|
|website = [http://www.van.bel.tr/ www.van.bel.tr]
}}
'''Van''' ([[Kürtçe]]: Wan), [[Türkiye]]'nin bir ili ve en kalabalık on dokuzuncu şehri. Van İl Nüfusu: 1.100.190'dır (2016 sonu).<ref name=":0" /> [[Doğu Anadolu Bölgesi]]nde yer alır. Van ili nüfus bakımından bu bölgenin en büyük ilidir. 2017 sonu itibarıyla nüfusu 1.106.891 kişidir. Kuzeyden [[Ağrı (il)|Ağrı]], batıdan [[Bitlis (il)|Bitlis]], güneybatıdan [[Siirt (il)|Siirt]], güneyden [[Hakkâri (il)|Hakkari]] illeriyle, doğudan da [[İran]]'la sınırlıdır. [[Anadolu]]'nun en büyük [[kapalı havza]]sı olan [[Van Gölü]] kıyısında toprakları verimli, [[akarsu]]ları bol, iklim koşulları oldukça elverişli bir yerleşim merkezidir. Dünya'nın [[Hâlâ yaşanılan en eski şehirler listesi|hâlâ yaşanılan en eski kentlerinden]] biridir.
== Tarihçe ==
== Coğrafya ==
Van, yüzölçümü açısından Türkiye'nin en büyük illerinden biridir. Büyük bölümü yüksek, engebeli ve dağlık alanlardan oluşan Van'da yerleşmeye elverişli alanlar sınırlıdır. Van ilini etkisi altında tutan sert iklim, başlıca ekonomik uğraş olan tarımsal üretimin çeşitlenip gelişmesine olanak tanımaz.
===Konum===
{{Coğrafi yön bilgisi
|Merkez = Van
|Kuzey = [[Ağrı (il)|Ağrı]]
|Kuzeydoğu = [[Doğubayazıt]]
|Doğu = [[İran]]
|Güneydoğu = [[Yüksekova]]
|Güney = [[Hakkâri (il)|Hakkari]]
|Güneybatı = [[Beytüşşebap]]
|Batı = [[Bitlis (il)|Bitlis]] , [[Tatvan]] , [[Van Gölü]]
|Kuzeybatı = [[Adilcevaz]]
|resim =
}}
=== İklim ===
== Nüfus ==
Van il nüfusu: 1.106.891 (2017 sonu). İlin yüzölçümü 20.921 km2'dir. İlde km2'ye 53 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 315 kişi ile '''İpekyolu'''’dur) İlde yıllık nüfus artış oranı %0,61 olmuştur.
Van il nüfusu: 1.106.891 (2017 sonu). İlin yüzölçümü 20.921 km2'dir. İlde km2'ye 53 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 315 kişi ile '''İpekyolu'''’dur) İlde yıllık nüfus artış oranı % 0.61 olmuştur.
2018 yılında TÜİK verilerine göre 13 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 685 mahalle bulunmaktadır.
Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: İpekyolu (% 3,33)- Başkale (-% 4,12):<ref name="TÜİK 01 Şubat 2018 Verileri">TÜİK 01 Şubat 2018 Verileri</ref>
[[Dosya:Van location districts.png|thumb|400px|Van il haritası]]
{{Türkiye il nüfus/Van}}
2000 yılındaki ani nüfus artışından da fark edileceği üzere kente 1990 yılından itibaren yoğun bir göç yaşanmıştır. Bölgedeki terör olayları nedeniyle boşaltılan köylerin en yakın adresi Van olmuştur. Yüzde 38'lik bir artışla nüfus sıralamasında 32. sıradan 23. sıraya yükselen şehrin demografik yapısı da bir hayli değişmiştir.
===== Güncel Nüfus Değerleri Tablosu (2017):<ref name="TÜİK 01 Şubat 2018 Verileri"/> =====
{| class="wikitable"
| colspan="11" |'''İlçelerin Nüfusu ve Artış Oranları-Belediye, Mahalle, Köy Sayıları-Şehir ve Köy Nüfusları ve Oranları-Km2 ye Düşen Kişi Sayısı'''
|-
|-bgcolor="#ccccff"
|İlçe
|Nüfus '17
|Nüfus Artışı %
|Belediye S.
|Mah.Say.
|Şehir nüfus
|Köy Say.
|Köy Nüfus
|Şehirli %
|Alanı km2
|Yoğunluk
|-
|Bahçesaray
|14.758
| -2,50
|1
|20
|14.758
|0
|0
|100,00
|426
|35
|-
|Başkale
|51.973
| -4,12
|1
|66
|51.973
|0
|0
|100,00
|2.727
|19
|-
|Çaldıran
|63.603
| -2,24
|1
|70
|63.603
|0
|0
|100,00
|1.478
|43
|-
|Çatak
|20.696
| -2,61
|1
|34
|20.696
|0
|0
|100,00
|1.952
|11
|-
|Edremit
|124.375
|2,42
|1
|28
|124.375
|0
|0
|100,00
|515
|242
|-
|Erciş
|173.071
| -0,08
|1
|101
|173.071
|0
|0
|100,00
|2.133
|81
|-
|Gevaş
|27.565
| -2,64
|1
|38
|27.565
|0
|0
|100,00
|1.544
|18
|-
|Gürpınar
|35.155
| -2,71
|1
|79
|35.155
|0
|0
|100,00
|4.028
|9
|-
|'''İpekyolu'''
|300.796
|3,33
|1
|50
|300.796
|0
|0
|100,00
|956
|'''315'''
|-
|Muradiye
|50.715
|0,34
|1
|48
|50.715
|0
|0
|100,00
|912
|56
|-
|Özalp
|66.495
| -2,91
|1
|57
|66.495
|0
|0
|100,00
|1.430
|47
|-
|Saray
|20.972
| -3,41
|1
|27
|20.972
|0
|0
|100,00
|872
|24
|-
|'''Tuşba'''
|156.717
|2,03
|1
|67
|156.717
|0
|0
|100,00
|1.948
|80
|-
|'''Van'''
|'''1.106.891'''
|'''0,61'''
|'''13'''
|'''685'''
|'''1.106.891'''
|0
|0
|100,00
|'''20.921'''
|'''53'''
|}
{{ayrıca bakınız|Van'ın ilçeleri}}
== Ekonomi ==
=== Sanayi ===
Van sanayi bakımından bölgenin üçüncü şehridir. Başlıca fabrikalar: [[Şeker]], [[çimento]], et ve et ürünleri, süt kombinaları ve yemdir. Şeker; Erciş'de çimento ise Edremit'te bulunur.
== Konum ==
=== Konum Bilgileri Tablosu ===
{| class="wikitable"
| colspan="6" |'''Konum Bilgileri'''
|-
|-bgcolor="#ccccff"
|İlçe
|Kuruluş Yılı<ref>İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü</ref>
|Alanı km²<ref name=":1" />
|Rakım mt.
|Merkeze km<ref name=":2">Karayolları Genel Müdürlüğü</ref>
|Ulaşan Yollar<ref name=":2" />
|-
|Bahçesaray
|1987
|426
|1.767
|110
|{{TUR-D|975}}-07=>{{TUR-IL|65|50}}=>{{TUR-IL|65|51}}
|-
|Başkale
|Cumh.önce
|2.727
|2.320
|113
|{{TUR-D|975}}-09
|-
|Çaldıran
|1987
|1.478
|2.046
|109
|{{Avrupa E-yolu|E99}}/{{TUR-D|975}}-04, {{TUR-IL|65|02}}
|-
|Çatak
|Cumh.önce
|1.952
|1.500
|82
|{{TUR-D|975}}-07=>{{TUR-IL|65|50}}
|-
|Edremit
|1990
|515
|1.736
|15
|{{TUR-D|300}}-33
|-
|Erciş
|Cumh.önce
|2.133
|1.691
|103
|{{Avrupa E-yolu|E99}}/{{TUR-D|280}}-03, {{TUR-D|290}}-01, {{TUR-IL|65|77}}, {{TUR-IL|65|78}}
|-
|Gevaş
|Cumh.önce
|1.544
|1.694
|40
|{{TUR-D|300}}-33
|-
|Gürpınar
|1936
|4.028
|1.748
|24
|{{TUR-D|975}}-07, {{TUR-D|975}}-06, {{TUR-IL|65|25}}
|-
|'''İpekyolu'''
|2012
|956
|1.729
|0
|{{TUR-D|300}}-34, {{TUR-D|975}}-05
|-
|Muradiye
|Cumh.önce
|912
|1.705
|88
|{{Avrupa E-yolu|E99}}/{{TUR-D|975}}-04
|-
|Özalp
|Cumh.önce
|1.430
|1.999
|65
|{{TUR-D|300}}-34, {{TUR-IL|65|62}}
|-
|Saray
|1990
|872
|2.095
|79
|{{TUR-D|300}}-34
|-
|'''Tuşba'''
|2012
|1.948
|1.685
|3
|{{TUR-D|300}}-33, {{TUR-D|975}}-06
|-
|'''Van'''
|'''Cumh.önce'''
|'''20.921'''
|'''1728'''
|''' '''
|''' '''
|-
| colspan="6" |*Metropol İlçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.
|}
== Kültür ==
Van kültürü; Van kedisi, Van otlu peyniri ve Van kahvaltısına dayanır. Van otlu peyniri yörede önemli bir şekilde yayılmıştır. Dağlardan toplanan otlardan yapılır. Şehrin sahip olduğu kültürel yapılar, turizme katkı sağlamaktadır.<ref>{{Dergi kaynağı |url=http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/33/830/10492.pdf |başlık=Van Halkının Turisti ve Turizmi Algılama Şekli |ilk=Faruk |son=Alaeddinoğlu |dergi=Coğrafi Bilimler Dergisi |tarih=2007 |cilt=5 |sayı=1 |erişimtarihi=2 Nisan 2018}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.daka.org.tr/panel/files/files/arsiv/Araştırmalar%20ve%20Analizler/Van%20Turizmi%20Geleceğini%20Arıyor%20Çalıştay%20Raporu.pdf |başlık=Van Turizmi Geleceğini Arıyor Çalıştay Raporu |yayımcı=www.daka.org.tr |tarih=Nisan 2014 |erişimtarihi=2 Nisan 2018}}</ref> Şehre özellikle İran'dan turist gelmektedir.<ref>{{Haber kaynağı |url=http://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-41937760 |başlık=Van'a İranlı turist akını: 'Burada rahat hissediyoruz' |yayımcı=BBC Türkçe |tarih=10 Kasım 2017 |erişimtarihi=2 Nisan 2018}}</ref>
Van kültürü; Van kedisi, Van otlu peyniri ve Van kahvaltısına dayanır. Van otlu peyniri yörede önemli bir şekilde yayılmıştır. Dağlardan toplanan otlardan yapılır.
;Camiler
* [[Çavuştepe Kalesi]]
== Van İlçeleriSpor ==
{{Ana|Van'da spor}}
2017-2018 Sezonunda, Van’ın futbolda 2 takımı vardır: 3.ligde Belediye Vanspor ve BAL’da Erciş Gençlik Belediyespor. Kadın futbol liglerinde ise 2 takımı vardır. Voleybol kadın-erkek ve hentbol erkek 2. liglerinde birer takımı vardır. Ziraat Türkiye Kupası'nda Belediye Vanspor 2.turda Ağrı 1970 Spor’u elemiş, 3.turda Kayserispor'a elenmiştir.
== Yönetim ==
{{Ana|Van'ın ilçeleri|Van ilindeki yerleşim yerleri listesi}}
[[Dosya:Van location districts.png|thumb|270px|Van il haritası]]
Van ilinin ilçeleri toplam 13'tür.
* [[Bahçesaray]]
* [[Saray, Van|Saray]]
* [[Tuşba]]
2018 yılında TÜİK verilerine göre 13 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 685 mahalle bulunmaktadır.
== Eğitim ==
;Havayolu
Van'da bulunan [[Ferit Melen Havaalanı]] ise bölgesel önemi olan bir havaalanıdır. [[Ağrı (il)|Ağrı]], [[Bitlis (il)|Bitlis]], [[Muş (il)|Muş]] ve [[Hakkâri (il)|Hakkari]] illerine de hizmet veren havaalanı bu bölgede askeri hareketliliğinin fazla olması nedeniyle işlek bir hava trafiğine sahiptir. Van'dan, [[İstanbul]], [[Ankara]] ve [[İzmir]]'e her gün düzenli uçak seferleri yapılmaktadır.
== Spor ==
{{Ana|Van'da spor}}
2017-2018 Sezonunda, Van’ın futbolda 2 takımı vardır: 3.ligde '''Belediye Vanspor''' ve BAL’da Erciş Gençlik Belediyespor. Kadın futbol liglerinde ise 2 takımı vardır. Voleybol kadın-erkek ve hentbol erkek 2. liglerinde birer takımı vardır.
'''Ziraat Türkiye Kupası'''’nda Belediye Vanspor 2.turda Ağrı 1970 Spor’u elemiş, 3.turda Kayserispor’a elenmiştir
== Galeri ==
| 