Benito Mussolini: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
CommonsDelinker (mesaj | katkılar)
Benito_Mussolini_Duce.jpg adlı dosya, Taivo tarafından Commons'tan silindiği için kaldırıldı. Gerekçe:Copyright violation; see c:Commons:Licensing: c:Commons:Deletion requests/File:Benito Mussolini Duce.jpg
Aybeg (mesaj | katkılar)
Yanlışlar düzeltildi.
30. satır:
| sonragelen5 = <!-- Kişisel Bilgiler -->
| doğum_tarihi = {{Doğum tarihi|1883|7|29}}
| doğum_yeri = [[Predappio]], [[Forli]], [[İtalya Krallığı|İtalya]]
| ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1945|4|28|1883|7|29}}
| ölüm_yeri = [[MilanoMezzegra]], [[Como ili|Como]], [[İtalya Krallığı|İtalya]]
| doğum_adı =
| vatandaşlığı = {{bayraksimge|İtalya Krallığı}} [[İtalya Krallığı]] <small>(1883-1943)</small><br/>[[Dosya:War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg|border|22px]] [[İtalyan Sosyal Cumhuriyeti]] <small>(1943-1945)</small>
60. satır:
}}
 
'''Benito Amilcare Andrea Mussolini''' (29 Temmuz 1883;, [[Forli]]Predappio - 28 Nisan 1945;, [[Milano]]Mezzegra), [[Ulusal Faşist Parti]]'nin kurucusu ve lideri olan [[İtalyanlar|İtalyan]] [[politika]]cı, devlet adamı ve siyasî bir önder. 31 Ekim 1922 ve 25 Temmuz 1943 tarihleri arasında [[İtalya Krallığı]]'nın başbakanı, 23 Eylül 1943 ve 25 Nisan 1945 tarihleri arasında ise [[İtalyan Sosyal Cumhuriyeti]]'nin devlet başkanı olarak görev yaptı. İtalya'yı yönettiği dönem boyunca '''Duce''', yani "Lider" unvanını kullanmıştı. [[II. Dünya Savaşı]] öncesinde ve savaş sırasında önemli bir rol oynamıştır. [[Adolf Hitler]] ile birlikte [[faşizm]]in en önemli isimlerinden birisidir.<ref>{{Cite book |last=Hakim |first=Joy | title=A History of Us: War, Peace and all that Jazz |publisher=[[Oxford University Press]] |year=1995 |location=New York| isbn=0-19-509514-6}}</ref> Politikacı olmanın yanı sıra bir gazeteci ve öğretmendi.
 
== Gençlik yılları ve gazetecilik dönemi ==
29 Temmuz 1883'te demirci bir babanın oğlu olarak [[Predappio]], [[Forli]]'de doğdu. Mussolini, ilk ve ortaöğrenimi sırasında disiplinsiz ve saldırgan davranışları nedeniyle iki kez okuldan uzaklaştırıldı. Gençliğinde sosyalist düşüncelere ilgi duydu. [[Lozan Üniversitesi]]'ndeki eğitiminin ardından öğretmenlik yaparak çalışmaya başladı. 1902'de zorunlu askerlik görevinden kaçmak için [[İsviçre]]'ye gitti. 1904'te İtalya'ya geri dönerek İtalyan Sosyalist Partisi'ne katıldı ve partinin yayın organı olan ''Avanti'' gazetesinde çalıştı. Bir süre gazetenin başyazarlığını da üstlenen Mussolini, [[I. Dünya Savaşı]]'nın başlaması üzerine orduya yazıldı. I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla birlikte, tarafsızlık politikası izlenmesi gerektiğini söylemekte olan Sosyalist Parti ile çelişkiye düştüğü için gazeteden uzaklaştırıldı. İki yıl boyunca piyade olarak askerlik yapan Mussolini savaşta yaralandıktan sonra [[Milano]]'ya döndü ve burada sağ görüşlü ''[[Il Popolo d'Italia]]'' gazetesinin editörü oldu. ''Il Popolo d'Italia'' gazetesini çıkarmaya başladıktan birkaç ay sonra da Sosyalist Parti'den atıldı. Artık Mussolini'nin siyasi görüşü tamamen değişmişti. Sosyalist düşünceleri bir kenara bıraktı ve "''[[faşizm]]''" ismini vermiş olduğu yeni ideolojinin temellerini atmak için harekete geçti.
 
== Siyasi hayatı ==
86. satır:
Komünistler önderliğindeki direnişçilerin ülkede etkili olması ve müttefiklerin 1943'te [[Sicilya]]'ya çıkartma yapmasının ardından Kral III. Vittorio Emanuele, Mussolini'yi görevden aldı. Almanya; Kuzey İtalya'yı işgal etti ve Hitler'in emriyle, başlarında [[Otto Skorzeny]]'nin bulunduğu özel bir [[Fallschirmjäger]] birimi, Mussolini'yi 12 Eylül 1943'te [[Gran Sasso]]'da tutuklu bulunduğu otelden kurtararak [[Fieseler Storch]] model uçakla önce [[Roma]]'ya, sonra aynı günün akşamı bir ''[[Luftwaffe]]'' nakliye uçağı ile [[Viyana]]'ya kaçırıldı.<ref>William L. Shirer, ''Nazi İmparatorluğu'', İnkılap Kitabevi, 2002. Cilt 3, sh:1263</ref> Birkaç gün sonra ise Hitler'in karargahı'nın bulunduğu [[Rastenburg]]'a götürüldü. Mussolini, burada [[Adolf Hitler]] tarafından karşılandı. Burada oğlu ile beraber karargah'a götürülüp [[Hermann Göring]]'in sığınağına yerleştirildi. Mussolini [[Wolfsschanze]]'den [[Münih]]'e gitti. Orada oğlu ve İtalya'dan gelen karısı ile beraber, Bavyera kraliyet ailesi Wittelsbacher'lerin şatosuna yerleşti.<ref>Henrik Eberle / Matthias Uhl, ''Hitler Kitabı'', 3. baskı sh:150</ref>
 
Mussolini bundan sonra Kuzey İtalya'ya döndü; [[Garda Gölü]] kıyısında ''Rocca delle Caminate'' denilen ücra bir yere yerleşti. Özel bir ''SS-Leibstandarte'' kıtası kendisini sürekli olarak koruyordu.<ref>William L. Shirer, ''Nazi İmparatorluğu'', İnkılap Kitabevi, 2002. Cilt 3, sh:1264</ref> [[Cumhuriyetçi Faşist Parti]]'yle beraber [[İtalyan Sosyal Cumhuriyeti]]'ni kurdu. 15 Eylül 1943'te hükümet işlerini üstlendi. Ancak kurduğu bu hükümet sadece bir gölge hükümetti ve Almanların kukla rejimi olmaktan öteye gidemedi. Asıl söz, Alman işgal yetkililerindeydi. MussoliMussolini'nin hükümeti sivil idare işleri ve Almanya'ya işgücü temin edilmesiyle uğraştı.<ref>Henrik Eberle / Matthias Uhl, ''Hitler Kitabı'', 3. baskı sh:151</ref>
 
=== Ölümü ===
92. satır:
Savaşın son günlerinde, 25 Nisan 1945'te, bir Alman delegesini bekleyen Mussolini, kimsenin gelmemesiyle şaşkına dönmüş, ''Aldatıldık, yine Almanlar tarafından aldatıldık'' demişti. 27 Nisan sabahı zırhlı bir araba ve yirmibeş kamyon ile beraber yola koyuldu. Amacı [[İspanya]]'ya kaçmak için bir uçağa binmek üzere [[İsviçre]]'ye gitmekti. Yolda ilerlerken partizanlarla ''Musso'' adı verilen yerde çatışmaya girdi. Faşistler hemen teslim olsalar da Mussolini zırhlı arabayla kaçmayı başardı. Mussolini ve beraberindekiler, komünist partizanlar ''Valerio'' ve ''Bellini'' ve 52. Garibaldi Tugayı Siyasal Komiseri [[Urbano Lazzaro]] tarafından, Dongo köyü ([[Como Gölü]]) yakınlarında durduruldu. Partizanlar arabayı ararken battaniyeye sarılmış bir erkek buldular. Arabanın içindekiler ''Zavallı bir sarhoş'' diye geçiştirmeye çalışsalar da battaniyeyi kaldıran partizan Mussolini'yi tanıdı ve böylece yakalanmış oldu.
 
Partizanlar tarafından birkaç kez [[Como]]'ya götürülmek istendi fakat başarısız olununca [[Mezzegra]]'ya getirildiler. Orada De Maria ailesinin çiftlik evinde son gecelerini geçirdiler. Ertesi gün 28 Nisan'da Ulusal Kurtuluş Komitesi'nden Mussolini'yi öldürme emrini alan asıl adı [[Walter Audisio]] olan Albay rütbeli komünist partizan Colonnello Valerio, Mussolini ve Petacci'yi vurarak öldürmüştür. Öldürülme olayı resmi versiyonuna göre şöyle gelişmiştir: Audisio, Mussolini ve metresi Petacci'nin tutuklu oldukları çiftlik evine gitti ve tutuklu kaldıkları odaya girdi. Onlara ''İtalyan ulusuna adaleti iade etmek üzere görevlendirilmiş bulunuyorum'' diyerek çok kısa bir konuşma yaptı. Sonra ikisine de ''Çökün'' diye emretti ama bunu reddeden Petacci, Mussolini'ye sarıldı. Audisio'nun elindeki makineli tüfek tutukluk yaptı, patlamadı. Bir ikinci silah da tutukluk yaptı. Sonunda dayanamayan Albay Audisio, muhafızlardan birinin makineli tüfeğini kaparak ikisine doğrulttu. Audisio ilk önce MussoliMussolini'nin metresi Petacci'ye ateş etti ve Petacci vurularak yere düştü. Tam o sırada Mussolini ceketini açtı ve "Göğsümden vur beni!" diye haykırdı. Audisio hiç beklemeden ateş ederek Mussolini'yi göğsünden vurdu. Mussolini yere düştü ama ölmedi ve ağır nefes alıyordu. Audisio yanına gitti ve göğsüne bir kurşun daha sıktı. Audisio savaştan sonra yayınladığı anılarında, Mussolini ve metresini toplam 5 kurşun ile vurarak öldürdüğünü belirtmiştir.
 
Mussolini'nin maiyetindeki diğer üyeler (başta bakanlar ve İtalyan Sosyal Cumhuriyeti yetkilileri) aynı gün akşama doğru bir idam mangası önünde idam edilmiştir. Ertesi gün Mussolini'nin, sevgilisinin ve birkaç yandaşının cesedi Milano'da [[Loreto Meydanı]]'ndaki Esso benzin istasyonunun çatısından başaşağı sallandırıldı. Teşhir edilen vücudu, halk tarafından tekmelendi ve tükürüldü. Devrik liderin cesedi alaya ve istismara maruz kaldı. Ölümünden ve [[Milano]]'da cesedinin halka gösterilmesinden sonra, Mussolini'nin cesedi kentin kuzeyinde, Musocco mezarlığındaki bir mezara gömüldü.
 
1946'da cesedi [[Domenico Leccisi]] isimli bir İtalyan politikacı ve iki neo-faşist tarafından mezarı kazılıp kaçırılmıştır. Cesedi Milano dışında, [[Certosa di Pavia]]'da 11 yıl boyunca bir gardıropta saklanmıştır.<ref>[http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/dunya/80199/Mussolini_nin_cesedinin_saklandigi_gardirop_satiliyor.html cumhuriyet.com.tr]</ref>
 
== Galeri ==
117. satır:
</gallery>
 
=== Video ===
[[Dosya:Execution of Mussolini (1945).ogg|300px|]]
Mussolini ile ilgili kısa bir film.
130. satır:
 
== İlgili görüntüler ==
* [[Brenner Geçidi]]'nde [[Adolf Hitler|Hitler]] ile görüşmesi [http://www.youtube.com/watch?v=mSxImSEzF64wG36udnvz7c]
* [[Otto Skorzeny]]'nin [[Gran Sasso]] oteline hapsedilen Duce'yi kurtarışından hemen sonraki görüntüleri [http://www.youtube.com/watch?v=MzJyYn9tgFwBU8q4H_VvV0]
* Mussolini ile sevgilisi [[Clara Petacci]]'nin cesedinin asılması [http://www.youtube.com/watch?v=021F8FDYxbQ]