Vikipedi

İbn Sina: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Sajad96a (mesaj | katkılar)
4 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Aybeg (mesaj | katkılar)
Devriyeler
47.717 değişiklik
Değişiklik özeti yok
5. satır:
| resim_başlığı =
| doğum_adı = ''Ebu Ali el-Hüseyin ibn Abdullah ibn el-Hasan ibn Ali ibn-i Sina''
| doğum_tarihi = Ağustos{{circa}} 980
| doğum_yeri = Afşana Köyü, [[Buhara]],
| ölüm_tarihi = 21 Haziran 1037 (56-57 yaşında)
| ölüm_yeri = [[Hamedan (şehir)|Hamedan]]
| ölüm_sebebi =
13. satır:
| milliyeti =
| dini = [[İslam]]
| dalı = [[Felsefe]], [[Tıptıp]], [[Astronomiastronomi]], [[Kimyakimya]]
| çalıştığı_yerler =
| öğrenim =
| doktora_hocası =
| doktora_öğrencileri =
| etkilendikleri = [[Hipokrat]], [[Aristoteles]], [[Kur'anGalen]], [[Yeni Platonculuk]], [[Kindi]], [[Fârâbî]], [[Râzî]], [[Birûni]]
| etkiledikleri = [[TıpBirûni]], [[BilimÖmer Hayyam]], [[İbn Rüşd]], [[Nasîrüddin Tûsî]], [[Şihabeddin Sühreverdî]], [[İbn Nefis]], [[İbn-i Tufeyl]], [[Albertus Magnus]], [[FarabiMusa ibn Meymun]], [[Thomas Aquinas]], [[Ockhamlı William]], [[Aydınlanma Çağı|Aydınlanma filozofları]]
| evlilikleri =
| çocukları =
28. satır:
}}
 
Henry'''İbn-i Corbin,Sina "The'''([[Farsça]]: Voyageابن andسینا; thetam messengeradı: Iran'''Abū andʿAlī Philosophy",al-Ḥusayn Northibn AtlanticʿAbd Books,Allāh 1998.ibn pgAl-Hasan 74:"Whereasibn theAli nameibn ofSīnā'''; Avicennad. (Ibn{{circa}} sinda[[980]], diedAfşana 1037)köyü, is[[Buhara]] generally- listedö. as[[Haziran]] chronologically[[1037]], first[[Hamedan among noteworthy Iranian philosophers(şehir)|Hamedan]]), recent evidence has revealed previous existence of Ismaili philosophical systems with a structure no less complete than of Avicenna"</ref> [[Farslar|Fars]]<ref>''A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy''</ref><ref>Ravil Bukharaev, Islam in Russia: The Four Seasons, Palgrave Macmillan, 16 Eyl 2000, p.95</ref><ref>Theodore Craig Levin, The Hundred Thousand Fools of God: Musical Travels in Central Asia (And Queens, New York), Indiana University Press, 1996, p.40</ref><ref>''Medieval Philosophy''. The Rosen Publishing Group. p. ۸۹.ISBN ۹۷۸–۱–۶۱۵۳۰–۲۴۴–۴ </ref><ref>Ibn Sina ("Avicenna") Encyclopedia of Islam. 2nd edition. Edited by P. Berman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Henrichs. Brill 2009. Accessed through Brill online: www.encislam.brill.nl (2009) Quote: "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian."</ref><ref>A.J. Arberry, "Avicenna on Theology", KAZI PUBN INC, 1995. excerpt: "Avicenna was the greatest of all Persian thinkers; as physician and metaphysician"</ref><ref>Henry Corbin, "The Voyage and the messenger: Iran and Philosophy", North Atlantic Books, 1998. pg 74:"Whereas the name of Avicenna (Ibn sinda, died 1037) is generally listed as chronologically first among noteworthy Iranian philosophers, recent evidence has revealed previous existence of Ismaili philosophical systems with a structure no less complete than of Avicenna"</ref><ref>Michael Kort (2004). ''Central Asian republics''. Infobase Publishing. p. 24.</ref><ref>Kusky, Timothy M.; Cullen, Katherine E. (2010). ''Encyclopedia of Earth and Space Science,'' Infobase Publishing. p. 817. <nowiki>ISBN 978-1-4381-2859-7</nowiki>.</ref> [[bilimtıp]] insanıadamı, [[astronom]]dır, [[yazar]] ve [[filozof]].▼
'''İbn-i Sina '''([[Farsça]]: ابن سینا; tam adı: '''Abū ʿAlī al-Ḥusayn ibn ʿAbd Allāh ibn Al-Hasan ibn Ali ibn Sīnā; '''d. [[980]] Afşana Köyü, [[Buhara]] - ö. [[21 Haziran]] [[1037]] [[Hamedan (şehir)|Hamedan]]) [[Tıp]] adamı, [[fizikçi]], [[yazar]], [[filozof]] ve bilim insanı.
 
Buhara yakınlarındaki Afşana köyünde ([[Özbekistan]]) M.S 980 yılında dünyaya gelmiş ve [[Hamedan (şehir)|Hamedan]] şehrinde ([[İran]]) 1037 tarihinde vefat etmiştir. [[Tıp]] ve [[Felsefefelsefe]] alanına ağırlık verdiği değişik alanlarda 200 kitap yazmıştır. Batılılarca, Orta Çağ Modern Biliminin kurucusu, hekimlerin önderi olarak bilinir ve "Büyük Üstad" ismi ile tanınır. [[Tıp]] alanında yedi asır boyunca temel kaynak eser olarak süre gelen [[El-Kanun fi't-Tıb]] (Tıbbın Kanunu) adlı kitabı ile ünlenmiş ve bu kitap Avrupa üniversitelerinde 17. asrın ortalarına kadar tıp biliminde temel eser olarak okutulmuştur.<ref>[Şevki Ebu Halil, Arap İslam Medeniyeti, Sayfa 511]. <ref'' "Avicenna"'' [[Encyclopaedia Britannica]] da, Çevrimiçi Sürüm, 2006 (http://www.britannica.com/eb/article-9011433/Avicenna); D. Gutas, '' "Avicenna"''in [[Encyclopaedia Iranica]], Çevrimiçi Sürüm 2006, (http://www.iranica.com/newsite/articles/v3f1/v3f1a046.html); Avicenna (Encyclopedia of İslam: © 1999 Koninklijke Brill NV, Leiden, Hollanda)</ref><ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9011433 Avicenna], [[Encyclopaedia Britannica]]</ref><ref>[http://thenewmedicine.org/timeline/persian_medicine Avicenna: Persian Muslaim physician, scientist and philosopher], [[The New Medicine]]</ref><ref>[http://www.ibnsinaavicenna.com/Ibn Sina (Avicenna) of Persia], [[ibnsinaavicenna.com]]</ref><ref>Cyril Glassé,Huston Smith, The New Encyclopedia of Islam, Rowman Altamira, 1 Şub 2003, p.200. "Persian father and Turkic mother"</ref><ref>Ibn Sina ("Avicenna") Encyclopedia of Islam. 2nd edition. Edited by P. Berman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Henrichs. Brill 2009. Accessed through Brill online: www.encislam.brill.nl (2009) Quote: "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian."
A.J. Arberry, "Avicenna on Theology", KAZI PUBN INC, 1995. excerpt: "Avicenna was the greatest of all Persian thinkers; as physician and metaphysician"[1]
Henry Corbin, "The Voyage and the messenger: Iran and Philosophy", North Atlantic Books, 1998. pg 74:"Whereas the name of Avicenna (Ibn sinda, died 1037) is generally listed as chronologically first among noteworthy Iranian philosophers, recent evidence has revealed previous existence of Ismaili philosophical systems with a structure no less complete than of Avicenna"</ref>
▲Henry Corbin, "The Voyage and the messenger: Iran and Philosophy", North Atlantic Books, 1998. pg 74:"Whereas the name of Avicenna (Ibn sinda, died 1037) is generally listed as chronologically first among noteworthy Iranian philosophers, recent evidence has revealed previous existence of Ismaili philosophical systems with a structure no less complete than of Avicenna"</ref> [[Farslar|Fars]]<ref>''A brief history of medicine: from Hippocrates to gene therapy''</ref><ref>Ravil Bukharaev, Islam in Russia: The Four Seasons, Palgrave Macmillan, 16 Eyl 2000, p.95</ref><ref>Theodore Craig Levin, The Hundred Thousand Fools of God: Musical Travels in Central Asia (And Queens, New York), Indiana University Press, 1996, p.40</ref><ref>''Medieval Philosophy''. The Rosen Publishing Group. p. ۸۹.ISBN ۹۷۸–۱–۶۱۵۳۰–۲۴۴–۴ </ref><ref>Ibn Sina ("Avicenna") Encyclopedia of Islam. 2nd edition. Edited by P. Berman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Henrichs. Brill 2009. Accessed through Brill online: www.encislam.brill.nl (2009) Quote: "He was born in 370/980 in Afshana, his mother's home, near Bukhara. His native language was Persian."</ref><ref>A.J. Arberry, "Avicenna on Theology", KAZI PUBN INC, 1995. excerpt: "Avicenna was the greatest of all Persian thinkers; as physician and metaphysician"</ref><ref>Henry Corbin, "The Voyage and the messenger: Iran and Philosophy", North Atlantic Books, 1998. pg 74:"Whereas the name of Avicenna (Ibn sinda, died 1037) is generally listed as chronologically first among noteworthy Iranian philosophers, recent evidence has revealed previous existence of Ismaili philosophical systems with a structure no less complete than of Avicenna"</ref><ref>Michael Kort (2004). ''Central Asian republics''. Infobase Publishing. p. 24.</ref><ref>Kusky, Timothy M.; Cullen, Katherine E. (2010). ''Encyclopedia of Earth and Space Science,'' Infobase Publishing. p. 817. <nowiki>ISBN 978-1-4381-2859-7</nowiki>.</ref>[[bilim insanı]]dır
 
İbn-i Sina, Kuşyar isimli bir hekimin yanında tıp eğitimi aldı. Değişik konular üzerine 240'ı günümüze gelen 450 kadar makale yazdı. Elimizdeki yazıların 150 tanesi [[felsefe]] 40 tanesi de tıp üzerinedir. Eserlerinin en ünlüleri felsefe ve fen konularını içeren çok geniş bir çalışma olan ''[[Kitabü'ş-Şifa]]'' (İyileşme Kitabı) ile ''[[El-Kanun fi't-Tıb]]'''dır (Tıbbın Kanunu). Bu iki eser ortaçağOrta Çağ üniversitelerinde okutulmuştur. Hatta bu eser [[Montpellier]] ve [[Louvain]]'de 1650 yılına kadar ders kitabı olmuştur.
 
[[Samanoğulları]] sarayı kâtiplerinden [[Abdullah Bin Sina]]'nın oğlu olan İbn-i Sina (Batı'da ''Avicenna'' adıyla tanınır), babasından, ünlü bilgin [[Natili]]'den ve [[İsmail Zahit]]'ten ders aldı. [[Geometri]] (özellikle Öklid geometrisi), [[mantık]], [[fıkıh]], [[:wikt:sarf|sarf]], [[:wikt:nahiv|nahiv]], [[tıp]] ve [[doğabilim]] üstüne çalışmalar yaptı. [[Farabi]]'nin el-İbane's<ref>[http://www.anadoluaydinlanma.org/kitaplar/burhan-oguz/Islamda-Felsefe-ve-Farabi-2.pdf] Prof.Dr. Cavit SUNAR''İslam'da Felsefe ve Farabi'' PDF</ref> aracılığıyla [[Aristoteles]] felsefesini ve [[:wikt:metafizik|metafiziği]]ni öğrenip, hastalanan Buhara prensini iyileştirince (997) saray kütüphanesinden yararlanma olanağına kavuştu. Babası ölünce, Cür-can'da [[Şiraz]]lı Ebu Muhammed'ten destek gördü (Tıp Kanunu'nu Cürcan'da yazdı). Çağında tanınan bütün Yunan filozoflarının ve Anadolu doğacılarının yapıtlarını incelemiştir.
43. satır:
 
== Yaşam öyküsü ==
 
=== Çocukluğu ===
İbn-i Sina 980 yılında günümüz [[Özbekistan]]'ında yer alan [[Buhara]] yakınlarındaki [https://www.google.com/maps/@39.994082,64.3803196,2854m/data=!3m1!1e3 Afşana] kentinde doğdu. (Öğrencisi Cocani'nin yazdığı kitaba göre doğum tarihi 979 olabilir.) Babası Abdullah, [[Samani İmparatorluğu]]'nun önemli şehri [[Belh]]'ten gelen saygın bir bilim adamıydı. Buhara'da iyi bir eğitim aldı. Olağanüstü hafızası ve zekası da bu konuda ona çok yardımcı olacaktı. 14 yaşına geldiğinde öğretmenlerini geçmeye başlamıştı. 16 yaşında tıbba döndü ve bu konudaki bilgileri öğrenmekle kalmayıp yeni tedaviler de geliştirdi. 19 yaşında doktor unvanı elde etti ve ücret almaksızın hastaları tedaviye başladı.
 
=== Erişkinliği ===
Satır 56 ⟶ 55:
 
=== Sonraki yılları ve ölümü ===
İbn-i Sina'nın kalan 10 ya da 12 yılı Ebu Cafer'in hizmetinde geçti. Burada doktor, bilim danışmanı olarak çalıştı ve hatta savaşlara bile katıldı. Bu yıllarda edebiyat ve filoloji çalışmaya başladı. Bir [[Hamedan]] seferi sırasında şiddetli bir [[kolit]] atağına yakalandı. Güçlükle ayakta duruyordu. Hamedan'a vardığında önerilen tedavileri uygulamadı ve kendisini kadere teslim etti. Ölüm yatağında mallarını yoksullara bağışladı, kölelerini azat etti ve son gününe dek 3 günde bir Kuran okudu.{{delil}} Haziran 1037'de Haziranında Ramazan ayında 56-57 yaşında öldü. Kabri [[Hamedan]]'dadır.
 
Hamadandan bir resim, Avicenna Müzesi (İran) 15 KASIM 2005
 
== Metafizik ==
İbn-i Sina'ya göre [[metafizik|metafiziğin]] temel konusu, "vücudu mutlak" olan [[Allah]] ile yüce varlıklardır. Vücut (var olan) üçe ayrılır: Olası varlık ya da ortaya çıkan ve sonra yok olan varlık; Olası ve zorunlu varlık (tümeller ve yasalar evreni, kendiliğinden var olabilen ve bir dış neden sayesinde gerekli olan varlık); özü gereği gerekli olan varlık (Allah). İbn-i Sina Allah'ı "Vacib-ül Vücud" yani 'varlığı zorunlu olan' olarak belirtir ve bu fikir ona hastır.▼
İbn-i Sina'ya göre [[metafizik|metafiziğin]] temel konusu, "vücudu mutlak" olan
▲[[Allah]] ile yüce varlıklardır. Vücut (var olan) üçe ayrılır: Olası varlık ya da ortaya çıkan ve sonra yok olan varlık; Olası ve zorunlu varlık (tümeller ve yasalar evreni, kendiliğinden var olabilen ve bir dış neden sayesinde gerekli olan varlık); özü gereği gerekli olan varlık (Allah). İbn-i Sina Allah'ı "Vacib-ül Vücud" yani 'varlığı zorunlu olan' olarak belirtir ve bu fikir ona hastır.
 
== Ruhbilim ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/İbn_Sina" sayfasından alınmıştır