2007]]|erişimtarihi=5 Eylül 2008-09-05|yayımcı=E.B.B}}</ref>

Eskişehir'in yerli halkı [[Manavlar]]dan oluşmaktadır. Şehirde [[Kırım Tatarları]]nın nüfusu da fazladır. Eskişehir ili, [[Bulgaristan]] göçmenlerinin de buraya yerleşmesiyle özellikle 1950-55 ve 1965-70 dönemlerinde büyük bir nüfus artışı göstermiştir.İlin nüfusu 1970'de 460.000, 1980'de 543.802, 1990'da 641.000, 2010'da 765.000 kişi olmuştur.<ref name="eskisehir-şehir nüfusu">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/nufus_02.asp | başlık = Şehir ve Köy Nüfusu 1927-2000 | erişimtarihi = [[28 Eylül]] [[2008]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20080925155511/http://www.eskisehir.gov.tr:80/nufus_02.asp | arşivtarihi = 25 Eylül 2008}}</ref>

[[Dosya:Devrim at Tülomsaş.jpg|thumb|200px|İlk Türk otomobili [[Devrim (otomobil)|Devrim]], Eskişehir'de bugünkü [[Tülomsaş]]'ta üretilmiştir.<ref name=tulomsas-devrim>{{Haber kaynağı|url=http://www.tulomsas.com.tr/1961.htm|başlık=İLK TÜRK OTOMOBİLİ|tarih=11 Haziran 2008|yayımcı=tulomsas.com|erişimtarihi=11-06- Haziran 2008}}</ref>]]

[[Sosyo-ekonomik gelişmişlik]] açısından [[Türkiye]]'nin önde gelen illerinden biri olup, 32 Milyon m² alanı içinde 783 kuruluş ile faaliyet gösteren Türkiye'nin en büyük Organize Sanayi Bölgeleri'nden birine sahiptir.<ref>[http://www.eskisehir.gov.tr/organizesanayi.asp Eskişehir Valilği] Organize Sanayi Sitesi</ref> [[1950]]'lerin sonundan bu yana il ekonomisinin temelini oluşturan sanayisinin geçmişi, [[Bağdat Demiryolu]]'nun yapımı sırasında [[1894]]'te kurulan [[Tülomsaş|Cer Atölyesi]]'ne kadar uzanır ve bu atölye 1924 yılında TCDD işletmesine devredilmiştir.<ref name="eskisehir-bld">{{Haber kaynağı|url=http://www.eskisehir-bld.gov.tr/eskisehir_eko.php|başlık=Ekonomik Hayatın Tarihi Gelişimi |tarih=022 Şubat 2011|yayımcı=Eskişehir Büyükşehir Belediyesi|erişimtarihi=02-02-2 Şubat 2011}}</ref>

İl 2007 yılında yaptığı 472 milyon 118 bin dolarlık ihracatıyla ülke genelinde 19. sırada yer aldı. 2007 yılında yapılan ihracatın yaklaşık 7 milyon doları tarım, 450 milyon doları sanayi ve 15 milyon doları da madencilik sektörlerinde yapılmıştır.<ref name="anadolu-ihracat">{{Haber kaynağı|url=http://e-gazete.anadolu.edu.tr/ayrinti.php?no=5902|başlık=Eskişehir, sanayisiyle yeniden atakta|tarih=[[15 Haziran]] [[2008]]|yayımcı=Anadolu Üniv.|erişimtarihi=15-06- Haziran 2008}}</ref>

Eskişehir, üniversite kenti olması nedeniyle sosyal aktivite yönünden oldukça zengindir. Şehirde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nın 3 sahnesi vardır. Birincisi ''Haller Gençlik Merkezi Tepebaşı Sahnesi'''dir. [[27 Mart]] [[2001]] [[Dünya Tiyatrolar Günü]]nde açılmıştır. Tek sahneye sahip olup salon 202 kişiliktir<ref name="bel-tiyatro">{{Web kaynağı | url = http://tiyatro.eskisehir.bel.tr/ | başlık = Şehir Tiyaroları | erişimtarihi = [[6 Nisan]] [[2008]] | iş = İleri tarih | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151208133446/http://tiyatro.eskisehir.bel.tr/ | arşivtarihi = 8 Aralık 2015}}</ref>. Şehir Tiyatrolarının Oyunları sergilenmektedir. Bir diğeri İki Eylül caddesinde bulunan ''B.S.M. Turgut Özakman Tiyatro Salonu''dur. [[9 Nisan]] [[2002]] tarihinde açılmıştır. Sahne 178 kişiliktir<ref name="bel-tiyatro" />. Şehir Tiyatrolarının etkinlikleri gerçekleşmekte olup ayrıca fuaye, sergi, seminer ve toplantı amaçlı da kullanılmaktadır. Sonuncusu ise ''Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Kültür Sarayı Tiyatro Salonu''dur ve 569 kişiliktir.<ref name="bel-tiyatro" /> Merkezde Şehir Tiyatroları etkinlikleri gerçekleşmekte ve ayrıca Devlet Opera ve Bale etkinlikleri gerçekleşmektedir.

Şehir sinema salonu yönünden de oldukça zengindir. Şehirde Cinetime (Özdilek AVM), Cinema Pink (Kanatlı AVM), Eskişehir Kültür Merkezi, Cinemaximum(Espark AVM), Sinema Anadolu (Anadolu Üni.'ye aittir.) sinema salonları bulunmaktadır.<ref name="sinemalar">{{Web kaynağı | url = http://www.sinemalar.com/sinemasalonlari/89/Eskisehir/ | başlık = Eskişehir Sinema Salonları | erişimtarihi = [[2 Eylül]] [[2010]] | iş = sinemalar.com | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150530045732/http://www.sinemalar.com:80/sinemasalonlari/89/eskisehir | arşivtarihi = 30 Mayıs 2015}}</ref>

Uluslararası Eskişehir Festivali , Zeytinoğlu Eğitim, Bilim ve Kültür Vakfı tarafından ilk kez [[1995]] yılında düzenlenmiştir. Klasik müzik, Klasik Türk müziği, Türk Halk müziği, Caz, Blues, Rock, Tiyatro, Çağdaş dans ve bale, Sinema, Çocuk etkinlikleri, Fotoğraf, resim, heykel sergileri, Konferans ve söyleşiler alanlarında yer veren; her yıl ekim ya da kasım ayında düzenlenip 9 gün sürmektedir. 2001 yılından beri Zeytinoğlu Vakfı ile Eskişehir Kentsel Gelişim Vakfı işbirliğiyle gerçekleştirmektedir.<ref name="jk-org-ps-eskfest">{{Web kaynağı | url = http://www.eskfest.org | başlık = Uluslararası Eskişehir Festivali | erişimtarihi = [[6 Nisan]] [[2008]] | iş = İleri tarih | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150610233000/http://www.eskfest.org/ | arşivtarihi = 10 Haziran 2015}}</ref> Uluslararası Eskişehir Festivali yapıldığı 14 sene boyunca toplam 4.877 yerli ve yabancı sanatçıya ev sahipliği yapmış ve festivali 14 yılda 163.469 kişi izlemiştir.<ref name="jk-org-ps-eskfest" />. Başlangıcından bu yana [[2002]] yılında [[İspanya]], [[2003]] yılında [[Avusturya]], [[2004]] yılında [[İtalya]], [[2005]] yılında [[Rusya]], [[2006]] yılında [[Finlandiya]], [[2007]] yılında [[Portekiz]] ve [[2008]] yılında [[Almanya]] festivale konuk ülke olarak katılmıştır. Eskişehir'de festivalin düzenlendiği mekanlar:

* Atatürk'ün Eskişehir'e Gelişi: [[21 Haziran]]<ref name="Yerel,eskisehir">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/kultur.asp?id=2 | başlık = Yerel etkinlikler | erişimtarihi = 2007-09-28 Eylül 2007| yayımcı = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20080605212406/http://www.eskisehir.gov.tr:80/kultur.asp?id=2 | arşivtarihi = 5 Haziran 2008}}</ref>

Odunpazarı semtinde koruma altına alınan tarihi Osmanlı evleridir. Genel olarak arsayı tümüyle kaplayan bahçesiz konutlar, yan bahçeli, arka bahçeli ve ön bahçeli konutlar olarak planlanmıştır. Çoğunlukla 2,kısmen 3 katlıdır. Dönemin geleneksel izlerini taşıyan evler aile büyüklüğü ve yaşam biçimi nedeniyle oldukça geniş tasarlanmıştır.<ref name="odunpazari">{{Web kaynağı | url = http://www.odunpazari.bel.tr/index.php/opev.html | başlık = Odunpazarı Evleri | erişimtarihi = [[1 Eylül]] [[2010]] | iş = '''Odunpazarı Belediyesi''' | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120118233820/http://www.odunpazari.bel.tr/index.php/opev.html | arşivtarihi = 18 Ocak 2012}}</ref> Odunpazarı Evleri Yaşatma Projesi kapsamında Beyler Sokak’ta bulunan 27 evin çatı ve dış cephe restorasyonu yapılmıştır.<ref>[http://portal.odunpazari.bel.tr/projeler.php?id=1 Odunpazarı Bld.] projeler bölümü. 28.08.2008 tarihinde erişilmiştir.</ref> Yapılacak

[[Porsuk Çayı]]'nın ıslah çalışmaları sonucu şehrin merkezinden geçen kısmı düzenlenerek Köprübaşı semtinde çay üzerinde Venedik tipi gondol ve Amsterdam tipi tekne seferleri düzenlenmektedir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir-bld.gov.tr/haber_detay.php?resim_id=48 | başlık = Gondollar Hizmete Girdi | erişimtarihi =19 Eylül 2009-09-19 | çalışma = Büyükşehir Belediyesi | tarih =8 Eylül 8, 2009 | arşivengelli = evet}}</ref>

Şehirde çeşitli müzeler de bulunmaktadır. Bunlardan biri şehirde bulunan antik eserlerin yer aldığı [[Eskişehir Arkeoloji Müzesi]]'dir. Ayrıca [[Bilim Sanat ve Kültür Parkı]], [[Kent Park]], [[Çağdaş Cam Sanatları Müzesi]], Pessinus Müzesi, Seyitgazi Müzesi, Yunus Emre Müzesi, Eskişehir Atatürk ve Kültür Müzesi, [[Eskişehir Havacılık Müzesi|Tayyare Müzesi/Hava Müzesi]], [http://gezicenga.com/eskisehir-balmumu-muzesi/ Eskişehir Balmumu Müzesi], Osmanlı Evi Müzesi, [[A.Ü. Eğitim Karikatürleri Müzesi|Karikatür müzesi]], [[İnönü Savaşları Karargâh Müzesi]] ve antik eserlerin reprodüksiyonlarının sergilendiği Dünya Müzeleri Müzesi bulunmaktadır.<ref name="ReferenceA" /><ref>{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=89&Itemid=107 | başlık = Müzeler | erişimtarihi =19 Eylül 2009-09-19 | tarih =19 Eylül 19, 2009 | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150610230350/http://www.eskisehir.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=89&Itemid=107 | arşivtarihi = 10 Haziran 2015}}</ref>

Eskişehirspor Türkiye 1. Liginde (Süper Ligde) hiç şampiyon olamamış fakat 3 defa 2.lik, 2 defa 3.lük ve 2 defa da 4.lük alarak diğer Anadolu takımları için kırılması güç bir rekora imzasını atmıştır. 1 [[Türkiye Kupası]], 1 [[Türkiye Süper Kupası|Cumhurbaşkanlığı Kupası]] ve 3 [[Başbakanlık Kupası]] bulunmaktadır. Avrupa kupalarında en iyi başarısı ise 1974-75 sezonunda elde ettiği [[Balkan Kupası]] 2. ligi olmuştur.<ref>[http://www.eskisehirspor.org/anasayfa.asp Eskişehirspor Resmi Web Sitesi] Kulüp Tarihi</ref> 12 yıldır 2. ligde mücadele eden takım, 2007-2008 sezonunda playoff şampiyonu olarak Turkcell Super Lig'e yükselmiştir. Ayrıca İspanya'nın en iyi takımlarından biri olan Sevilla FC'yi UEFA Kupası'nda (deplasmanda 1-0 yenilmiş, evinde 3-1 kazanmış) elemiştir. Anadolu'dan çıkan ilk en iyi takım, ilk şampiyonluğa en yaklaşan takım ve Avrupa'da başarı yakalayan ilk Anadolu takımı olmuştur.<ref name="tff-Bank Asya">{{Web kaynağı | url = http://www.tff.org.tr/default.aspx?pageID=287&ftxtID=4106 | başlık = Bank Asya play-off finalini kazanan Eskişehirspor Turkcell Süper Lig'de | erişimtarihi = [[20 Mayıs]] [[2008]] | iş = Türkiye Futbol Federasyonu | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150101161427/http://www.tff.org.tr/default.aspx?pageID=287&ftxtID=4106 | arşivtarihi = 1 Ocak 2015}}</ref>

Yapımı tamamlanan Adliye binasıyla şehre 2. ağır ceza, 1. çocuk, 4. sulh ceza ile 3. icra mahkemeleri kuruldu. Ayrıca şehirde 31 savcı ve 37 hakim görev yapmaktadır.<ref name="sakaryagazetesi">{{Web kaynağı | url = http://www.sakaryagazetesi.com.tr/haber.asp?id=69129&kategori=1 | başlık = Eskişehir'e dört yeni mahkeme | erişimtarihi = [[18 Temmuz]] [[2008]] | iş = Sakarya Gazetesi | arşivengelli = evet}}</ref>

Eskişehir'de okuma yazma oranı %99,9, ilköğretimde okullaşma oranı %100 dür. Kadın okur-yazar oranı ise %89 dur.<ref name="egitimtarihi">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/egitimtarihi.asp | başlık = Eğitim ve Kültür Tarihi | erişimtarihi = [[29 Eylül]] [[2008]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20090226140942/http://www.eskisehir.gov.tr:80/egitimtarihi.asp | arşivtarihi = 26 Şubat 2009}}</ref> Eskişehir; [[Ankara]], [[İstanbul]], [[İzmir]], [[Samsun]] ve [[Mersin]] gibi birden fazla üniversiteye sahip olan illerdendir. Eskişehir'de 2 adet devlet üniversitesi bulunur. Eskişehir'de halka açık faaliyet gösteren ve Turizm İl Müdürlüğü'ne bağlı 2 adet kütüphane bulunmaktadır. Eskişehir İl Halk Kütüphanesi [[1 Haziran]] [[1926]]'da kurulmuştur. Kütüphanedeki kitap sayısı 53.438'dir.<ref name="gov-Kültür-Kütüphaneleri">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/kultur.asp?id=3 | başlık = Kültür/Halk Kütüphaneleri | erişimtarihi = [[29 Eylül]] [[2008]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20080605230915/http://www.eskisehir.gov.tr:80/kultur.asp?id=3 | arşivtarihi = 5 Haziran 2008}}</ref>

Okul öncesi okullaşma oranı %29,59'dur.<ref name="tepebasi-bld">{{Web kaynağı | url = http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:eWYhVBYC3F0J:www.tepebasi-bld.gov.tr/proje/sehirprofili/6.pdf+ESK%C4%B0%C5%9EEH%C4%B0R+M%C4%B0LL%C4%B0+E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0M+G%C3%96STERGELER%C4%B0&hl=tr&ct=clnk&cd=1&gl=tr | başlık = Eskişehir Milli Eğitim Göstergeleri | erişimtarihi = [[29 Eylül]] [[2008]] | iş = Eskişehir Milli Eğitim | arşivengelli = evet}}</ref>

İlde 49 genel Lise, 35 mesleki ve teknik lise olmak üzere 84 lise, 12 anadolu lisesi, 1 anadolu güzel sanatlar lisesi, 2 fen lisesi, 1 sosyal bilimler lisesi, 1 spor lisesi, 2 anadolu öğretmen lisesi, birçok sayıda meslek lisesi ve 7 özel lise bulunmaktadır. Okul öncesi, İlköğretim ve Ortaöğretimde toplam öğrenci sayısı 122.539<ref name="eskisehir-Ortaöğretim-tr">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/ortaogretim.asp | başlık = Mevcut Ortaöğretim kurumları | erişimtarihi = [[29 Eylül]] [[2008]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20090228115042/http://www.eskisehir.gov.tr:80/ortaogretim.asp | arşivtarihi = 28 Şubat 2009}}</ref>

Şehirdeki Yükseköğretimin temelleri, 1958 yılında [[Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi]]nin kuruluşu ile atılmıştır. Akademinin kuruluşu ile şehir büyük hareketlilik kazanmış, kabuk değiştirmeye başlamıştır. 1982 yılında kurum Anadolu Üniversitesi'ne dönüşmüştür.<ref name="Anadolu-edu-tr">{{Web kaynağı | url = http://www.anadolu.edu.tr/universitemiz/hakkinda.aspx | başlık = Anadolu Üniversitesi Hakkında | erişimtarihi = [[29 Eylül]] [[2008]] | iş = A.Ü | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141017065041/http://www.anadolu.edu.tr/universitemiz/hakkinda.aspx | arşivtarihi = 17 Ekim 2014}}</ref> Osmangazi Üniversitesi ise 1993 yılında tıp, mühendislik, mimarlık ve fen edebiyat fakültelerinin Anadolu Üniversitesinden ayrılmasıyla kurulmuştur. Anadolu Üniversitesi'nin 12 fakültesi, 6 yüksekokulu, 1 Devlet Konservatuvarı, 3 Meslek Yüksekokulu ve 9 enstitüsü; Osmangazi Üniversitesi'nin ise 7 fakültesi 3 yüksekokulu bulunmaktadır. İldeki üniversitelerde örgün öğretimde 40.502 öğrenci eğitim görmektedir.<ref name="eskisehir-Üniversite-tr">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=144&Itemid=133 | başlık = Sayılarla Eskişehir | erişimtarihi = [[31 Ağustos]] [[2009]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20111210023515/http://www.eskisehir.gov.tr:80/index.php?option=com_content&view=article&id=144&Itemid=133 | arşivtarihi = 10 Aralık 2011}}</ref> Anadolu Üniversitesi'ndeki Açıköğretim öğrenci sayısı 1.342.502'dir. Eskişehir'e kültürel ve sosyal bir canlılık getiren üniversiteler üniversite dışına açık bu tür etkinlikleri devam ettirmekte şehre ayrı bir canlılık kazandırmaktadır..<ref>[http://www.anadolu.edu.tr/etkinlikler/etkinlik.aspx?id=4929&lang=tr Anadolu Üniveristesi Etkinlik Takvimi]</ref>

Şehirde günlük olarak çıkan 8 yerel [[gazete]] bulunmaktadır.<ref name="medya-Eskişehir">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/medya.asp | başlık = Medya | erişimtarihi = [[29 Eylül]] [[2008]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20090227132224/http://www.eskisehir.gov.tr:80/medya.asp | arşivtarihi = 27 Şubat 2009}}</ref> Bu gazeteler şehirde ve bölgede yaşanan haberlere yer vermektedir. Ayrıca haftalık yayın yapan bölgesel ücretsiz Midas Gazetesi, Haber 26 ve aylık yayın yapan Objektif ve Eskişehir'e Bakış gazeteleri bulunmaktadır. Eskişehirspor'un dergi ve gazetesi aylık medya araçlarındandır. Şehrin [[Kanal 26]], [[Es TV|ESTV]] ve [[TVA]] (Televizyon Anadolu - Anadolu Üniversitesi Televizyon Kanalı) adında üç adet Yerel TV kanalı bulunmaktadır. Eskişehir'de yayın yapan tüm yerel televizyon ve radyo kanalları Eskişehir merkezde bulunmaktadır. Eskişehir'deki yerel radyo sayısı 13'dür. Ayrıca yurt genelinde yayın yapan [[Atv (Türkiye)|ATV]], [[NTV]], [[Show TV]] ve [[Türkiye Radyo Televizyon Kurumu|TRT]] kanallarının temsilcilikleri şehirde bulunmaktadır. 10 ulusal gazetenin temsilciği bulunmaktadır.<ref name="medya-Eskişehir" />

Şehir ayrıca [[Aile Hekimliği]] uygulamasında pilot il olarak seçilmiş, Türkiye'de sistem ilk kez Eskişehir'de uygulanmıştır.<ref name="saglikkuruluslari-eskisahir">{{Web kaynağı | url = http://www.eskisehir.gov.tr/saglikkuruluslari.asp | başlık = Sağlık Kuruluşları | erişimtarihi = [[5 Nisan]] [[2008]] | iş = Eskişehir Valiliği | arşivurl = http://web.archive.org/web/20090222194112/http://www.eskisehir.gov.tr:80/saglikkuruluslari.asp | arşivtarihi = 22 Şubat 2009}}</ref>

Şehir Türkiye'deki demiryollarının kavşak noktalarından biridir. Eskişehir Tren İstasyonuna günde dört yönden 60 kadar yük ve yolcu treni uğramaktadır.<ref>Büyükşehir Eskişehir syf.85</ref> [[Haydarpaşa Garı]]'ndan, [[Ankara]] yönüne giden tüm trenler Eskişehir'den geçer. Hızlı trenin tamamlanmasıyla Eskişehir-Ankara arası 1 saat 5 dakika; Eskişehir-İstanbul arası 1 saat 30 dakika olacaktır. [[Eskişehir Anadolu Havaalanı]]'na 25 Temmuz 2005´te [[Brüksel]]´den ilk sefer yapılmıştır.<ref name="beltürk">{{Web kaynağı | url = http://www.belturk.be/go.php?go=3020cce&do=details&return=summary&pg=42 | başlık = Belçikalı siyasetçi Cemal Çavdarlı yine yükseklerden uçtu | erişimtarihi = [[18 Ağustos]] [[2008]] | iş = Beltürk | arşivengelli = evet}}</ref> [[Türk Hava Yollarıı|THY]] ile İstanbul-Eskişehir uçuşları ise [[21 Haziran]] [[2007]] tarihinde başlamıştır.<ref name="zaman-haber-tr">{{Web kaynağı | url = http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=547666&keyfield=65736B69C59F65686972 | başlık = THY, İstanbul-Eskişehir seferlerini Başlatıyor | erişimtarihi = [[15 Haziran]] [[2008]] | iş = Zaman Gazetesi | arşivengelli = evet}}</ref>

[[14 Mart]] [[2009]] tarihinden itibaren [[Yüksek Hızlı Tren]] Ankara - Eskişehir arasında tarifeli seferlerine başlamıştır ve yolculuk 80 dakika sürmektedir. Ayrıca [[Ankara]]’dan Bursa'ya gidecek yolcular [[Yüksek Hızlı Tren|YHT]] ile Eskişehir’e gelerek Eskişehir Garı’ndan otobüslerle [[Bursa]]’ya devam edebilmektedir. YHT yolcuları bağlantılı kombine taşımacılık kapsamında Eskişehir-[[İstanbul]] arasında konvansiyonel trenlerden ve Eskişehir-[[Kütahya]] hattında da ray otobüslerden faydalanılabilmektedir.<ref name="samanyoluhaber-tr">{{Web kaynağı | url = http://www.haber.be/yuksek-hizli-trende-sefer-sayisi-15e-cikarildi.html | başlık = Yüksek Hızlı Tren’de sefer sayısı 15′e çıkarıldı | erişimtarihi = [[24 Temmuz]] [[2010]] | iş = Haber.be | arşivurl = http://web.archive.org/web/20100527130929/http://www.haber.be:80/yuksek-hizli-trende-sefer-sayisi-15e-cikarildi.html | arşivtarihi = 27 Mayıs 2010}}</ref>

Ayrıca Ankara-İstanbul hızlı tren etabının 2. etabı olan Eskişehir-İstanbul arası hızlı tren hattı yapım çalışmaları devam etmektedir. Ankara-İstanbul YHT projesi tamamlandığında yaklaşık 7 saat olan seyahat süresi 3 saate ve Eskişehir-İstanbul arası seyahat süresi 2 saate inmiş olacak. Ayrıca devam eden Konya Hızlı tren hattı tamamlandığında ise Eskişehir-Konya arası seyahat süresi 1 saat 26 dakikaya inecek.<ref name="devletdemiryollari">{{Web kaynağı | url = http://www.devletdemiryollari.com/yht-tanitim.html | başlık = Türkiye'de Hızlı Tren Projeleri | erişimtarihi = [[4 Eylül]] [[2010]] | iş = Devlet Demir Yolları | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130207002328/http://www.devletdemiryollari.com:80/yht-tanitim.html | arşivtarihi = 7 Şubat 2013}}</ref>

Belediye otobüsleri vasıtasıyla şehrin hemen her yerine ulaşım sağlanabilir. Belediye otobüslerinden aynı biletle 60 dakika içinde aynı yöne giden tramvaya ücretsiz aktarma da mümkündür. Bu sayede toplu taşıma araçları ile tek biletle şehrin her yerine ulaşım mümkündür. [[Eskişehir Tramvay Hattı]] yedi hattan oluşan ve toplam 61 duraktan oluşan ulaşım ağıdır. Toplam hat uzunluğu 45&nbsp;km'dir ve şehir içi ulaşımda önemli bir yeri bulunmaktadır.<ref name="Estram-aksam">{{Web kaynağı | url = http://www.aksam.com.tr/arsiv/aksam/2004/04/24/ekonomi/ekonomiprn9.html | başlık = Estram'a büyük ödül | erişimtarihi = [[28 Eylül]] [[2008]] | iş = Akşam Gazetesi | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150610203254/http://www.aksam.com.tr/arsiv/aksam/2004/04/24/ekonomi/ekonomiprn9.html | arşivtarihi = 10 Haziran 2015}}</ref>