Soy gaz: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Kullanım alanları: devamında bahsediliyor zaten, kaynaklar da mevcut oralarda |
k düzeltme |
||
12. satır:
{{Çift resim istifi|right|William Ramsay.jpg|John William Strutt.jpg|150|Soy gazların keşfini gerçekleştiren [[William Ramsay]] (üstte) ve [[John William Strutt]]}}
Ramsay, bu gazlar üzerindeki çalışmalarına [[Morris Travers]] ile birlikte, [[sıvı hava]]yı çeşitli bileşene ayırdığı [[ayrımsal damıtma]] yöntemini kullanarak devam etti. İkili 1898'de [[kripton]], [[ksenon]] ve [[neon]] elementlerini keşfederek elementlere sırasıyla Yunancada "gizli" anlamına gelen {{lang|el|κρυπτός}} (''{{lang|el-Latn|kriptos}}''), "yabancı" anlamına gelen {{lang|el|ξένος}} (''{{lang|el-Latn|ksenos}}'') ve "yeni" anlamına gelen {{lang|el|νέος}} (''{{lang|el-Latn|néos}}'') isimlerini verdi.<ref>{{dergi kaynağı |başlık=On the Companions of Argon |son1=Ramsay |ilk1=William |son2=Travers |ilk2=Morris W. |dergi=Proceedings of the Royal Society of London |cilt=63 |sayı=1 |sayfalar=437-440 |tarih=1898 |doi=10.1098/rspl.1898.0057 |dil=İngilizce}}</ref> [[Radon]] ilk kez [[Friedrich Ernst Dorn]] tarafından 1898'de tanımlandı ve ''radyum emanasyonu'' şeklinde isimlendirildi.<ref>{{Dergi kaynağı |başlık=Discovery of Radon |son=Partington |ilk=J. R. |dergi=[[Nature (dergi)|Nature]] |cilt=179 |sayı=4566 |sayfa=912 |tarih=Mayıs 1957 |doi=10.1038/179912a0 |bibcode=1957Natur.179..912P |dil=İngilizce}}</ref> Ancak özelliklerinin diğer soy gazlara benzediğinin William Ramsay tarafından 1904 yılında tespit edilmesine dek soy gaz olarak kabul edilmedi.<ref>{{dergi kaynağı |son1=Ramsay |ilk1=William |son2=Collie |ilk2=J. Normal |başlık=The Spectrum of the Radium Emanation |dergi=Proceedings of the Royal Society |cilt=73 |tarih=1904 |sayfalar=470-76 |doi=10.1098/rspl.1904.0064 |sayı=488-496 |dil=İngilizce}}</ref> Strutt ve Ramsay 1904'te, soy gazların keşfinden ötürü sırasıyla [[Nobel Fizik Ödülü|fizik]] ve [[Nobel Kimya Ödülü|kimya]] dallarında [[Nobel Ödülü]] kazandılar.<ref>{{Web kaynağı | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1904/press.html | başlık = The Nobel Prize in Physics 1904 Presentation Speech | dil = İngilizce
1962'de [[Neil Bartlett]], ilk soy gaz bileşiği [[ksenon hekzafloroplatinat]]ı keşfetti.<ref name="bartlett">{{Dergi kaynağı |başlık=Xenon hexafluoroplatinate {{chem|Xe<sup>+</sup>[PtF|6|]<sup>-</sup>}} |son=Bartlett |ilk=Neil |dergi=[[Proceedings of the Chemical Society]] |sayı=6 |sayfa=218 |yıl=1962 |doi=10.1039/PS9620000197 |dil=İngilizce}}</ref> Devamında diğer soy gaz bileşiklerinin de keşifleri gerçekleşti. 1962'de [[radon diflorür]],<ref>{{Dergi kaynağı |son1=Fields |ilk1=Paul R. |son2=Stein |ilk2=Lawrence |son3=Zirin |ilk3=Moshe H. |başlık=Radon Fluoride |dergi=[[Journal of the American Chemical Society]] |yıl=1962 |cilt=84 |sayı=21 |sayfalar=4164-4165 |doi=10.1021/ja00880a048 |dil=İngilizce}}</ref> 1963'te [[kripton diflorür]] ({{chem|Kr||F|2}}) keşfedildi.<ref>{{Dergi kaynağı |son1=Grosse |ilk1=A. V. |son2=Kirschenbaum |ilk2=A. D. |son3=Streng |ilk3=A. G. |son4=Streng |ilk4=L. V. |başlık=Krypton Tetrafluoride: Preparation and Some Properties |dergi=Science |yıl=1963 |cilt=139 |sayı=3559 |sayfalar=1047-1048 |doi=10.1126/science.139.3559.1047 |bibcode=1963Sci...139.1047G |dil=İngilizce |pmid=17812982}}</ref> {{convert|40|K}} sıcaklık altında oluşturulan argonun ilk kararlı bileşiği [[argon florohidrür]]ün varlığına 2000 yılında ulaşıldı.<ref>{{Dergi kaynağı |başlık=A stable argon compound |dergi=Nature |cilt=406 |sayfalar=874-876 |tarih=24 Ağustos 2000 |doi=10.1038/35022551 |son1=Khriachtchev |ilk1=Leonid |son2=Pettersson |ilk2=Mika |son3=Runeberg |ilk3=Nino |son4=Lundell |ilk4=Jan |son5=Räsänen |ilk5=Markku |sayı=6798 |pmid=10972285 |dil=İngilizce}}</ref>
124. satır:
[[Dosya:Wingfoot One (N1A).jpg|thumb|200px|Yükselmesi için helyumun kullanıldığı bir [[zeplin]].]]
1937'deki [[Hindenburg felâketi|''Hindenburg'' felâketinin]] ardından helyum,<ref>{{Haber kaynağı |başlık=Disaster Ascribed to Gas by Experts |çalışma=[[The New York Times]] |tarih=7 Mayıs 1937 |dil=İngilizce |sayfa=1}}</ref>
Çeşitli uygulamada soy gazlar, inert atmosfer ortamı yaratmak amacıyla kullanılırlar. Argon, azota hassas olan [[hava duyarlılığı|havaya duyarlı bileşiklerin]] sentezinde kullanılır. Katı argon, [[reaksiyon ara ürünleri]] gibi çok kararsız bileşiklerin araştırılmasında, bileşikleri çok düşük sıcaklıklarda bir inert [[Matris izolasyonu|matriste]] hapsetme amacıyla da kullanılmaktadır.<ref>{{Dergi kaynağı |dergi=Chem. Soc. Rev. |yıl=1980 |cilt=9 |sayfalar=1-23 |doi=10.1039/CS9800900001 |başlık=The matrix isolation technique and its application to organic chemistry |son=Dunkin |ilk=I. R. |dil=İngilizce}}</ref> Helyum; [[gaz kromatografisi]]nde taşıyıcı ortam, [[termometre]]lerde gaz dolgusu, [[kabarcık odası]] ve [[Geiger sayacı]] gibi radyasyon ölçmeye yarayan aletlerde kullanılır.<ref>{{kitap kaynağı |başlık=Kirk Othmer Encyclopedia of Chemical Technology |son1=Hwang |ilk1=Shuen-Chen |son2=Lein |ilk2=Robert D. |son3=Morgan |ilk3=Daniel A. |bölüm=Noble Gases |doi=10.1002/0471238961.0701190508230114.a01 |sayfalar=343-383 |yıl=2005 |yayımcı=Wiley |dil=İngilizce}}</ref> Helyum ve argon [[ark kaynağı|ark kaynaklarında]], kaynak ve kesme esnasında [[baz metal]]in etrafını sararak koruma oluşturmanın yanı sıra diğer [[metalurji|metalurjik]] süreçlerde ve [[yarı iletken sanayii]]ndeki silisyum ve [[germanyum]] üretiminde koruyucu olarak kullanılmaktadırlar.<ref name="ullmann" /> Diğer taraftan helyum, [[nükleer reaktör]]lerdeki [[nükleer yakıt|yakıt çubuklarında]] da gaz dolgusu olarak kullanılmaktadır.<ref>{{dergi kaynağı |son1=Horhoianu |ilk1=G. |son2=Ionescu |ilk2=D. V. |son3=Olteanu |ilk3=G. |başlık=Thermal behaviour of CANDU type fuel rods during steady state and transient operating conditions |dergi=Annals of Nuclear Energy |cilt=26 |sayfalar=1437-1445 |yıl=1999 |doi=10.1016/S0306-4549(99)00022-5 |sayı=16 |dil=İngilizce}}</ref>
| |||