İsviçre: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile
YBot (mesaj | katkılar)
k kisi → kişi
348. satır:
 
[[Dosya:SKdt-Fahrzeug - Schweizer Armee - Steel Parade 2006.jpg|thumb|genişlikpx|İsviçre ordusuna ait [[Mowag Eagle]] isimli zırhlı araç.]]
İsviçre milis sistemi askerlere ordu tarafından verilen ekipmanları, personelin kendine ait özel silahları da dahil, evlerinde tutmalarını şart koşar. Bazı kuruluşlar ve siyasi partiler bu uygulamayı tartışır ve uygunsuz görür fakat İsviçrelilerin büyük bölümü bu uygulamanın lehlerine olduğunu düşünmektedir.{{fact}} [[Zorunlu askerlik|Zorunlu askerlik hizmeti]] tüm erkek İsviçre vatandaşlarını kapsar, kadınlar da gönüllü olarak askerlik yapabilirler. Erkekler genellikle 19 yaşında askerlik eğitimi için emir kağıdını alırlar. İsviçreli genç nüfusun yaklaşık üçte ikisiikişi askerlik hizmeti için uygundur, uygun olmayanlar için ise alternatif hizmet şekilleri bulunur.<ref>http://www.nzz.ch/aktuell/startseite/zwei-drittel-der-rekruten-diensttauglich-1.687233</ref> Yıllık yaklaşık, 20,000 kişi 18 ila 21 hafta arasında askeri eğitim merkezlerinde eğitim görürler.{{fact}}
 
[[Dosya:Axalp FA-18C 5.jpg|thumb|sol|[[İsviçre Hava Kuvvetleri]], [[F/A-18 Hornet]] Alpler'de uçuşta]]
356. satır:
Tarafsızlık politikası nedeniyle, İsviçre ordusu diğer ülkelerde silahlı çatıışmalara katılmaz, ancak dünyada bazı barış misyonlarına katılır. 2000 yılından beri silahlı kuvvetler departmanı uydu iletişimlerini izlemek amacıyla [[Onyx (istihbarat sistemi)|Onyx]] istihbarat toplama sistemini kullanır.<ref>Kaynak olarak, Edwin Reischauer'a göre, "Nötr olmak size yüksek derecede militarize olmaya hazırlık sağlar, tıpkı İsveç ve İsviçre gibi." – "[[Edwin Reischauer]], [http://www.nytimes.com/1990/09/02/obituaries/edwin-reischauer-diplomat-and-scholar-dies-at-79.html Diplomat ve Bilim Adamı, 1979'da ölmüştür] New York Times 2 Eylül, 1990.</ref>
 
[[Soğuk Savaş]]'ın bitmesinin ardından [[anti-militarist]] gruplar tarafından askeri faaliyetlerin engellenmesi, hatta tamamen silahlı kuvvetlerin kaldırılması için girişimler oldu. [[Anti-militarist]] gruplar tarafından başlatılan dikkate değer bir [[referandum]], 26 Kasım 1989 tarihinde yapıldı. Bu öneriye seçmenlerin yaklaşık üçte ikisiikişi karşı çıktı.<ref>Volksabstimmung vom 26. Kasım 1989 admin.ch. 2010-01-25 http://www.admin.ch/ch/d//pore/va//19891126/index.html</ref><ref>L'évolution de la politique de sécurité de la Suisse ("İsviçre Güvenlik Önlemlerinin Evrimi") Manfred Rôsch [http://www.nato.int/docu/revue/1993/9306-05.htm Nato.int]</ref> Benzer bir referandum, Amerika'ya düzenlenen [[11 Eylül Saldırıları]] nedeniyle %78'lik bir oranla anti-militarist grupların başarısız olması ile sonuçlandı.<ref>Volksinitiative 'für eine glaubwürdige Sicherheitspolitik und eine Schweiz ohne Armee (in German) [http://www.admin.ch/ch/d//pore/va/20011202/det482.html]</ref>
 
== Hukuk ==
[[Dosya:Bundesgericht-VD.jpg|thumb|250px|right|[[Lozan|Lozan'da]] bulunan Federal Yüksek Mahkeme Binası]]
İsviçre bir hukuk devletidir. Mahkemeler hükûmetten ve parlamentodan bağımsızdır. Hangi temel hak ve yükümlülüklerin geçerli olduğu ve İsviçre’de siyasi ve adli sistemin nasıl düzenlendiği, İsviçre Federal Anayasasında yazılıdır.<ref name="bfm1">{{Haber kaynağı|url=http://www.bfm.admin.ch/content/dam/data/migration/publikationen/willkommen/willkommen-tr.pdf|title=İsviçre’ye Hoş Geldiniz|yayıncı=bfm.admin.ch|erişimtarihi=12 Eylül 2013}}</ref> 26 kantondan oluşan federal bir yapıya sahip olan İsviçre'de, her kanton federal hukuka aykırı olmamak kaydıyla kendi anayasalarına ve yasalarına sahiptirler. Ayrıca her bir kantonun kendi meclisi, hükûmeti ve mahkemeleri vardır.<ref name="bfm1"/> İsviçre, [[Avrupa Birliği]] üye ülkesi olmaması nedeniyle [[Avrupa Birliği hukuku]]'nun etkisietkişi altında değildir. Bu nedenle kendi ulusal hukuk sistemini ve hukukunu korumaktadır.<ref name="eğitim1">{{Haber kaynağı|url=http://www.circassiancenter.com/cc-turkiye/CC-Daava/042_avusturya.htm|başlık=AVUSTURYA VE İSVİÇRE SİSTEMLERİNDE HUKUK EĞİTİMİ|yayıncı=circassiancenter.com|erişimtarihi=10 Eylül 2013}}</ref> İsviçre'nin anayasası 18 Nisan 1999 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ancak bu anayasanın kökeni 12 Ekim 1848 tarihli [[İsviçre Federal Anayasası]]'na dayanmaktadır.<ref name="eğitim1"/> Federal yargı teşkilatı ise [[İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi|Federal Yüksek Mahkemesi]], [[İsviçre Federal Ceza Mahkemesi|Federal Ceza Mahkemesi]] ve [[İsviçre Federal İdare Mahkemesi|Federal İdare Mahkemesi]]'nden oluşmaktadır.
 
İsviçre Anayasası tarafından federal kanunların uygulamasını denetleme yetkisiyetkişi en yüksek yargı organı olan Federal Yüksek Mahkeme'ye verilmiştir. Federal Yüksek Mahkeme’nin görevi kanton mahkemelerinden gelen temyizlere ve federal yönetimin idarî kararlarına bakmaktır.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.ch.ch/de/behordenadressen/|başlık=Adressen von Behörden|yayıncı=ch.ch|erişimtarihi=10 Eylül 2013}}</ref> Yüksek Mahkeme yargıçları, altı yıllık görev süresi için [[İsviçre Federal Meclisi|Federal Meclis]] tarafından seçilir. Bunun dışında genel yargı yetkisiyetkişi bağımsız kanton mahkemeleri tarafından kullanılmaktadır.
 
== Ekonomi ==
584. satır:
[[Dosya:Sion de la Bisse de Clavau.jpg|thumb|120px|sol|[[Rhône Nehri]] kıyılarında kentleşme.]]
 
Nüfusun üçte ikisiikişi ile dörtte üçü arasındaki (farklı kaynaklarda farklı oranlar verilmesinin nedeni şehir tanımından kaynaklı olabilir) büyük bir kısmı şehirlerde yaşar.<ref name="swissworld">[http://www.swissworld.org/en/geography/town_and_country_planning/where_people_live/ İnsanlar nerede yaşıyor.] swissworld.org</ref><ref name="are.admin.ch">[http://www.are.admin.ch/dokumentation/00121/00224/index.html?lang=de&msg-id=27412 Städte und Agglomerationen unter der Lupe] admin.ch.</ref> İsviçre sadece 70 yıl içerisinde kırsal bir ülkeden kentsel bir ülkeye dönüştü. 1935 yılından itibaren gerçekleşen kentsel gelişim önceki 2000 yıl süresince gerçekleşen gelişimin toplamıyla aynı seviyededir. Bu kentleşme sadece İsviçre platolarında değil, aynı zamanda [[Jura Dağları|Jura]] ve [[Alp Dağları]]'nın eteğindeki tepelerde de <ref>[http://www.swissinfo.ch/eng/front/Swiss_countryside_succumbs_to_urban_sprawl.html?siteSect=106&sid=9823369&cKey=1223485367000&ty=st İsviçre kırsal kesimdeki kentleşme] admin.ch.</ref> etkili oldu. Bunda hızla büyüyen şirketlerin toprak kullanımının rolü vardır. 21. yüzyılın başlangıcında, nüfus, kentsel alanlarda, kırsal alanlardan çok daha fazla artış gösterdi.<ref name="are.admin.ch"/> Ancak son yıllarda şehirlerden uzaklaşma şeklinde yeni bir eğilimin ortaya çıkmakta olduğu da görülmektedir.<ref name="swissworld"/>
 
İsviçre büyük, orta ve küçük şehirlerden oluşan tamamlayıcı bir kentsel ağa sahiptir.<ref name="are.admin.ch"/> Ovalar kilometrekare başına 450 insan düşecek şekilde oldukça yoğun bir nüfusa sahiptir.<ref>[http://www.swissworld.org/en/geography/the_three_regions/the_swiss_plateau/ İsviçre Ovası ] swissworld.org</ref> En büyük kentsel alanları [[Zürih]], [[Cenevre]], [[Lozan]], [[Basel]] ve [[Bern]] şehirleri oluşturmaktadır.<ref name="are.admin.ch"/> İsviçre'nin en büyük şehri 389.992<ref>[http://www.stadt-zuerich.ch/content/dam/stzh/prd/Deutsch/Statistik/Publikationsdatenbank/periodika/Bevoelkerung_Stadt_Zuerich/BEV_3Q_2011.pdf ''Bevölkerung Stadt Zürich''] (drittes Quartal 2011; PDF; 5,4 MB), Präsidialdepartement Stadt Zürich. Abgerufen am 4. Januar 2012.</ref> kişinin yaşadığı <small>(30 Eylül 2011)</small>, [[Kentsel yığışım|çevre bölgeleri]] ile birlikte 1.132.237 kişinin yaşadığı [[Zürih]]'tir. Diğer büyük şehirler ise 194.245 merkez nüfusu ile [[Cenevre]], 171.832 merkez nüfusu ile [[Basel]] ve 130.515 merkez nüfusu ile [[Lozan]] ve 125.681 merkez nüfusu ile [[Bern]]'dir. Uluslararası kıyaslamalara göre bu kentsel alanlar, üzerinde yaşayan insan sayısına kıyasla hesaplanabilecek olandan daha fazla önem taşırlar. Zürih ve Cenevre yaşanabilecek, yaşam kalitesinin en yüksek olduğu yerlerdendir.<ref>[http://www.mercer.com/qualityofliving Yaşam kalitesi] mercer.com</ref>
684. satır:
[[Dosya:Rousseau Geneve.JPG|thumb|150px|right|[[Jean-Jacques Rousseau]], sadece bir yazar değildi ayrıca on sekizinci yüzyılın en etkili filozoflarından biriydi. ([[Cenevre]]'deki heykeli.)]]
 
1291'de Konfederasyon kurulduğunda, sadece [[Almanca]] konuşulan bölgelerde edebiyatın erken formları [[Almanca]] olarak meydana gelmeye başladı. 18. yüzyılda, [[Fransızca]] konuşan müttefiklerin etkisietkişi eskisinden daha belirginken; [[Fransızca]], [[Bern]] ve çevresinin popüler dili oldu.<ref>[[Encyclopædia Britannica'nın on birinci baskısı]], İsviçre
</ref>
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/İsviçre" sayfasından alınmıştır