Mehmet Şeref Aykut: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Cem Altınel (mesaj | katkılar) Sözcük düzeltme |
|||
3. satır:
[[Meclis-i Mebusan 6. dönem mebusları listesi|Son Osmanlı Meclis-i Mebusan]] Edirne mebusu ve [[İstanbul'un işgali]] üzerine işgal kuvvetleri tarafından tutuklanıp sürülen [[Malta sürgünleri]]ndendir. Sürgünden kurtulduktan sonra Edirne milletvekili olarak [[TBMM]]'ye katılmış; I., IV., V., VI. dönem TBMM'de milletvekili olarak görev yapmıştır.
== Yaşamı ==
1874 yılında Edirne'de doğdu.
Türkçülük, Türk dilini Osmanlıca'dan arındırma ve [[II. Abdülhamid|Abdülhamit]] dönemi baskılarına karşı çıkma görüşleri nedeni ile 1896 yılında bir jurnal sonucu sekiz kişilik bir arkadaş grubu ile birlikte gizli cemiyet kurma suçundan tutuklandı. Önce Edirne hapishanesine sonra da yargılanmak üzere Yıldız'daki Kabasakal Mehmet Paşa Divan-ı Harbi'ne gönderildi. Arkadaşlarının savunmasını üstlenen Aykut, rejime hakaretten sekiz yıl sürgün cezasına mahkum edildi ve 1897'de siyasi tutuklu olarak [[Trablusgarp]]'a sürüldü. Yirmi dokuz ay süren sürgün ve hapis yaşamından kaçarak 15 Nisan 1899'da İzmir'e geldi ve gazetecilik yaşamına başladı.<ref name=":1" /><ref name=":2" />
9. satır:
1900 yılında İzmir'de "Ahenk", 1901-1902 yıllarında yine İzmir'de "Hizmet" gazetelerinde tefrika, makale ve Fransızca'dan çeviri romanlar yayınladı. Bu dönemde Türk dili üzerine yazdığı makalelerin yarattığı tartışma ortamı nedeniyle gazeteleri Maarif Müdürü tarafından kapatılmıştır.<ref name=":1" /> Daha sonra Manisa'ya geçerek ilk eşi Kıymet Hanım'la burada evlendi.
[[Dosya:Mehmet_Şeref_Aykut's_portrait.jpg|küçükresim|Mehmet Şeref Aykut'un portresi]]
1903 yılında Edirne'deki Bulgar ayaklanması üzerine Edirne'ye döndü.
1908 yılında [[İkinci Meşrutiyet|II. Meşrutiyet]]’in ilanıyla [[Şevket Dağdeviren]]'in Edirne'de çıkardığı [[Yeni Edirne (gazete)|Yeni Edirne]] gazetesinde baş yazar olarak çalışmaya başladı. Türk dili konusundaki tartışmalarını burada da sürdürdü.1909 yılında "Hukuk-u Esasiye" adıyla hukuk konularını irdeleyen yetmiş tefrikalık bir yazı dizisi yayınladı.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3">Aykut, Mehmet Şeref, '''Trakya Millî Mücadele Tarihi Malta Hatıratı ve Malta'da Türkler''', Yayına hazırlayan: Hasan Berke Dilan ''Alfa Yayınları s:7 - 124, 2010 İstanbul''</ref><ref>[http://www.osmanlicagazeteler.org/Sayfa.php?il=Edirne&GazeteID=YeniEdirne "Yeni Edirne"]. Osmanlicagazeler.org sitesi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2017.</ref
1910 yılında "Bu Devlet Nasıl İdare Olunur" ve 1911 yılında "Cemiyet ve Muhalifleri" kitaplarını yayınladı.
1912'de başlayan [[Balkan Savaşları|Balkan Savaşı]] nedeniyle Bursa'ya göç etti. Bu dönemde "Mektuplarımın Silsilesinden" başlığıyla beş bölümden oluşan açık mektuplarını yayınladı. 1913 yılında savaşın bitmesiyle Edirne'ye dönen Aykut, 1918 yılının Ekim ayında Bulgar cephesinin çökmesi ve [[Mondros Mütarekesi|Mondros Mütarekesi']]<nowiki/>nin imzalanması üzerine arkadaşları [[Faik Kaltakkıran]], [[Şevket Dağdeviren]] ve [[Kasım Yolageldili]] ile beraber Edirne'de [[Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti]]'ni kurdu. Cemiyetin nizamnamesinin hazırlanması ve resmi yayın organı olan "Trakya-Paşaeli" gazetesinin<ref>http://www.osmanlicagazeteler.org/Sayfa.php?il=Edirne&GazeteID=TrakyaPasaili</ref> imtiyaz sahibi başyazarı olarak çıkarılmasında etkin rol aldı.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref>Bıyıklıoğlu Tevfik, Trakya'da Milli Mücadele Cilt 1 Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları Sayfa 124-280 1992 Ankara</ref
12 Ocak 1920'de toplanarak [[Misak-ı Millî|Misak-ı Milli']]<nowiki/>yi hazırlayan Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'a Edirne milletvekili ve [[Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti|Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti]] üyesi olarak katıldı. 28 Ocak'ta yapılan bir kapalı oturumda Aykut'un da içinde bulunduğu [[Felâh-ı Vatan]] grubu tarafından hazırlanmış olan “Ahd-ı Millî Beyannamesi” kabul edildi. 17 Şubat'ta Şeref Aykut'un önergesinin oybirliğiyle kabulünden sonra, beyannamenin bütün dünya parlamentolarına ve basına açıklanması kararlaştırıldı ve Mebusan Meclisi kürsüsünde kendisi tarafından okundu.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref>Nejat Kaymaz, “Misak-ı Millî Üzerinde Yapılan Tartışmalar Hakkında”, ''VIII. Türk Tarih Kongresi,'' Ankara, 1977, s. 2.</ref
▲12 Ocak 1920'de toplanarak [[Misak-ı Millî|Misak-ı Milli']]<nowiki/>yi hazırlayan Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'a Edirne milletvekili ve [[Anadolu ve Rumeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti|Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti]] üyesi olarak katıldı. 28 Ocak'ta yapılan bir kapalı oturumda Aykut'un da içinde bulunduğu [[Felâh-ı Vatan]] grubu tarafından hazırlanmış olan “Ahd-ı Millî Beyannamesi” kabul edildi. 17 Şubat'ta Şeref Aykut'un önergesinin oybirliğiyle kabulünden sonra, beyannamenin bütün dünya parlamentolarına ve basına açıklanması kararlaştırıldı ve Mebusan Meclisi kürsüsünde kendisi tarafından okundu.<ref>Nejat Kaymaz, “Misak-ı Millî Üzerinde Yapılan Tartışmalar Hakkında”, ''VIII. Türk Tarih Kongresi,'' Ankara, 1977, s. 2.</ref><ref name=":1" /><ref name=":2" />
16 Mart 1920'de İngiliz askerlerinin resmen [[İstanbul'un İşgali|İstanbul'u işgal]] etmelerinden iki gün sonra yapılan [[Meclis-i Mebusan]] baskınında içinde Şeref Aykut ve [[Faik Kaltakkıran]]'ın da bulunduğu milletvekilleri [[Malta sürgünleri|Malta'ya sürgüne]] gönderildi. 2779 tutukluluk numaralı Aykut, 25 Nisan 1921 tarihinde Malta'dan kurtularak Ankara'ya geldi ve Edirne milletvekili olarak [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'e katıldı. Ankara'da çıkmakta olan [[Hâkimiyet-i Milliye (gazete)|Hakimiyet-i Milliye]] gazetesinde [[Mustafa Kemal Atatürk|Mustafa Kemal Paşa]]'nın isteğiyle kaleme aldığı "Malta Hatıratı ve Malta'da Türkler" başlıklı yazısını bir ay süreyle yayınladı.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":3" />
Satır 29 ⟶ 25:
1923 yılında Malta'da sürgündeyken kaleme aldığı "Hanedan ve Millet" kitabını yayınladı.
24 Nisan 1931 tarihinde IV. Dönem, 9 Şubat 1935'te V. Dönem ve 26 Mart 1939'da VI. Dönem milletvekilliği yaptı.<ref name=":1" /><ref name=":2" /><ref name=":0" /><ref>https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/milletvekillerimiz_eski.sonuc?adi=&soyadi=&il=&meclis=1-1&kelime=</ref>
1934 yılında "Bulgarlar ve Bulgar Devleti" ile "İsmet Paşa"; 1936 yılında ise "Kamalizm" adlı son kitabını yayınladı.<ref name=":1" />
| |||