Karagöz ve Hacivat: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k vb gibi → gibi |
düzeltme AWB ile |
||
17. satır:
'''Karagöz ve Hacivat''' taklide ve karşılıklı konuşmaya dayanan, iki boyutlu [[tasvir]]lerle bir perdede oynatılan [[gölge oyunu]]dur. Karagöz oynatıcısına kurgusal, hayalbaz denir. Yardımcıları çırak, yardak, dayrezen, sandıkkardır. Oyunda konuşmaların değişmesi baş hareketleriyle yapılır.
Bu iki karakterin gerçekten yaşayıp yaşamadığı, yaşadıysa nerede nasıl yaşadığı kesin olarak bilinmemektedir. Anlatılanlar rivayete dayanır, zira gerçekten yaşamış olsalar bile büyük ihtimalle bahsedilen dönemde tarih kitaplarına girecek kadar önemli bulunmamışlardır. Halk bilimciler Karagöz'ün bazı oyunlarda [[Çingeneler|Çingene]] olduğunu kendi ağzıyla itiraf etmesi, Bulgar [[gayda]]sı çalması ve [[Evliya Çelebi]] 'nin tanıklığına dayanarak [[Bizans İmparatorluğu|Bizans]] imparatoru Konstantin 'in Çingene seyisi Sofyozlu Bali Çelebi olduğunu ileri sürmektedir<ref>Özhan Öztürk. [http://www.karalahana.com/makaleler/folklor/folklor-ve-mitoloji-sozlugu.html Folklor ve Mitoloji Sözlüğü]. Phoenix yayınları. İstanbul, 2009 ISBN 9786955738266 s</ref>. Bir diğer rivayet ise Hacı İvaz Ağa ya da halka mal olan adıyla [[Hacivat]] ve [[Trakya]]'da bulunan [[Samakol]] köyünden demirci ustası [[Karagöz]], [[Orhan Gazi]] devrinde [[Bursa]]'da yaşamış [[cami]] yapımında çalışan iki işçidir. Kendileri çalışmadıkları gibi diğer işçilerin de çalışmasını engellemektedirler. Orhan Gazi'nin, "cami vaktinde bitmezse kelleni alırım" dediği cami mimarı, caminin vaktinde bitmemesine Karagöz ve Hacivat'ın neden olduğunu söyler. Bunun üzerine bu ikili başları kesilerek idam edilir. Karagöz ve Hacivat'ı çok seven ve ölümlerine çok üzülen [[Şeyh Küşteri]], ölümlerinin ardından kuklalarını yaparak perde arkasından oynatmaya başlar. Bu sayede Karagöz ve Hacivat tanınır.
== Kökeni ==
23. satır:
* '''Birinci görüş''': Padişah [[Yavuz Sultan Selim]]'in 1517 yılında [[Mısır]]’ı ele geçirmesinden sonra bu ülkeden Anadolu'ya gelmiştir. Sultan Selim, [[Memlûk Sultanlığı|Memluk Sultanı]] [[Tomanbay]]’ın asılışının canlandırıldığı gölge oyununu seyretmiş ve çok beğenmiş. Sanatçıları İstanbul'a getirtmiş, bu sanatçılar da İstanbul'da başka sanatçıları yetiştirmişlerdir.
* '''İkinci görüş''': [[Yahudiler|Yahudi]]ler tarafından [[İspanya]] ve [[Portekiz]]’den getirilmiştir.
* '''Üçüncü görüş''': Anadolu'ya [[Cava Adası|Cava Adalarından]] ve [[Hindistan]]’dan [[Çingeneler|Çingene]]ler eliyle getirilmiştir. Buna dayanak olarak çingenelerin Anadolu'ya geliş tarihleri ile Karagöz'ün geliş tarihinin çakışması gösterilmektedir.
* '''Dördüncü görüş''': [[Çin]]'den [[Moğollar]]'a geçen bu gölge oyununu Türkler de Anadolu'ya göçerken beraberlerinde getirmişlerdir. Orta Asya’da çadırlarda oynatılan ve "Çadır Hayal" ya da "Kolkorçak" adı verilen bir tür kukla oyunu ile Karagöz oyunu arasında büyük benzerlikler vardır. "Kolkorçak" sözü, Türkçede K''orçok'' ,K''onçak'' gibi ''"çocuk"'' anlamına gelen yarım düzine kadar sözü çağrıştırmaktadır.
| |||