Mustafa Necati: Revizyonlar arasındaki fark

[[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]]'ün’ün yakın düşünce ve mesai arkadaşlarından, [[Kuva-yi Milliye]] hareketinde yer almış, [[Türkiye Büyük Millet Meclisi|TBMM]]'nin’nin ilk üç döneminde milletvekilliği, [[1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi|Mübadele]] esnasında [[Türkiye Cumhuriyeti Bayındırlık ve İskân Bakanlığı|Bayındırlık ve İskan Bakanlığı]], [[1924 Anayasası]]'nın’nın yürürlüğe konulduğu sırada [[Adalet Bakanlığı]], [[Tevhidi Tedrisat]] sürecinde ve [[Harf Devrimi]] esnasında [[Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı]] yapmış siyasetçidir. Özellikle Millî Eğitim Bakanlığı döneminde ([[20 Aralık]] [[1925]] - [[1 Ocak]] [[1929]]) yaptığı hizmetleri ile hatırlanır. Necatibey Eğitim Fakültesi'neFakültesi’ne adı verilmiştir. [[Altay SK|Altay Spor Kulübü]]'nün’nün kurucularındandır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Altay'ınAltay’ın kurucuları kimlerdir | url = http://www.universitelialtaylilar.com/site/tag/altayin-kuruculari-kimlerdir | website = .universitelialtaylilar.com | erişimtarihi = 26 Kasım 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160221194257/http://www.universitelialtaylilar.com/site/tag/altayin-kuruculari-kimlerdir | arşivtarihi = 21 Şubat 2016}}</ref>

1894 yılında [[İzmir]]'de’de dünyaya geldi. Babası Darendeli Halit Bey, annesi Elbistanlı Mustafa Efendi'ninEfendi’nin kızı Naciye Hanım'dırHanım’dır. İlk ve orta öğrenimini İzmir'deİzmir’de tamamladı. İzmir İdadisi'niİdadisi’ni bitirdikten sonra yüksek öğrenim için [[İstanbul]]'a’a gitti. [[İstanbul Hukuk Mektebi]]'nden’nden 1914 yılında mezun oldu ve İzmir’e döndü.<ref>{{Web kaynağı | soyadı1 = Özer | ad1 = Fuat | başlık = Mustafa Necati Bey | url = http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c8s13/makale/c8s13m8.pdf | ref = Balıkesir Üniversitesi SBE Dergisi, Mayıs 2005, Cilt 8, Sayı13 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120417070700/http://sbe.balikesir.edu.tr:80/dergi/edergi/c8s13/makale/c8s13m8.pdf | arşivtarihi = 17 Nisan 2012}}</ref>

=== I. Dünya Savaşı yılları ve İzmir'inİzmir’in İşgali ===

Mustafa Necai Bey, [[I. Dünya Savaşı]] yıllarında İzmir'deİzmir’de avukatlık, eğitimcilik, gazetecilik yaptı. [[1915]] yılında arkadaşı [[Hüseyin Vasıf Çınar|Hüseyin Vasıf Bey]] ile Özel Şark İdadisi adlı bir okul kurdu; bu okulda müdürlük ve edebiyat öğretmenliği yaptı.

Kısa bir süre Aydın-Kasaba Demiryolları'ndaDemiryolları’nda hukuk müşavirliği yapmış olan Mustafa Necati Bey, savaştan sonra itilaf devletlerince işlerine son verilen demiryolu işçilerinin haklarını savunmak, savaştan dönen işsiz yedek-subayların sıkıntılarını gidermek için çalışmalar yaptı. İzmir Türk Ocağı'nınOcağı’nın aktif bir üyesi oldu ve spor kolu çalışmalarını yürüttü. [[Altay SK|Altay Spor Kulübü]]'nün’nün kurucuları arasında yer aldı. Yaklaşmakta olan işgal tehlikesine karşı demiryolu işçileri, işsiz yedek-subaylar ve sporcu gençlerle olan ilişkisini kullanarak önlemler almaya, direniş örgütlemeye çalıştı. İzmir'inİzmir’in işgali üzerine [[İstanbul]]'a’a kaçarak amcasının kızı ve nişanlısı [[Halide Nusret Zorlutuna|Halide Nusret Hanım'ınHanım’ın]] evine sığındı.<ref name=arikan>{{Web kaynağı | soyadı1 = Arıkan | ad1 = Zeki | başlık = Millî Mücadelenin Bir Öncüsü: Mustafa Necati | url = http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/pdf/1.ciltsayi2/c1_s2_zeki_arikan.pdf | erişimtarihi = 26 Kasım 2015 | ref = Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 2 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120114200822/http://web.deu.edu.tr/ataturkilkeleri/pdf/1.ciltsayi2/c1_s2_zeki_arikan.pdf | arşivtarihi = 14 Ocak 2012}}</ref>

[[İzmir'inİzmir’in işgali]] üzerine İstanbul'aİstanbul’a giden Mustafa Necati Bey, İçişleri Bakanlığı'ndaBakanlığı’nda görev aldı ve [[Balıkesir]]'e’e atandı. Şehre vardıktan sonra görevinden istifa etti ve Balıkesir'deBalıkesir’de kaldığı 7 ay boyunca millî mücadele hareketine hizmet için çok yoğun çalıştı. Kuvayi Milliye kumandanı olarak Yunanlar ve [[Ahmet Anzavur]] kuvvetlerine karşı yürütülen mücadelede yararlılıklar gösterdi. [[Hüseyin Vasıf Çınar|Hüseyin Vasıf]] ve [[Esat Çınar|Mehmet Esat]] kardeşlerle ile birlikte "''İzmir'eİzmir’e Doğru''" adlı bir gazete çıkardı. Millî hareketin yayın organı olan ve 74 sayı çıkan bu gazetede millî duyguları geliştirici yayınlar yaptı. Balıkesir'deBalıkesir’de kaldığı sürede bir gençlik ve spor kulübü olan Balıkesir İdman Yurdu'nuYurdu’nu kurdu. Bu dönemde herhangi bir dava alıp takip etme fırsatı olmasa da bir avukatlık bürosu açtı. Şehirde faaliyet gösteren 11 avukattan birisi olarak 1920'nin1920’nin Ocak ayında kurulan baronun yönetim kurulunda yer aldı. [[29 Nisan]] [[1920]] günü Saruhan milletvekili olarak TBMM'neTBMM’ne katılmak üzere şehirden ayrıldı.

[[Kastamonu]]’da görevli olduğu bir yıl içinde Himaye-i Etfal Cemiyeti ([[Çocuk Esirgeme Kurumu]]) ve [[Kastamonu İlim Cemiyeti'nin]]’nin kurulmasına öncülük etti.<ref name=arikan/> [[HilalHilâl-i Ahmer Cemiyeti]] (Kızılay), Gençler Mahfeli (Derneği) ve Muallimler Derneği’nin çalışmalarına destek verdi. Tüm bu çalışmalarından ötürü belediye tarafından fahri hemşehrilik unvanı verildi.

Mustafa Necati Bey, [[TBMM 2. Dönem]]’de İzmir milletvekili olarak yer aldı. Altı arkadaşı ile kurduğu komisyon, hükümetehükûmete "mübadele, imar ve iskân” işlerinden sorumlu bir bakanlık kurulması önerisini getirdi. Bu öneri üzerine kurulan Mübadele, İmâr ve İskân Vekâleti’ne vekil olarak seçilen ilk bakan Mustafa Necati Bey oldu, 5beş ay boyunca bu görevi yürüttü. Bakanlık teşkilatının kuruluşu; savaşta yakıp yıkılan ülkenin imarı ve gelen göçmenlerin yerleştirilmesi ile ilgili hizmetler verdi.

Özellikle [[Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi]] esnasında mübadillerin Türkiye'yeTürkiye’ye taşınması gibi büyük bir organizasyonun [[Denizcilik|denizyoluyla]] yapılmasını sağlamıştır. Ancak açılan ihaleyi İtalyanların kazanması genç Türkiye'ninTürkiye’nin bağımsızlık siyasetine uygun düşmüyordu. Mustafa Necati Bey'inBey’in bu ihalenin iptal edilmesi ve nakliyenin Türk gemileriyle yapılması hususunda önemli rolü olmuştur.<ref>Emgili, Fahriye, ''Yunanistan'danYunanistan’dan Mersin'eMersin’e Köklerinden Koparılmış Hayatlar'', Bilge Kültür Sanat Yay., 1. Basım, İstanbul 2011, <nowiki>ISBN 978-605-5506-63-6</nowiki> s. 68-70</ref>

Mustafa Necati Bey, [[6 Mart]] [[1924]]’te kurulan 2. Hükümet'teHükûmet’te Adliyeadliye Bakanıbakanı olarak yer aldı. Bakanlığı döneminde Şer’işer’î mahkemeler kaldırılmıştır.

Mustafa Necati Bey, 4. ve 5. Hükümet'teHükûmet’te Maarif Vekili (Millî Eğitim Bakanı) olarak görev yaptı. Bakanlığı sırasında gerçekleştirdikleri işlerin bazıları şunlardır:

* Maarif Teşkilatı’na dair kanunu çıkardı, eğitim işlerini valilerin kontrolünden çıkararak bakanlığın kontrolüne aldı. Kanun’da yer alan “''Maarif hizmetinde asıl olan öğretmenliktir''” hükmü ile öğretmenlik mesleğini itibarlı halehâle getirdi; öğretmenlerin özlük haklarına ilişkin düzenlemeler yaptı.

* 10 bölge merkezinde birer öğretmen okulu inşaatı başlattı. Bunlardan ilki, bugünkü Gazi Eğitim Fakültesi Binası’nda hizmete giren Gazi Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü, ikincisi İzmir Erkek Öğretmen Okulu, üçüncüsü bugün Balıkesir Necatibey Eğitim Fakültesi olarak binasında hizmet veren Balıkesir Necatibey Muallim Mektebi’dir.

* Uzman öğretmen yetiştirmek üzere Avrupa’ya öğrenci gönderilmesini sağladı.<ref>Cafer Ulu, 1416 Sayılı Ecnebi Memleketlere gönderilecek Talebe Hakkında Kanun ve Cumhuriyetin İlk Yıllarındaki Uygulamaları, International Peer-Rewiewed Journal Of Sciences, Tarih Okulu, Year 7, Issue XVII, March 2014, 495-525.</ref>

* Yeni bir ilkokul programı hazırlandı ve “toplu öğretim” Avrupa ile aynı anda Türkiye’de uygulanmaya başlandı.

* Yabancı okullar denetim altına alındı.

ResmiResmî kayıtlarda Mustafa Necati Bey'in,Bey’in Millet Mektepleri'ninMektepleri’nin açıldığı [[1 Ocak]] [[1929]] tarihinde apandisit patlaması sonucu Ankara Numune Hastahanesi'ndeHastahanesi’nde öldüğü belirtilmiştir. Ölümü üzerine arkadaşı cumhurbaşkanıCumhurbaşkanı Atatürk'ünAtatürk’ün çok etkilenip ağladığı, ilk olarak [[Falih Rıfkı Atay]]'ın’ın 1968'de1968’de yayınladığı Çankaya kitabında [[sayfa 396]] anlatılır.

Cenazesi 2 Ocak 1929'da1929’da resmiresmî törenle Ankara'daAnkara’da Cebeci Mezarlığı'naMezarlığı’na gömüldü ve Millî Eğitim Bakanlığına bir müddet Başvekil [[İsmet İnönü]] vekaletvekâlet etti.

Ankara'dakiAnkara’daki tarihe tanıklık etmiş evinin kuru fasulyeci [[Hüsrev Lokantası]]'na’na devredilmesiyle ismi 2006 yılında yeniden gündeme gelmiş; tepkiler üzerine evi 2008 yılında “parlamenterler evi” halinehâline gelmiştir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Türkiye Büyük Millet Meclisi Mustafa Necati Kültür Evi | url = https://www.tbmm.gov.tr/kultur_evi/index.htm | website = TBMM web sitesi | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160304204801/https://www.tbmm.gov.tr/kultur_evi/index.htm | arşivtarihi = 4 Mart 2016}}</ref>

{{TC 1. HükümetHükûmet}}

{{TC 2. HükümetHükûmet}}

{{TC 3. HükümetHükûmet}}

{{TC 4. HükümetHükûmet}}

{{TC 5. HükümetHükûmet}}

[[Kategori:İzmirKırmızı-yeşil Atatürkşeritli Lisesiİstiklâl mezunlarıMadalyası sahipleri]]