Periyodik tablo: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k 5.46.136.69 tarafından yapılan 19865347 sayılı değişiklik geri alınıyor. Etiket: Geri al |
düzen |
||
1. satır:
{{Kaynaksız|tarih=Temmuz 2016}}
[[Dosya:Periyodik tablo tr.svg|
'''Periyodik tablo''', [[kimyasal element]]lerin sınıflandırılması için geliştirilmiş tablodur. Dilimizde periyodik tablo, periyodik cetvel, periyodik çizelge, elementler tablosu gibi birçok şekilde isimlendirilmiştir. Bu tablo bilinen bütün elementlerin artan atom numaralarına (buna proton sayısı da denir) göre bir sıralanışıdır. Periyodik cetvelden önce de bu yönde çalışmalar yapılmış olmakla birlikte, icadı genellikle [[Ruslar|Rus]] [[kimyager]] [[Dimitri Mendeleyev]]'e mal edilir.
== Genel bakış ==
{{Periyodik cetvel}}
== Grup, periyot ve bloklar ==
=== Grup ===
{{ana|Grup (periyodik tablo)}}
Dış katman elektron dizilimi aynı olan elementlerin oluşturduğu birliğe grup denir. Gruplar periyodik tablodaki sütunlardır. Aynı gruptaki elementlerin kimyasal özellikleri aynıdır.
Satır 15 ⟶ 13:
{| class="wikitable" style="margin:0em 0em 1em 1em; float:right;"
|+ Grupların özel isimleri
! Grup
! İsmi
|-
| align=center| 1
| [[alkali metal]]
|-
| align=center| 2
| [[toprak alkali metal]]
Satır 73 ⟶ 62:
=== Periyot ===
{{ana|Periyot (periyodik tablo)}}
Periyodik tablodaki satırlara [[Periyot (periyodik tablo)|periyot]] denir. Toplam yedi periyot vardır. Altıncı periyot 32 elemente sahip uzun bir periyottur, bu periyodun 14 elementi aşağıya taşınmıştır. Bunlara [[lantanit]] denir. Aynı şey yedinci periyot için de geçerlidir. Yedinci periyottan ayrılan bölümlere ise [[aktinit]] denir.
=== Blok ===
[[Dosya:Periodic Table 2.svg|thumb|upright=1.35|Son [[orbital]]lerine göre elementler]]
Elementler (hidrojen ve helyum dışında) [[değerlik orbitali|değerlik orbitallerine]] göre '''s''','''p''', '''d''' ve '''f''' olmak üzere dört ana bloğa ayrılır. s ve p ana grup, d ve f yan grup olarak bilinir.
<center>
{| style="border:1px solid grey;"
|- style="vertical-align:top"
| style="border-right:1px solid grey;" |
Satır 154 ⟶ 138:
{{Ayrıca bakınız|Periyodik Tablo’nun Tarihi}}
[[Dosya:Дмитрий Иванович Менделеев 5.gif|thumb|200px|right|Dimitri İvanoviç Mendeleyev]]
[[Altın]], [[gümüş]], [[kalay]], [[bakır]], [[kurşun]] ve [[cıva]] [[demir]] gibi elementler eski çağlardan beri biliniyordu. Bir elementin ilk bilimsel olarak bulunması
1817 yılında Johann Dobereiner benzer kimyasal özelliklere sahip olan [[stronsiyum]], [[kalsiyum]] ve [[baryum]]a bakarak, stronsiyumun atom ağırlığının kalsiyum ve baryum atom ağırlıklarının ortasında olduğuna dikkat çekmiştir.
▲[[Altın]], [[gümüş]], [[kalay]], [[bakır]], [[kurşun]] ve [[cıva]] [[demir]] gibi elementler eski çağlardan beri biliniyordu. Bir elementin ilk bilimsel olarak bulunması [[1649]] yılında [[Henning Brand]]'ın [[fosfor]]u bulmasıyla başlamıştır. Bundan sonraki 200 yıl boyunca elementler ve onların bileşikleri hakkında [[kimyacı]]lar tarafından pek çok bilgi elde edilmiştir. Bununla beraber [[1869]] yılına kadar toplam 63 element bulunabilmiştir.
▲1817 yılında Johann Dobereiner benzer kimyasal özelliklere sahip olan [[stronsiyum]], [[kalsiyum]] ve [[baryum]]a bakarak, stronsiyumun atom ağırlığının kalsiyum ve baryum atom ağırlıklarının ortasında olduğuna dikkat çekmiştir. [[1829]] yılında [[klor]], [[brom]] ve [[iyot]] üçlüsünün de benzer özellikler gösterdiği bulunmuştu. Yine benzer davranış [[lityum]],[[sodyum]] ve [[potasyum]] için de gözleniyordu. [[1829]] ve[[1858]] yılları arasında bu konuda pek çok araştırma yapıldı. Bu sırada [[halojen]]ler grubu katıldı. [[Oksijen]], [[kükürt]],[[selenyum]] ve [[tellür]] bir grubun üyesi olarak düşünülürken [[azot]], [[fosfor]], [[arsenik]], [[antimon]] ve [[bizmut]] başka bir grup içine yerleştirildiler.
İlk periyodik tabloyu oluşturma şerefi Fransız bilim adamı [[A. E. Beguyer de Chancourtois]]'e düştü. De Chancourtois, silindirin çevresine 16 kütle birimleri yerleştirerek element ve iyonları buraya oturttu. Benzer özelliklerdeki elementler bu silindir üzerinde düşey satırlarda gruba ayırmıştı. Atom ağırlıkları sekizin katı kadar olan elementlerin özellikleri benzerdi. 1864 yılında yazılan bir yazıda [[John Alexander Reina Newlands|Newlands]] bunu [[Oktav kanunu]] (''Law of Octaves'') olarak tanımladı. Bu kanuna göre herhangi bir element tablodaki sekizinci elementle benzerlikler gösteriyordu.
Genelde periyodik tablonun babası olarak Alman bilim adamı [[Julius Lothar Meyer]] ve Rus bilim adamı [[Dimitri Mendeleyev]] kabul edilir. Her ikisi de birbirinden habersiz olarak dikkate değer benzer sonuçlar ürettiler. Mendeleyev atomların artan [[atom kütlesi|atom ağırlıklarına]] göre sıralandıklarında belli özelliklerin tekrarlandığını görmüştür. Daha sonra elementleri tekrarlanan özelliklerine göre alt alta sıralayarak ilk iki periyodu yedişer, sonraki üç periyodu ise onyedişer element içeren bir periyodik sistem hazırlamıştır. Mendeleyev'in hazırladığı periyodik sistemde bazı yerleri henüz keşfedilmemiş elementlerin olduğunu düşünerek boş bırakmıştır. Daha sonra bulunan [[skandiyum]], [[galyum]], [[germanyum]] elementleri tablodaki boşluklara yerleşmişlerdir.
Mendeleyev'in periyodik tablosu her ne kadar elementlerin periyodik özelliklerini gösterse de neden özelliklerin tekrarlandığı konusunda herhangi bir bilgi vermemektedir.
=== Moseley ve modern periyodik yasa ===
▲[[1911]]'de [[Ernest Rutherford]] atom çekirdekleri [[Alfa parçacığı|alfa parçacıklarının]] saçılması deneyiyle çekirdek yükünün belirlenebileceğini gösterdi. Rutherford'un gösterdiği diğer bir şey bir çekirdeğin yükünün atom ağırlığı ile orantılı olduğuydu. Yine [[1911]]'de [[A. Van den Broek]] bir seri çalışmasıyla elementlerin atom ağırlıklarının atom üzerindeki yüke yaklaşık eşit olduğunu gösterdi. Bu yük daha sonra [[atom numarası]] olarak tanımlandı ve periyodik tablodaki elementleri yerleştirmede kullanıldı. [[1913]] de [[Henry Moseley]] bir grup elementin [[X-ışınları|X-ışınlar]] tayf çizgilerin dalga boylarını ölçerek, atom numarası ile elementlerin X-ışınları dalga boylarının ilişkili olduğunu gösterdi. Bu çalışma Mendeleyev, Mayer ve diğerlerinin yaptığı gibi atom ağırlıklarını temel seçmedeki yanlışlığı gösteriyordu.
Fakat neden periyodik özellikler gözleniyor sorusunun yanıtı ise [[Niels Bohr]] un elementlerdeki elektronik yapıyı incelemesiyle başlar denilebilir.
Periyodik tablodaki en son büyük değişiklik,
== Dış bağlantılar ==
| |||