Ankara (isim): Revizyonlar arasındaki fark

Ankyra, [[Frigler]] zamanında önemli bir kentti. [[Ahameniş İmparatorluğu|Pers İmparatorluğu]]'na giden [[Kral Yolu]] üzerinde bulunuyordu <ref>{{Kitap kaynağı| başlık= The Generalship of Alexander the Great | yazar=J. F. C. Fuller | yayımcı=Da Capo Press|yıl=2004 |sayfa= 77 | url= http://books.google.com/books?id=kDy97Y6lZGUC}}</ref> ve M.Ö.MÖ 333'te [[Makedonyalı III. Aleksander|Büyük İskender]]'in [[III. Darius]] ile savaşmaya giderken Ankyra'dan geçtiği kayıtlarda yer alır.<ref>{{Kitap kaynağı| başlık= The History of Alexander | yazar=Quintus Curtius Rufus, John Yardley, Waldemar Heckel | yayımcı=Penguin Classics |yıl=2004 |sayfa= 27 | url= http://books.google.com/books?id=arSAnU0ADIAC }}</ref>

2'inci. yüzyılın ortalarında yaşamış olan [[Lidya]]lı seyyah [[Pausanias (Coğrafyacı)|Pausanias]], [[Galatlar]]'ın [[Anadolu]]’ya yerleşmeleri hakkında bilgi verirken, Ankara’dan da söz eder. "Ankyra" kentini [[Gordios]]'un oğlu [[Midas]]’ın kurduğunu ve [[Frigler]]'in bir kenti olduğunu anlatır. [[Yunanca]] ve [[Latince]] gemi çapası demek olan kentin ismi için açıklama yapma gereğini duyan Pausanias, Midas’ın bulduğu gemi çapasının, kendi dönemine kadar [[Jüpiter Tapınağı]]'nda saklandığını söyleyerek kentin isminin hikâyesini aktarır. Çapa, 2'inci. yüzyıldan itibaren [[Madenî para|sikkelerin]] üzerine de işlenmektedir. Gene Pausanias, adı geçen metinde, Midas kaynağı adı ile bilinen ve üzerine öyküler yazılan su kaynağının Ankyra kentinde olduğunu bildirir ve "''İşte Galatlar bu Ankyra kentini aldılar''" der.<ref>Tarih İçinde Ankara ISBN 9944-473-07-3</ref>

6. yüzyıl Bizans tarihçisi [[Stephanos Byzantinos]], coğrafya sözlüğünde M.Ö.MÖ 2'inci. yüzyılda [[Aphrodisiaslı Apollonius]]'a dayandırarak Ankara'nın kuruluşuna dair bilgiler vermektedir. Bu bilgilere göre M.Ö.MÖ 278'de [[Anadolu]]'ya gelen [[Galatlar]], [[Pontus]] kralı [[I. Mitridat Ktistes|Mitridat]] ile birlikte [[Antik Mısır|Mısır]]'a karşı bir savaşa girer, onları mağlup ederek denize kadar sürer ve Mısırlılar'ın gemilerinden aldıkları çapaları da zafer nişânı olarak beraberlerinde yurtlarına getirir. Galatlar, bu zafer üzerine onlara verilen topraklar üzerinde bir kent kurar, adını da ''"çapa''" anlamına gelen "''Ankyra"'' koyarlar.<ref name="Ansiklopedi">Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi, 1984 baskısı cilt 1 , sayfa 638</ref> Ankara'da MÖ 240 veya 239 yılında [[Selevkos]] İmparatoru [[Selevkos II Kallinikus]] ile kardeşi [[Antiokus Hieraks|Antiokus]] arasındaki çarpışma ''[[Ankyra Muharebesi]]'' olarak tarihe geçmiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.historyofwar.org/articles/battles_ancyra.html | başlık = Battle of Ancyra, 240 or 239 B.C. | erişimtarihi = 26-12-2008 | yazar = Rickard, J | arşivengelli = evet}}</ref>

Roma istilasını izleyen yıllarda Ankyra ismi sikkelerde görülmedi. İşgal sonrasında Galatya, Roma resmî terimiyle bir [[koinon]], yani bir birlik idi, Ankyra da bu koinonun resmî kimliği olmayan büyük bir kenti idi. O dönem Ankyra'da sikkeler basılır ama üzerlerinde ΚΟΙΝΟΝ ΓΑΛΑΤΙΑΣ veya ΤΟ ΚΟΙΝΟΝ ΓΑΛΑΤΩΝ (Galatya Koinon'u) yazardı.<ref name="snibble.org"/> Galatya, resmen bir Roma eyaleti olduktan sonra Ankyra, [[Caesar Divi Filius Augustus|Augustus]] zamanında saygıdeğer anlamına gelen ''[[Sebaste]]'' adı ile onurlandırıldı. Diğer iki eski Galatya şehri [[Pessinus]] ve [[Tavium]]'a da aynı onursal isim verildiğınden Ankyra için bu ada bir de ''Tectosagon'' (şehre eskiden sahip olan [[Tektosaglar|Galat boyunun]] adı) eklendi ve bunun ardından basılan sikkelerde ΣΕΒΑΣΤΗΝΩΝ ΤΕΚΤΟΣΑΓΩΝ (Sebastenon Tektosagon) ibaresi yer aldı. M.S.MS 80 yılında basılan sikkelerde "''Sebastene Tektosages"'' ibâresi kullanılmasına karşın "Ankyra" yazılı değildi. Zirâ Ankyra hâlâ bir [[polis (şehir)|polis]] (şehir) değildi.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=A Dictionary of Greek and Roman Geography | yıl=1878 | sayfalar=134 | url=http://books.google.com/books?id=UDIGAAAAQAAJ | yazar=William Smith | yayımcı=J. Murray | |}}</ref> Ancak, sonraki yüzyıllarda Ankyra gittikçe önem kazandı ve bu durum basılan sikkelerde şehrin adından da anlaşılabilmektedir.

Ankyra, Araplar tarafından 8'inci. yüzyılda iki kere ele geçirilmiş, her ikisinde de Bizanslılar tarafından geri alınmıştır. 7-11'inci. yüzyıl arasındaki Bizans-Arap mücadelesi ile ilgili [[Epik şiir|epik]] Bizans şiiri [[Digenis Akritis]] (9 ve 10. yüzyıldan kalma), "Ankyra" kalesinden bahseder.<ref>{{Kitap kaynağı| başlık=ADigenis Akritis | yazar=Elizabeth Jeffreys | yayımcı=Cambridge University Press | yıl=1998 | sayfa=3 | url=http://books.google.com/books?id=Gd4ifVQxKtwC&pg=PA3&vq=ankyra&dq=Digenis+Akritis+ankyra&source=gbs_search_s&cad=0 | erişimtarihi=3-Şubat-2009}}</ref>

Battal Gazi destanında şehrin adı "Mâmûriye" olarak geçer. Battal Gazi, 8'inci. yüzyılda [[Emevîler|Emevi]] döneminde yaşamıştı. 11'inci. yüzyılda yazılan [[Dânişmendnâme]]'de de Battal Gazi destanına değinilir. Her iki destanda da "Mâmûriye", "Engürî" ve "Engüriyye" adları eş anlamlı kullanılmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.aliakar.com/paylasim1.html | başlık = BİR DÂNİŞMENDNÂME NÜSHASI: MİRKÂTÜ’L-CİHÂD | erişimtarihi = 12-20-2008 | yazar = Ali AKAR | arşivengelli = evet}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|başlık=TÜRK KÜLTÜRÜNDE DESTAN VE BATTAL GAZİ DESTANI |yazar=Necati Demir, Mehmet Dursun ERDEM | dergi=Turkish Studies |cilt=1 |sayfalar=106-159 |yıl=2006 |url= http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi1/7necatidemir-mderdem.pdf }}</ref><ref>{{Dergi kaynağı| başlık=Alawi Syncretism = Beliefs and Traditions in the Shrine of Hüseyin Gazi. | yazar=Hüseyin Türk |dergi=Journal of Religious Culture

14'üncü. yüzyılda Ankara Kalesi hâlâ "Selasil Kalesi" adıyla anılmaktaydı. [[Kösedağ Muharebesi]]'nden (1243) sonra Anadolu Moğol hakimiyetine geçmiş, 1290'da "Engürü" şehri, [[Ahiler]] tarafından idâre edilmeye başlanmıştı. Ahilerin 1361'de şehri Osmanlı sultanı [[I. Murad]]'a teslim etmeleriyle ilgili olarak, [[Neşrî|Mehmet Neşrî]]’nin [[Kitab-ı Cihannüma]]'sında, ”...Serhaddı Rûm'da, kaleyi selasil'e geldi, imdi oraya Engürü derler, ol diyârın müfsitleri kâm etti, ol vakit Kale-i Engüriyye ahiler elinde idi. Ahiler, istiklâl edüp kaleyi teslim ettiler.” yazar.<ref>{{Kitap kaynağı| başlık=Ankara'da “Ahiler Yönetimi (1290-1354) Meselesi | url=http://www.e-tarih.org/makaleler.php?sayfalar=makaledetay&makaleno=1165 | erişimtarihi=30-12-2008}}</ref>