Beyaz Terör: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme AWB ile |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) anlam ayrımı sayfasına yönlenen bağlantı düzeltme AWB ile |
||
1. satır:
'''Beyaz Terör''', ([[Rusça]]: ''Бе́лый терро́р'') [[Rusya]]’da 1917-1922 yılları arasında gerçekleşen [[Rus İç Savaşı]] sırasında Çarlık yanlısı [[Beyaz Ordu]]ların [[Kızıl Ordu|Kızıllara]] ve kendilerine destek vermeyen sivil halka yönelik şiddet ve katliam hareketlerine verilen isimdir.
Beyaz Terör ittifak halinde hareket edemeyen dağınık Anti-Bolşevik grupların hepsinin gerçekleştirdiği katliamları kapsamaktadır. Ancak Beyaz Terör’de sadece [[Rusya]]’daki [[Bolşevik]] karşıtı gruplar değil doğrudan olaya müdahale eden [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]], [[İngiltere]] ve [[Fransa]] gibi emperyalist devletler de etkili olmuştur. Bu devletler [[Beyaz Ordu]]’ya maddi yardım yapmakla kalmamış [[Rusya]]’ya asker sevkiyatı yaparak [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] hükümetini devirebilmek için katliamlara ortak olmuşlardır. Ayrıca mevcut durumdan istifade eden [[Japonya]], [[Polonya]] ve [[Romanya]] Çarlık döneminde Rusya ile olan anlaşmazlıkların da etkisiyle toprak kazanmak için bu savaşa müdahil olmuşlardır.
Beyaz Terör [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] tarihinde elit soylu sınıfının destekçilerinin sömürülen yoksul kitlelere yönelik şiddet hareketi olarak tarif edilmiştir. [[Kızıl Ordu]]’da savaşanlar daha çok büyük şehirlerdeki fabrikalarda çalışan işçiler olurken, Beyaz Ordu saflarındakiler ise Çar yanlısı generallerin kumandasında bulunan büyük toprak sahipleri ve burjuva kökenlilerdi. [[Rus Kazakları]] ikiye bölünmüştü ve her iki kesime de destek verenler vardı. Çarlık döneminde ayrıcalıklı bir konuma sahip Ortodoks Kilisesi ise Beyaz Ordu destekçisiydi.
Beyaz Terör diğer taraftan farklı olarak denetimsiz bir biçimde olması, Beyaz generallerin otoriteyi sağlayamamaları, orduların dağınık olması gibi sebeplerden daha tehlikeli bir nitelik kazanmıştı.
30. satır:
-[[Bolşevik]] gerilla hareketinin yok edilmesi,
-[[Kızıl Ordu]] ve [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] hükümeti organlarında görev yapanların imha edilmesi.
Beyaz terörün kurbanları sadece [[Bolşevikler]] değildi. Diğer parti destekçileri de bundan nasibini almıştı. Menşevik ve [[Sosyalist Devrimci Parti|Sosyalist-Devrimciler]] (Sol Eserler) gibi tarafsız kalanlar da Beyaz terörün saldırılarına maruz kaldılar. Bu durum savaş süresince [[Kızıl Ordu]]’ya katılımın artmasına sebep oldu. Bolşeviklerin büyük şehirlere ve önemli sanayi merkezlerine hakim olmasının aksine kırsalda maddi açıdan güçsüz durumda olan Beyazların organize ya da otorite dışı yağma ve talan hareketlerine girişmeleri de Kızıllara olan desteğin artmasına sebep oldu. Beyazların birlik halinde hareket edemediklerini ve başarısız olacaklarını fark eden [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] ve [[İngiltere]]'nin maddi yardımı bırakıp askerlerini geri çekmesi de monarşi taraftarlarına büyük bir darbe vurdu. Yalnız ve güçsüz kalan son [[Beyaz Ordu]] askerleri de 1922 yılında kaçarak ülkeyi terk etti.
36. satır:
==Beyaz Terörün Başlaması==
Beyazlar bahar aylarındaki saldırılarından sonra ilk büyük terör eylemini Temmuz 1918’de [[Yaroslavl]]’da gerçekleştirdi. Bölgeyi ele geçiren Beyazlar yerel bir askeri mahkeme kurarak [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] hükümeti temsilcisi E. F. Rogovski ve 20 bin kişiyi tutukladı. Olaylar sırasında Beyaz Ordu'ya bağlı 56. Alay birlikleri silahsız sivillere makineli tüfeklerle ateş açtı ve yaklaşık 300 kişi öldürüldü.
Devrimde hapse atılan ama kaçmayı başaran Beyaz Terör’ün liderlerinden General [[Kornilov]] [[Rus Kazakları|Don Kazakları]]'nın yanına giderek anti-bolşevik bir ordu örgütledi ve bir genelge yayınlayarak “Tanrı ve Rus halkının verdiği kutsal görev ve sorumluluklarımız var. Düşman esir alınmayacak, belki acımasız olacak ama yakalanan her [[Bolşevik]] derhal infaz edilecektir” emri verdi.
43. satır:
==Volga katliamları==
1918 yılında [[Ukrayna]] ve güney kesimlerde güçlenen Beyazlar hiç de vicdani ve savaş yasalarına uygun olmayan bir biçimde terörü şiddetlendirdi. 1918 yazında [[Volgograd]]’da Komuch ( Kurucu Meclis Komitesi üyeleri) tarafından kontrol edilen askeri mahkemeler yakaladıkları [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] hükümeti üyelerini yargılayarak ölüm cezalarını hemen infaz etti. 3 Eylül 1918’de [[Kazan, Tataristan|Kazan]] ’da, 1 Ekim 1918’de de [[İvaşçenkovo]]’da işçi eylemleri şiddetle bastırıldı ve pek çok işçi öldürüldü. I.Dünya Savaşı’nda esir alınan ve Beyazlar tarafından silahlandırılan Çekoslovak lejyonu da Orta Volga bölgesinde Bolşeviklere karşı saldırıya geçti.<ref name="ReferenceA">Литвин А. Красный и белый террор в России 1918—1922 гг. — М.: Эксмо, 2004. — 448 с. — (Сов. секретно). — ISBN 5-87849-164-8.</ref>
[[Arhangelsk]]’te 8 bin Bolşevik mahkum idam edildi. 38 bin mahkum işkence ve hastalıktan hayatını kaybetti.<ref name="ReferenceA"/>
52. satır:
==1918 yaz aylarında Beyaz Terör==
[[Sovyetler Birliği|Sovyet]] [[Pravda]] gazetesinin açıklamasına göre 1918 yılının sadece yaz aylarında [[Bolşevik]] kurbanların resmi sayısı 30 binin üzerindeydi. .<ref>И. С. Ратьковский. Цит. соч. с. 111</ref> Bunların 6 bini Ağustos 1918’de katledilmişti. Terörün had safhaya ulaştığı Ağustos ayında saldırılar özellikle Bolşevik komiserleri hedef aldı.
2 Ağustos 1918’de Sibirya’da kurulan geçici hükümet Sovyet iktidarının bütün organlarını kaldıran ve işçi konseyleri ile Bolşevik komiserleri tutuklayan 93 No'lu kararnameyi yayımladı.<ref name="autogenerated4"/>
58. satır:
20 Haziran 1918’de İçişleri Komiserliği’ne bağlı Petrozavodsk Kuzey Komünü Basın Komiseri ve işçi önderi [[V.Volodarski]] öldürüldü. 27 Ağustos’ta Sibirya Yüksek Askeri Müfettişi ve Kuzey Ural-Sibirya Devrimci Ordu Komutanı [[Reynhold Yosifoviç Berzin]] suikaste uğradı. Aynı dönemde [[Grigori Zinoviyev|Zinovyev]] de dahil daha pek çok siyasi komisere suikastler düzenlendi. 30 Ağustos’ta Kuzey Komünü [[Bolşevik]] komiseri [[Moisei Uritski]] öldürüldü, [[Lenin]] ise aynı gün gerçekleştirilen saldırıda ağır yaralandı.
Yaz aylarındaki Beyaz Terör saldırılarının çoğu fabrikatör M.M.Filonenko tarafından organize edildi. Beyazlar 1918’in son 7 ayında 13 ilde 22.780 [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] taraftarını öldürdü. Bunların 15 bini Eylül 1918’de Kulak ( zengin toprak sahipleri) isyanlarında katledildi.<ref>И. С. Ратьковский. Цит. соч. С. 120—121</ref> Ancak bunlar resmi kayıtlara geçmiş olan rakamlardır. Gayri resmi rakamların çok daha yüksek olduğu ifade edilmektedir.
==Çekoslovak Lejyonunun Katliamları==
Rus tarihçi [[
26 Mayıs 1918’de [[Çelyabinsk]]’te yerel [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] Konseyi’nin tüm üyeleri Çek lejyonlarınca tutuklandı ve kurşuna dizildi. [[Penza]]’da esir 250 [[Kızıl Ordu]] askeri infaz edildi. 30 Mayıs 1918’de de [[Petropavlovsk-Kamçatski|Petropavlovsk]]’ta tüm yerel [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] yöneticileri yakalanarak katledildi.<ref>И. С. Ратьковский. Цит. соч. С. 100.</ref>
8 Haziran’da Çekoslovak Kolordusu [[Samara]]’yı ele geçirdi ve o gün 100 Kızıl askeri ve 50 işçiyi idam etti. Birkaç günde 300 kişi daha katledildi.<ref>И. С. Ратьковский. Цит. соч. С. 101.</ref>
70. satır:
6 Temmuz 1918’de [[Samara]]’da demiryolu işçilerinin toplantısına saldıran Çek birlikleri onlarca işçiyi kurşuna dizdi. Bu birliklerin Temmuz ayı boyunca [[Samara]]’nın farklı köy ve ilçelerinde katliamlar yapmaları üzerine bölgede köylü isyanları çıktı ve isyan sırasında da 500’ü aşkın kişi vuruldu.<ref>И. С. Ратьковский. Цит. соч. С. 103—104.</ref>
22 Temmuz’da [[Simbirsk]]’te 400 kişi, Kazan’da da Temmuz-Ağustos aylarında 1000 civarında Bolşevik idam edildi. [[
[[Dosya:Ataman semenov.jpg|küçükresim|180px|Kazak Ataman [[Grigori Semyonov]].]]
83. satır:
İç savaştan sonra Mayıs 1926’da ataman [[Boris Annenkov]] hakkında doğuda karşı-devrimci faaliyetler ve kırsal kesimde yağma hareketleri suçlamasıyla dava açıldı. [[Annenkov]] mahkemede yaptıklarını itiraf etmekten çekinmedi ama bu yaptıklarının suç olmadığını Tanrı ve din için mücadele ettiğini ifade etti.<ref>Литвин А. Красный и белый террор 1918—1922. — М.: Эксмо, 2004. — С. 174.</ref>
11 Eylül 1918’de Slavgorod-Çernodolsk köylü isyanı [[Boris Annenkov]] tarafından şiddetle bastırıldı ve 500’e yakın insan öldürüldü. [[Slavgorod]] Halkevi’nde toplanan yerel [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] Kongresi [[Boris Annenkov|Annenkov]]'a bağlı birliklerce dağıtıldı ve 87 delege öldürülerek çukura gömüldü. İsyancı köylülerin, hatta bazılarının eşleri ve çocuklarının yanmış cesetleri direklere asıldı. [[Slavgorod]] tren istasyonuna getirilen köylü kızlara burada [[Boris Annenkov|Annenkov]]’un askerlerince tecavüz edildi. Bir görgü tanığı Blohin’in ifadesine göre [[Boris Annenkov|Annenkov]] kurbanlarının bazılarını at arabasına bağlayarak sürüklemiş, bazılarını ise diri diri toprağa gömmüştü. [[Semipalatinsk]] bölgesinde ise [[Boris Annenkov|Annenkov]] isyan sırasında ölen askerleri için tazminat istemiş ve ödenmemesi durumunda her 5 kişiden birini infaz etmekle tehdit etmiştir.<ref name="ReferenceB">Литвин А. Красный и белый террор 1918—1922. — М.: Эксмо, 2004. — С. 175.</ref>
Ataman [[Aleksandr İliç Dutov]] ise 9 Mayıs 1918’de Gaya köyünde esir aldığı 96 [[Kızıl Ordu]] askerini diri diri toprağa gömdü. Köyde [[Bolşevik]]lere destek veren toplam 675 kişiyi idam etti. [[Orenburg]] Kazaklarının Atamanı Dutov 27 Mayıs-3 Temmuz 1918 arasında hakimiyet kurduğu [[Çelyabinsk]] ve Toritsk şehirlerinde terör saltanatı kurdu.
[[Orenburg]] cezaevinde 6.000 tutuklu infaz edildi. 9 bin esir [[Sibirya]]’daki çeşitli cezaevlerine gönderildi. [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] kaynaklarına göre Dutov sadece Troitsk’te hakim olduğu ilk haftalarda 700 [[Bolşevik]]’i kurşuna dizdi.
4 Ağustos 1918’de Dutov, kontrolündeki topraklarda zorunlu askerlik hizmeti yasası çıkardı ve savaşabilecek durumda olup Beyaz Ordu'ya katılmayanlar için asker kaçağı olarak ölüm cezası getirdi.<ref name="ReferenceB"/>
153. satır:
[[Sovyetler Birliği]]'nde Beyaz Terör kurbanları için pek çok anıt yapıldı. Bunların çoğu Beyazlar tarafından terör kurbanlarının gömüldüğü toplu mezarlara inşa edildi. [[Volgograd]]'da Dobrolyubov Parkı'nda Beyaz Terör kurbanlarının gömülü olduğu bir parka 1920 yılında bir anıt inşa edildi. Ancak 1965 yılında mimar D.Erşovoy bu bölgede kurbanlar için yeni bir anıt yaptı.
[[Voronej]]'de de Nikitinskaya Kütüphanesine yakın bir konumda bulunan bir parkta terör mağdurları için bir anıt inşa edildi. Anıt 1919'da katledilen [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] hükümetine mensup kurbanlar için 1920'de yapıldı.
1961 yılında [[Viborg]]'da da [[Sankt-Peterburg|Leningrad]] Karayolu'nun 4. kilometresinde bir anıt açıldı. Anıt Beyazlara esir düşen ve makineli tüfekle infaz edilen 600 [[Kızıl Ordu]] askerinin anısına inşa edildi.<ref>[http://www.vyborgcity.ru/text/text_24.htm Скульптура Выборга]</ref>
| |||