Vikipedi

Barış Manço: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Aybeg (mesaj | katkılar)
Devriyeler
47.716 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Cekli829 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
28.442 değişiklik
Değişiklik özeti yok
27. satır:
GÜN DÖKÜMÜ PROGRAMI 32.BÖLÜM
</ref><ref>{{Web kaynağı | url = http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=-61257 | başlık = Siyasete 20 gün dayanabildi | erişimtarihi = 18 Nisan 2010 | yayımcı = Hürriyet | tarih = 3 Şubat 1999 | arşivengelli = evet}}</ref>
Bestelediği 200’ün üzerindeki şarkısı<ref>[http://www.powerclub.com.tr/tumsarkilar.jsp?Id=320/ PowerTürk'de Barış Manço'nun tüm şarkıları]</ref>, kendisine on iki altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandırdı.<ref>[http://www.turksinemasi.com/sinemaci/sinemaci.asp?id=43/ Barış Manço hayatı ve aldığı müzik ödülleri]</ref><ref>[http://www.kolikler.com/liste/cevap/7902/Baris-Manco/ Barış Manço'nun aldığı ödüller]</ref> Bu şarkıların bir bölümü daha sonra [[Arapça]], [[Bulgarca]], [[Flemenkçe]], [[Almanca]] , [[Fransızca]], [[İbranice]], [[İngilizce]], [[Japonca]] ve [[Yunanca]] olarak yorumlandı. Hazırladığı televizyon programıyla Dünya'nın pek çok ülkesine gitmiş, bu nedenle "Barış Çelebi" olarak adlandırılmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.aksiyon.biz/detay.php?id=16106&yorum_id=1 | başlık = Türkiye Barış'ı arıyor | erişimtarihi = 29 Nisan 2010 | yayımcı = Aksiyon Dergisi | çalışma = M. Ali Eren-Muhsin Öztürk | tarih = 6 Şubat 1999 | arşivengelli = evet}}</ref> Barış Manço 1991 yılında Türkiye Cumhuriyeti [[Devlet Sanatçısı]] Unvanı'na layık görüldü. 1 Şubat 1999 tarihinde, evinde geçirdiği kalp krizi sonucu, kaldırıldığı [[Siyami Ersek]] Hastanesinde aynı gece vefat etmiştir.
 
== Gençliği ==
46. satır:
1966'da [[Olympia (Paris)|Olympia]]'daki konser sırasında vahşi kedi anlamına gelen "Les Mistigris" adlı Belçikalı grupla tanıştı ve onlarla çalmaya başladı. Grupla beraber [[Fransa]], [[Belçika]], [[Çekoslovakya]], [[Belçika]], [[Almanya]] ve [[İsveç]]'te konser verdi.<ref name="avrupa"/><ref name="psychedelic">{{Haber kaynağı|yazar=Doğan Şener |başlık=Bu yılın modası: Çıldırtan Müzik |iş= |sayfa=2 |tarih=27 Ağustos 1967 |erişimtarihi=13 Şubat 2011 |yayımcı=Milliyet Gazetesi, Haftasonu ilavesi }}</ref> Sahibinin Sesi şirketiyle anlaşan Barış Manço, Les Mistigris ile birlikte 1966 yılında II Arrivera / Une Fille ve Aman Avcı Vurma Beni / Bien Fait Pour Toi 45'liklerini çıkardı. 1967'de [[Hollanda]]'da geçirdiği bir kaza yüzünden dudağında bir yarık oldu ve bıyık bırakmaya başladı.
 
1967 yılının yaz aylarında yine Les Mistigris ile Türkiye'ye gelen Manço As Kulüpte de bir konser verdi. Manço'nun Les Mistigris ile yaptığı son kayıtlar, 1967 sonlarına doğru bir EP'de toplanarak piyasaya sürüldü. Bu EP'de sonradan Kol Düğmeleri olarak bilinecek olan ve Manço'nun ilk Türkçe bestesi Bizim Gibi'nin yanı sıra Big Boss Man, Seher Vakti, Good Golly Miss Molly adlı şarkılar yer alıyordu. Ancak vize problemleri, yasal sorunlar ile uğraştıkları için Barış Manço ve Les Mistigris'in yolları ayrıldı. Türkiye'deki ilk psychedelic rock şarkıları Manço ve Les Mistigris grubuna aittir.<ref name="psychedelic"/>
 
Barış Manço Les Mistigris ile ayrıldıktan sonra 1968 başında [[Kaygısızlar (müzik grubu)|Kaygısızlar]] grubu ile çalışmaya başladı. Genç gitaristler [[Mazhar Alanson]], [[Fuat Güner]], baterist Ali Serdar ve bas gitarist Mithat Danışan'dan oluşan grup daha önceden kendi konserlerini veren genç bir gruptu. Barış Manço'nun Kaygısızlar ile birleşmesi üzerine İngilizce olan parçalar eski haliyle bırakılmak üzere Türkçe eserler Kaygısızlar eşliğinde yeniden kaydedilerek yayınlanacaktı. Barış Manço'nun Sayan'dan çıkardığı bu ilk plakta Bizim Gibi adlı şarkı Kol Düğmeleri olarak yeniden kaydedilecekti.
 
Barış Manço ve Kaygısızlar'ın Sayan'dan çıkardığı, Kol Düğmeleri / Big Boss Man / Seher Vakti / Good Golly Miss Molly parçalarını içeren bu ilk plak 1968'de yayınlayıp oldukça geniş bir popülarite elde etti. Manço'nun Liège kentinde eğitimine devam etmesi nedeniyle yaz aylarında bir araya gelebilen topluluk üçüncü 45'likleri Bebek / Keep Lookin'le birlikte psychedelic öğeleri Anadolu'nun mistizmiyle birleştirerek vermeye başladılar. Günümüzde yaygın algılanışı manevi değerlere zarar vermeyen bir popülist olan Manço, 68 yılında şarlatan, ukala bir beatnik olarak lanse ediliyordu. Barış Manço ise Kaygısızlar'la "Trip / Karanlıklar İçinde", "Kirpiklerin Ok Ok Eyle / Ağlama Değmez Hayat", "Kağızman / Anadolu", ve Paris'te doldurulan "Flower of Love / Boğaziçi" plaklarını yaptı. Psychedelic tınıların içerisine serpiştirdiği doğu müziğiyle kendine özgü bir east & west soundu oluşturdu. Aralıklarla plak çıkaran grup hem Anadolu temalarına, hem de doğu motiflerine yakınlığı ile bilinen yavaş yavaş yükselmekte olan [[psychedelic müzik]] akımından etkilendi. Barış Manço'nun Kaygısızlar ile yaptığı 45'liklerden ''Ağlama Değmez Hayat'' 1969 yılında 50.000'in üstünde satış yaparak Manço'ya ilk altın plağını kazandırdı. Manço, 1969 Haziran'ında Belçika Kraliyet Akademisi'ni birincilikle bitirdi ve İstanbul'a nişanlısı ile döndü.<ref>{{Haber kaynağı|yazar= |başlık=Barış Manço Yurda Döndü |sayfa=5 |tarih=28 Haziran 1969 |erişimtarihi=3 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi}}</ref>
 
== 1970'ler ==
 
1969 yılı sonunda Kaygısızlar ile yollarını ayıran Manço.<ref name="yenigrup">{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Barış Manço Fransa'da yeni bir grup kurdu |sayfa=5 |tarih=28 Şubat 1970 |erişimtarihi=28 Nisan 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref> 1970 yılı itibarıyla psychedelic rock'tan tipik anadolu pop sularına açıldığı bir yıl oldu. Kaygısızlar olmadan girdiği bu yeni yılda Barış Manço, Türkiye'de "...Ve" diye bilinen yurtdışında ise"Etc" adıyla lanse ettiği yeni bir grupla çalışmaya başlamıştı. Bu grup ile "Derule / Küçük Bir Gece Müziği" adlı plağı kaydeden Manço,<ref name="yenigrup" /> bu grupla Türkiye'de Akdeniz ve Karadeniz bölgesini kapsayan bir turneye çıkmıştır.
 
1970 yılının Kasım ayında, o güne kadar Batı enstrümanlarını kullanan Manço, ''Dağlar Dağlar''ı yayınladı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.musikidergisi.net/?p=741 | başlık = Türk Müziğinde Bir Beyefendi "Cüneyd Orhon" | erişimtarihi = 5 Mayıs 2010 | çalışma = Musiki Dergisi | tarih = Ocak 2008 | yazar = Prof. Nermin Kaygusuz | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141109114622/http://www.musikidergisi.net/?p=741 | arşivtarihi = 9 Kasım 2014}}</ref> Barış Manço'nun gitarı ve [[Kemençe]] sanatçısı [[Cüneyd Orhon]]'un kemençesi ile kaydedilen şarkı, Barış Manço'nun sadece rock ile sınırlı kalmayan kendi müzik tarzının başlangıcıdır. 700.000'den fazla satan ''Dağlar Dağlar'' plağı Manço'ya kariyerindeki tek Platin Plak Ödülü'nü kazandırdı. Sayan Plak tarafından verilen ödülü sinema oyuncusu [[Öztürk Serengil]], İstanbul Fitaş sinemasında Manço'nun bir konseri sırasında takdim etti.<ref>{{Haber kaynağı|ilk=Arda |son=Uskan |başlık=Ağrı Dağından Gelen Fırtına, MancoMongol'dan Selam Olsun firenk İllerne |iş=Hey Dergisi |sayfa= 4|tarih=14 Nisan 2971 |erişimtarihi=28 Kasım 2010 |url=http://www.heydergileri.com/details.php?image_id=3525 }}</ref>
 
Dağlar Dağlar'ın başarısı ile [[Türk müziği]] piyasasında büyük ses getiren Barış Manço, 1970'te Türkiye'de ender görülen bir işe imza atıp zaten ünlü olan [[Moğollar (grup)|Moğollar]] ile güçlerini birleştirme kararı aldı. Çünkü iki grubun da hedefi, Türk müziği ile Avrupa'da ün kazanmaktı. Manço, o zamana kadar Batı etkisinde, Moğollar ise Anadolu pop tarzında müzik yapıyordu. Manço, bu konuyla ilgili bir röportajında şunları söylemiştir: ''"Artık biz bir bütünüz. Ne ben Moğollar'ın şarkıcısıyım, ne de onlar benim grubum. Yepyeni bir grup olduk. Adımız MançoMongol. Kafaca anlaşan, aynı fikir seviyesine gelmiş olan bizler, yaptıklarımızın daha iyi olması için, sesimizi bütün Dünya'ya kuvvetlice duyurabilmek için, başbaşa vermenin zamanı geldiğini anladık."''<ref name="Tunca2">{{Harvnb|Tunca|2005|p=30}}</ref> Manchomongol adlı grubun ilk Türkiye konseri ise 1971 Nisan'ında Manço'nun Platin Plak ödül töreninde gerçekleşti. Mayıs ayına kadar olan süreçte Barış Manço Moğollar ile "''İşte Hendek İşte Deve''", "''Katip Arzuhalim Yaz Yare Böyle''" ve "''Binboğanın Kızı''"'nı kaydettiler. "''İşte Hendek İşte Deve''", de tıpkı Dağlar Dağlar gibi büyük beğeni topladı ve adını Barış Manço klasikleri arasına yazdırdı. Çıktıkları Anadolu turnesinin [[Kütahya]] ayağında Manço'ya göre uzun saçları yüzünden tehdit edildikten sonra tur otobüslerine dinamitle saldırı düzenlendi. Konserin hemen sonrasında meydana gelen patlamada kimse yara almadı.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Barış Manço |sayfa=9 |tarih=11 Nisan 1971 |erişimtarihi=1 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi}}</ref> 1971'de [[kabakulak]] olan Barış Manço'nun hastalığının da etkisiyle [[Fransa]]'da çalışan bu grup, dört ay değişik yerlerde konserler verdikten sonra oradan ayrıldı. Manchomongol 1971'in Haziran ayında gruptaki anlaşmazlıklar ve Barış Manço'nun sağlık sorunları nedeniyle dağıldı.
 
1971 ve 1972 yılları Barış Manço'nun birçok sanatçı ile çalışarak [[Kurtalan Ekspres]]'i kurma çalışmalarıyla geçti. 1971 yılında, 1969 Türkiye Güzellik Kraliçesi Azra Balkan ile nişanlandı. Nişan 1972'nin Mayıs ayında ayrılmalarıyla sonuçlandı.<ref name="Tunca1">{{Harvnb|Tunca|2005|p=48, 49}}</ref> 1972'de Kıbrıs'a giderken asker kaçağı olarak yakalandı ve Belçika Kraliyet Akademisi diploması sayesinde yedek subaylık hakkı kazandı.<ref>{{Haber kaynağı|yazar= |başlık=Askerliğine Karar ALınan Barış Manço Belçika'da |sayfa=20 |tarih=19 Ocak 1972 |erişimtarihi=3 Mayıs 2010 |yayımcı=Hey Dergisi |url=http://www.heydergileri.com/details.php?image_id=2652&mode=search }}</ref> Askerlik öncesi, 1972 yılı Şubat ayında, adını İstanbul'dan Güneydoğu'ya giden trenden alan Kurtalan Ekspres'i kuran Manço, 1972 Mayıs'ında grupla stüdyoya girerek "''Ölüm Allah'ın Emri''" ve "''Gamzedeyim Deva Bulmam''" adlı şarkıları kaydetti. Manço, [[Engin Yörükoğlu]], [[Celal Güven]], [[Özkan Uğur]], [[Nur Moray]] ve [[Ohannes Kemer]]'in oluşturduğu orkestra ile Anadolu'da konserler verdi.<ref name="Tunca13">{{Harvnb|Tunca|2005|p=50}}</ref> Bu grupla kaydettiği ''Ölüm Allah'ın Emri'' ve ''Gamzedeyim Deva Bulmam'' şarkılarının yer aldığı ilk plağı 1972 yılının başında yayımladıktan sonra Barış Manço askere gitti.<ref>{{Haber kaynağı|yazar= |başlık=Barış Manço'nun askere gitmeden önce doldurduğu son plağı piyasaya çıktı |sayfa=18 |tarih=21 Haziran 1972 |erişimtarihi=3 Mayıs 2010 |yayımcı=Hey Dergisi |url=http://www.heydergileri.com/data/media/15/18_ergder_yoldas_baris_manco_esin_afsar.jpg}}</ref> Türküola tarafından yayımlanan Barış Manço ve Kurtalan Ekspresin ilk plağı "Ölüm Allah'ın Emri-Gamzedeyim Deva Bulmam" adlı plakta Kurtalan Ekspres kadrosu şu şekildeydi; Ohannes Kemer (yaylı tambur, gitar), Nur Moray(davul), Engin Yörükoğlu(davul), Celal Güven(perküsyon), [[Özkan Uğur]](bass), Nezih Cihanoğlu(gitar). 1972 yılının Mayıs ayı sonunda ise grup, veda konserini vererek Manço'yu askere uğurladı. Kurtalan Ekspres ise dağılmayacağını ve Manço'nun askerden dönmesini bekleyeceğini açıkladı.<ref name="Tunca9">{{Harvnb|Tunca|2005|p=72}}</ref>
Satır 70 ⟶ 69:
70'lerin ortalarına doğru Cem Karaca solun Barış Manço ise sağın sembolü olarak görülüyordu. Ancak konserlerinde kendisine bozkurt işareti yapanlara biz sadece sizin için gelmedik buradaki herkes için geldik diyerek Hey Koca topçuyu istek yapanları sol yumruğunu havaya kaldırarak protesto edecekti.
 
Barış Manço ve Kurtalan Ekspres 1974 yılı içerisinde "Nazar Eyle-Gülme Ha Gülme" adlı 45'liklerini kaydetti. Bu iki çalışma, hikâyesi, sözü ve müziği Barış Manço tarafından yazılan Baykoca Destanı adlı bir konsept çalışmadan alınma şarkılar olmakla birlikte ilk etapta 45'lik olarak yayınlanmak zorunda kalındı. Daha sonra Nazar Eyle adlı çalışma, Baykoca Destanı'ndan çıkartıldı. Öte yandan Destan, Manço'nun etc. grubuyla yıllar önce kaydettiği "Gelinlik Kızların Dansı" gibi temalarla zenginleştirilerek 1975 sonlarına doğru bambaşka bir şekil alacaktı. Manço, o sene [[Hey (dergi)|Hey]] Dergisi tarafından yılın erkek şarkıcısı seçildi.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Yılın Sanatçılarının "Oscar Konserleri"ni 22.000 Kişi İzledi |sayfa=16 |tarih=31 Mart 1974 |erişimtarihi=1 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref> 1974 yılında Avustralya turnesine çıkan Barış Manço ve Kurtalan Ekspres'in orada verdiği konserlerin kaydedilerek kaset olarak yayınlanması tasarısı hiçbir zaman gerçekleşmedi. Aynı yıl 27 Haziran'da [[BJK İnönü Stadı|İnönü Stadı]]'nda düzenlenen "Hey Müzik Festivali-74" kapsamında sahne aldı.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Hey Müzik Festivali-74 yapıldı |sayfa=1 |tarih=28 Haziran 1974 |erişimtarihi=1 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref>
 
1975 yılında Barış Manço'nun Kurtalan Ekspres ile birlikte hazırlamakta olduğu ilk uzunçalarına lokomotif olarak çıkarılan, bir yüzü askerde yazdığı "Ben Bilirim Ben Bilirim" bir yüzü ise gelmekte olan uzunçaların isim parçası olan enstrümantal "2023"’ten oluşan 45'lik yayınlandı. Aynı yıl bir yıllık bir çalışmanın ardından kariyerinin ilk [[uzunçalar]]ı olan ''[[2023 (albüm)|2023]]''ü yayımladı. Manço'nun daha önceki [[psyhedelic rock]] ya da yakın dönemdeki Anadolu kökenli şarkılarından çok farklı olarak [[progressive rock]] denecek bir tarza sahip beş parçadan oluşan 13 dakikalık ''Baykoca Destanı'' ve Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılına yazılmış senfonik bir eser olan 10 dakikalık "''Kayaların Oğlu''" ile "''2023''" ikilisi gibi epik eserlere sahip sıra dışı bir albüm olarak sanatçının diskografisinde yer aldı. Bu dönemde Barış Manço, kariyerinin tek sinema filmi [[Baba Bizi Eversene]]'de oynadı.
 
1975 yılında Kurtalan Ekspreste Özkan Uğur'un gruptan ayrılması üzerine 1976'da eski Bunalımlar ve Erkin Koray elemanı [[Ahmet Güvenç]] gruba katıldı. Kurtalan'ın yeni klavyecisi ise Dadaşlar'dan gruba geçen Kılıç Danışman idi. O sene Barış Manço ve Kurtalan Ekspres, "Barış Manço'nun Yeni Plağı" adıyla bir 45'lik yayımladı. 45'liğin bir yüzünde "Rezil Dede", diğer yüzünde ise "Vur Ha Vur" yer almaktaydı. Rezil Dede" adlı parça, "Çay Elinden Öteye" adlı bildik Karadeniz türküsünün Barış Manço'nun esprili sözleriyle bir rock-komediye çevrilmiş haliydi. Vur Ha Vur ise "2023" uzunçalarının epik parçası Baykoca Destanı'ndan bir bölüm olan şarkının funk ve jazz-rock tınılı yeni bir düzenlemeyle elden geçirilmiş haliydi.
Satır 82 ⟶ 81:
Bir süredir sağlık problemleri nedeniyle müzikten uzak kalmış olan Manço, 1978 yılının Haziran ayında Türkiye'ye dönerek yeni plağını hazırlamaya başladı. 1975'te tanıştığı Lâle Çağlar ile 18 Temmuz 1978 tarihinde evlendi.<ref name="milliyet"/> Ohannes Kemer'in gruptan ayrılmasından sonra Kurtalan Ekspres'e [[Bahadır Akkuzu]] gitarist olarak girdi. Barış Manço ve Kurtalan Ekspres 1978 sonuna doğru yayınlanan [[Yeni Bir Gün]] adındaki yeni uzunçalarlarının tanıtım konserini 1978 yılının Aralık ayında Şan Sineması'nda verdikleri konser ile gerçekleştirdi. Barış Manço, albümde yer alan şarkılardan "Sarı Çizmeli Mehmet Ağa" ve "Aynalı Kemer İnce Bele"'yi 31 Aralık 1978 yılbaşı günü TRT'de seslendirdi. Barış Manço ve Kurtalan Ekspres 1979 yılı içerisinde TRT'de İzzet Öz'ün hazırladığı "Sihirli Lamba" adlı müzik programına da iki kez konuk olup albüm parçalarını tanıtmışlardır. Programda gösterilmek üzere bazı parçalara klip de çekilmiştir. "Sarı Çizmeli Mehmet Ağa", "Bir Selam Sana", "Ne Ola Yar Ola", "Yeni Bir Gün" parçaları bunlardan bazılarıdır.
 
Yeni Bir Gün, Barış Manço'nun uluslararası kariyer anlamındaki savaşı sırasında ihmal ettiği Türkiye cephesine dönüşünü ve yerini sağlamlaştırmasını sağlamıştır. Manço, pek çok röportajında bu dönemi yeniden doğuş ve ustalığa geçiş olarak nitelendirmiştir. 1979 yılnda Cem Karaca'nın Türkiye'de etkinliğini yitirmeye başlaması da Manço'nun yeniden doğuşunu hızlandıran önemli bir faktördü. Barış Manço, bu albümle [[progresif rock]]'ın Türkiye'deki en iyi örneklerinden birini verdi. ''Sarı Çizmeli Mehmet Ağa'', ''Aynalı Kemer'' gibi parçalar Barış Manço'nun halk deyişlerini kullanıp Türk müziğini, progressive müzikle başarıyla harmanlayarak bestelediği ve bu dönemde hit olan şarkılarındandır. Barış Manço, 1979 yılında Yeni Bir Gün adlı şarkısı ile Altın Kelebek Ödüllerinde yılın erkek sanatçısı unvanını kazandı. Bu şarkı ile ayrıca yılın bestecisi, yılın albümü ve yılın düzenlemesi ödüllerini de alırken Kurtalan Ekspres de yılın grubu ödülünü kazandı. 1979'da çıktığı Anadolu turnesinin tüm gelirini sağır ve dilsiz çocukların eğitimi ve tedavisi için bağışladı.<ref name="Tunca6">{{Harvnb|Tunca|2005|p=175}}</ref> Aynı yıl [[Hollanda]], [[Belçika]], [[Birleşik Krallık]], [[Almanya]]'da ve [[Kıbrıs]]'ta Kıbrıs Türk Federe Devleti'nin 5. Kuruluş Yıldönümü etkinlikleri kapsamında [[Lefkoşa]] ve [[Magosa]]'da konserler verdi.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Altın Orfe'ye Barış Manço Gidiyor |sayfa=8 |tarih=14 Şubat 1980 |erişimtarihi=22 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref><ref name="1980yılı">{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Barış Manço İki Konser Verecek |sayfa=1 |tarih=29 Ekim 1980 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi, Hayat }}</ref> Belçika'daki konserden dönerken 24 Ağustos 1979 tarihinde [[Edirne]]'de aracının lastiği patladı ve bir otomobille çarpıştı.<ref>{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Belçika'dan Dönen Barış Manço Edirne'de Trafik Kazası Geçirdi |sayfa=12 |tarih=24 Ağustos 1979 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref> Kazada bel kemiği çatlayan Manço, boynunda boyunluk belinde çelik korse ile dolaşmak zorunda kaldığından uzun süre sahnelerden uzak kaldı.
 
== 1980'ler ==
1980 yılında Manço ilk kez başka bir sanatçıya beste verdi. Barış Manço’nun sipariş üzerine bizzat Nazan Şoray için yaptığı ve kaydında yine Kurtalan Ekspresin çaldığı ve 45lik olarak yayınlanan "''Hal Hal''" yılın şarkısı ödülünü kazanırken Nazan Şoray'a da altın plak kazandırdı. Manço o sene [[Bulgaristan]] Altın Orfe Müzik Festivali'ne katıldı ve ''Nick The Chopper'' ve ''Ben Bir Şarkıyım'' şarkılarıyla festivalde Bulgar şarkılarını en iyi yorumlayan şarkıcı dalında birinci seçildi.<ref>{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar=Hulusi Tunca |başlık=Barış Manço Altın Orfe'de "Bulgar Şarkıları" dalında birinci oldu|sayfa=8 |tarih=8 Haziran 1980 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı= }}</ref>▼
 
1980 yılının Eylül ayında Barış Manço sanat yaşamındaki 20. yılını "[[Disco Manço|20. Sanat Yılı Disco Manço]]"yu yaparak taçlandırdı. Kasetin Almanya'daki Türk işçileri eliyle Türkiye'de korsanının çıkarılması ise Türkiye'de bu albümün plaklaştırılmaması için bahane oldu. Bu albüm kaset formatında Yeni Bir Gün uzunçalarından şarkılarla desteklenmiş, yeni kayıt olarak ''Eğri Büğrü'' ve Barış Manço'nun eski şarkılarının potbori olarak stüdyo ortamında Kurtalan Ekspres ile birlikte yeniden kaydedilmiş ve seslendirilmiş hali yer almaktadır. Manço, Kurtalan Ekspres'le beraber 8 Ekim'de [[Emek Sineması]]'nda ve 9 Ekim'da Suadiye Atlantik Sineması'nda olmak üzere "Özlenen Randevu" adıyla İstanbul'da iki konser verdi.<ref name="1980yılı"/> 1980 Ekim'inde ise daha önce Nazan Şoray tarafından plak yapılmış olan Hal Hal arka yüzünde önce Disko Manço'da yer alan Eğri Büğrü ile birlikte 45 lik olarak yayınlandı. Bu plak 45lik olarak yayımlanan son Barış Manço & Kurtalan Ekspres plağıydı. Gerek Nazan Şoray yorumu gerek Barış Manço yorumu ile büyük ilgi gören şarkı 80lerin en popüler şarkıları arasında yer almasının yanı sıra bu takının Barış Manço ile özdeşleşmesini sağlayacaktı. 19 Mayıs 1981'de Barış ve Lâle Manço çiftinin ilk çocukları Doğukan Hazar Manço, [[Belçika]]'nın [[Liège (şehir)|Liège]] şehrinde doğdu.<ref>{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Barış Manço'nun oğlu oldu |sayfa=3 |tarih=20 Mayıs 1981 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref>▼
▲1980 yılında Manço ilk kez başka bir sanatçıya beste verdi. Barış Manço’nun sipariş üzerine bizzat Nazan Şoray için yaptığı ve kaydında yine Kurtalan Ekspresin çaldığı ve 45lik olarak yayınlanan "''Hal Hal''" yılın şarkısı ödülünü kazanırken Nazan Şoray'a da altın plak kazandırdı. Manço o sene [[Bulgaristan]] Altın Orfe Müzik Festivali'ne katıldı ve ''Nick The Chopper'' ve ''Ben Bir Şarkıyım'' şarkılarıyla festivalde Bulgar şarkılarını en iyi yorumlayan şarkıcı dalında birinci seçildi.<ref>{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar=Hulusi Tunca |başlık=Barış Manço Altın Orfe'de "Bulgar Şarkıları" dalında birinci oldu|sayfa=8 |tarih=8 Haziran 1980 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı= }}</ref>
 
▲1980 yılının Eylül ayında Barış Manço sanat yaşamındaki 20. yılını "[[Disco Manço|20. Sanat Yılı Disco Manço]]"yu yaparak taçlandırdı. Kasetin Almanya'daki Türk işçileri eliyle Türkiye'de korsanının çıkarılması ise Türkiye'de bu albümün plaklaştırılmaması için bahane oldu. Bu albüm kaset formatında Yeni Bir Gün uzunçalarından şarkılarla desteklenmiş, yeni kayıt olarak ''Eğri Büğrü'' ve Barış Manço'nun eski şarkılarının potbori olarak stüdyo ortamında Kurtalan Ekspres ile birlikte yeniden kaydedilmiş ve seslendirilmiş hali yer almaktadır. Manço, Kurtalan Ekspres'le beraber 8 Ekim'de [[Emek Sineması]]'nda ve 9 Ekim'da Suadiye Atlantik Sineması'nda olmak üzere "Özlenen Randevu" adıyla İstanbul'da iki konser verdi.<ref name="1980yılı"/> 1980 Ekim'inde ise daha önce Nazan Şoray tarafından plak yapılmış olan Hal Hal arka yüzünde önce Disko Manço'da yer alan Eğri Büğrü ile birlikte 45 lik olarak yayınlandı. Bu plak 45lik olarak yayımlanan son Barış Manço & Kurtalan Ekspres plağıydı. Gerek Nazan Şoray yorumu gerek Barış Manço yorumu ile büyük ilgi gören şarkı 80lerin en popüler şarkıları arasında yer almasının yanı sıra bu takının Barış Manço ile özdeşleşmesini sağlayacaktı. 19 Mayıs 1981'de Barış ve Lâle Manço çiftinin ilk çocukları Doğukan Hazar Manço, [[Belçika]]'nın [[Liège (şehir)|Liège]] şehrinde doğdu.<ref>{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Barış Manço'nun oğlu oldu |sayfa=3 |tarih=20 Mayıs 1981 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref>
 
Barış Manço 1981 yılının sonunda "[[Sözüm Meclisten Dışarı]]" albümünü yayınladı. Albümde yer alan "''Arkadaşım Eşek''" bir anda küçük büyük herkesin beğenisini kazandı. Fakat albümdeki 9 şarkıdan 6 tanesi TRT denetleme kuruluna takıldı. O tarihe kadar hemen hemen her şarkısı denetleme kurulundan geçen Barış Manço bu sefer TRT denetleme kurulundan sadece "Arkadaşım Eşek", "Şehrazat" ve "Dönence"'nin geçmesi üzerine 4 Kasım 1981 tarihinde albümdeki diğer şarkıların da radyoda ve tv de yayınlanabilmesi için TRT genel müdürü Macit Akman'ı ziyaret ederek albümün denetim kurlu tarafından tekrar değerlendirilmesini rica etti.
 
Manço 1982 yılında iki kez TRT'de İzzet Öz'ün hazırladığı ''Teleskop'' programına katılarak, "Arkadaşım Eşek", "Şehrazat", "Dönence", "Ali Yazar Veli Bozar" ve "Hal Hal" şarkılarını seslendirdi.
Arkadaşım Eşek ile birlikte "''Ali Yazar Veli Bozar''" gibi halk deyişlerine yer veren alışılagelmiş Barış Manço hitlerinin yanı sıra en başarılı Türk [[progressive rock]] şarkılarından biri olarak kabul gören "''Dönence''" ve Manço'nun günümüzde Dağlar Dağlar'dan sonra en popüler şarkısı olarak kabul edilen "''[[Gülpembe]]''"'nin yer aldığı Sözüm Meclisten Dışarı albümü ile birlikte Barış Manço 80'li yıllar boyunca devam edecek olan popülerliğinin doruk noktasına ulaştı. 1982 yılında önce Anadolu turnesi, daha sonra da Amerika konserleri ile büyük başarı elde etti. Manço, bu dönemde yurt dışında birçok TV programına konuk olarak katıldı, birçok ülkede konserler verdi. 28-29 Ekim 1982 tarihlerinde Almanya, Avusturya, İsviçre, Belçika ve Hollanda'da televizyon programlarına katıldı. Altın Kelebek ödüllerinde Türk pop müziği dalında 1982 yılının en iyi erkek sanatçısı seçilen Barış Manço [[1983 Eurovision Şarkı Yarışması]]'nın [[Türkiye Radyo Televizyon Kurumu|TRT]] tarafından yapılan Türkiye elemelerine ''[[Kazma (şarkı)|Kazma]]'' adlı şarkısıyla katıldı. Barış Manço favori olarak gösterilse de jüri tarafından ön elemede elendi ve ''"Aslında benim jürim elli milyondur. Esas kararı onlar verecektir. Döneceğim ve parçayı plak yapacağım. O zaman her şey ortaya çıkacak"'' açıklamasını yaptı.<ref>{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Seslendirecek Sanatçılar Belli Oldu |sayfa=10 |tarih=8 Aralık 1982 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref><ref>{{Haber kaynağı|başlık=Barış Manço: Su Kabağı Üzerine Şarkı Bestelemek şart Oldu |sayfa=10 |tarih=10 Şubat 1983 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref>
 
Barış Manço, 1983 yılının Temmuz ayında [[Estağfurullah... Ne Haddimize!]] albümünü yayınladı. Manço, bu albümle "''Halil İbrahim Sofrası''" ve "''[[Kazma (şarkı)|Kazma]]''" gibi ahlaki sözler içeren şarkılarla zorlu bir dönem yaşayan Türk halkının sözcüsü oldu. Sanatçının 60'lı yıllarda önce Les Mistigris ile "Bizim Gibi" adıyla, daha sonrada Kaygısızlar ile kaydetmiş olduğu "''Kol Düğmeleri''", bu albümde Kurtalan Ekspres ile birlikte kaydedilen yeni düzenlemesiyle yer alıp büyük beğeni toplamıştır. 1984 Altın Kelebek ödüllerinde altıncı kez yılın erkek sanatçısı seçilen Manço, 1984 yılının Temmuz ayında ikinci oğlu Batıkan Zorbey Manço'nun doğumu ile ikinci kez baba olma sevincini yaşadı.<ref>{{Haber kaynağı|yazar= |başlık=Manço'lara "yeni kan" |sayfa=1 |tarih=1 Ağustos 1984 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi, Renk }}</ref>
Satır 104 ⟶ 102:
 
== 7'den 77'ye, Japonya turnesi ve 1990'lar ==
 
Barış Manço, yapmak istediği televizyon programlarını yıllarca planladı ve kafasında tasarladı. Ancak, dönemin TRT yönetiminden bir türlü olumlu yanıt alamıyordu.En sonunda televizyon projesini hayata geçirmek için Ekim 1988'de TRT 1 televizyonuna, o güne kadar benzeri yapılmamış bir program önerdi. "Çocuk ve aileye yönelik eğitici ve eğlendirici bir dünya belgeseli" olan ve yayına girdiği günden beri, milyonlarca izleyicinin ilgisini çeken ve ekran başına toplayan, "Barış Manço ile 7'den 77'ye" programı 1988 yılında doğdu. 1988'de Barış Manço'yu başta çocukların olmak üzere herkesin sevgilisi yapacak "7'den 77'ye" programı başlar. TRT'de yayınlanan bu programda TV ekibi 150'den fazla ülkeye gidip, oraları seyircilere tanıtır. "Adam Olacak Çocuk" ile de çocuklara öğütler vermeyi, onlara yeteneklerini sergileme fırsatı verip dönemin en başarılı televizyon yüzü olur. Barış Manço ile 7'den 77'ye", adından da anlaşılabileceği gibi tüm yaş gruplarına hitap ediyor ve kendi içerisinde özel bölümlerden oluşuyordu."Adam Olacak Çocuk" ile çocuklara, "İkinci Kahvaltı" ile büyüklerimize ve yaşlılara, "Dönence" ve "Dere Tepe Türkiye" ile yetişkinlere; dolayısıyla herkese hitap ediyordu.
 
1990 yılında [[Ertuğrul Fırkateyni]]'nin Japonya'ya gelişinin 100. yılı nedeniyle düzenlenen "Türk-Japon dostluğu" etkinlikleri kapsamında [[Japonya]]'ya gitti ve Japonya'daki ilk konserini verdi. Bu konseri Japon Veliaht Prensi de izledi.<ref name="aksiyon">{{Web kaynağı | url = http://www.aksiyon.com.tr/aksiyon/news-809-baris-manco-sanatci-oldugumu-iddia-etmiyorum.html | başlık = Barış Manço: Sanatçı olduğumu iddia etmiyorum | erişimtarihi = 28 Nisan 2010 | çalışma = Aksiyon | tarih = 1995-05-27 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120115080256/http://www.aksiyon.com.tr:80/aksiyon/news-809-baris-manco-sanatci-oldugumu-iddia-etmiyorum.html | arşivtarihi = 15 Ocak 2012}}</ref> 1991'de Japonya'ya tekrar gitti ve Tokyo Soka Üniversitesi İkeda Salonu'nda konser verdi.<ref name="japonya">{{Haber kaynağı|başlık=Japonya Zaferi |sayfa=21 |tarih=9 Aralık 1991 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref> Konser sırasında Manço'yla birlikte Soka Üniversitesi rektörü ve Soka Vakfı başkanı Daisaku İkeda'nın ellerinde bayraklarla ''Kara Sevda'' şarkısını söylemesi ve salonun coşkulu görüntüsü, Türkiye'de de konserin ilgi görmesini sağladı.<ref>{{Haber kaynağı|yardımcıyazarlar= |başlık=Yine Coştur Barış |sayfa=21 |tarih=16 Aralık 1991 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref> 5 Şubat 1992 tarihinde annesi Rikkat Uyanık (Manço, Kocataş) hayatını kaybetti ve [[Karacaahmet Mezarlığı]]'na defnedildi.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Vefat |sayfa=18 |tarih=7 Şubat 1992 |erişimtarihi=5 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi}}</ref>
 
1992 yılında [[Mega Manço]] albümünü yayınlayan Barış Manço, "''Ayı"'', "''Süleyman''" gibi şarkılarla kendini dinletmeyi başarsa da 1991 sonrası "pop patlaması" diye tabir edilen dönemde onun uyguladığı formülü uygulayan bir sürü yeni yetmenin kol gezdiği bir ortamda 1986 yılından beri uyguladığı formülün eskisi kadar prim yapmadığını fark etti. Daha sonra yapılan bir ropörtajda albümün daha iyi olabileceğini kendisi de belirtmiştir. 1994 yerel seçimlerinde [[Tansu Çiller]] başkanlığındaki [[Doğru Yol Partisi]]'nden [[Kadıköy]] Belediye Başkanı adayı oldu, ancak rahatsızlığı üzerine seçimden önce adaylıktan çekildi.<ref>{{Haber kaynağı|başlık=Manço, adaylıktan çekildi |sayfa=16 |tarih=15 Şubat 1994 |erişimtarihi=2 Mayıs 2010 |yayımcı=Milliyet Gazetesi }}</ref> 1995'te [[Müsaadenizle Çocuklar]] albümünü yayınladı. Japonya'dan konser teklifi gelmesi üzerine, 1995'te Japonya'da çok başarılı bir turneye çıktı. 1996'da konser albümü [[Live in Japan]] yayınlandı.
 
Bu dönemden sonra müziğin kalitesinin nispeten azaldığı, özel televizyonların arttığı, reyting kavramının ortaya çıktığı günlerde Barış Manço, kendini hem televizyon, hem de müzik ekranından çekti. 1990'ların sonlarına doğru "Kaplumbağanın Öyküsü" projesini yaratmak istedi ve demolar da kaydedildi, ancak plak şirketinin isteğiyle [[Mançoloji]] adlı bir toplama albüm yapma kararı aldı. Hayranlardan gelen istekler üzerine seçilen şarkılar, Kurtalan Ekspres'te de çalan [[Eser Taşkıran]] düzenlemeleriyle kaydedildi.
Satır 157 ⟶ 154:
Manço'nun ölümüyle [[Kurtalan Ekspres]] yeni albüm çalışması yapmayarak yaklaşık iki yıl boyunca Barış Manço için düzenlenen birçok anma konserine katıldı. Önemli bir solisti kaybeden grup, 2003'ün Ekim ayında ilk solo albümü olan ''3552'''yi çıkardı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalHaberDetay&ArticleID=686348&Date=05.11.2010&CategoryID=113 | başlık = Heyecan olmazsa olmaz | erişimtarihi = 25 Kasım 2010 | yayımcı = Radikal Gazetesi | tarih = 12 Ekim 2010 | ilk = Tümay | son = Yazıcı | arşivengelli = evet}}</ref>
 
== Barış Manço'nun borcu ==
Barış manço vefatından hemen önce Club Manço isimli bir tatil köyü kurdu.
 
Satır 180 ⟶ 177:
 
== Âşıklık geleneğindeki yeri ve önemi ==
 
Barış Manço, kimi akademik çevrelerce ozan - baksı edebiyat geleneğinin devamı olan âşıklık geleneğinin çağdaş bir temsilcisi olarak görülür. Şarkılarında halk kültüründen, sanatından, edebiyatından bolca faydalanması, söz konusu geleneğin gerek biçimlerini gerekse temalarını sıklıkla kullanması; eserlerinde mesajlar vermesi, şarkılarının son dörtlüğünde âşıkların yaptığı gibi adını tapşırması bu görüşün temel dayanaklarıdır. Bazı akademisyenlerce de Barış Manço, yeni bir oluşumun temsilcisi olarak görülür. Bu da âşıklık geleneğinin devamı olarak kabul edilebilecek ve "çağdaş Türk ozanlığı" olarak adlandırılan oluşumdur. Manço'nun yaptığı geleneğin bire bir kopyası ve devamı şeklinde değil, sentezleyerek ve dönüştürerek yeniden üretmedir.<ref>Havva EMRE, "Kültürün Değişimi ve Dönüşümü Bağlamında Ozan - Baksı Geleneğinden Çağdaş Türk Ozanlığına Geçiş Süreci", Bilim ve Kültür Dergisi</ref>
 
Satır 202 ⟶ 198:
== Notlar ==
* Türkiye'de temel eğitimin beş yıldan sekiz yıla çıkarılmasına destek olmak amacıyla eşi Lâle Manço ile birlikte [[İstanbul]]'un [[Tuzla, İstanbul|Tuzla]] ilçesinde bir okul yaptırdı. 1997 yılında inşasına başlanan 30 derslikli Tuzla Barış Manço İlköğretim Okulu, sanatçının vefat etmesi üzerine yarım kaldı. İl özel idaresi tarafından tamamlanan okul 2000 yılında eğitime başladı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://arsiv.zaman.com.tr/1999/02/03/kultur/8.html | başlık = Bu çocuklar adam olacak | erişimtarihi = 23 Ekim 2010 | çalışma = Zaman Gazetesi | tarih = 3 Şubat 1999 | ilk = tuncer | son = Çetinkaya | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141218203415/http://arsiv.zaman.com.tr/1999/02/03/kultur/8.html | arşivtarihi = 18 Aralık 2014}}</ref><ref>http://barismanco.meb.k12.tr/</ref>
* En çok bilinen şarkılarından ''[[GülPembe]]'', Manço 13 yaşındayken ölen babaannesinin ismidir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://video.google.com/videoplay?docid=-2206465706839648973#docid=3279251408352230803 | başlık = Barış Manço Belgeseli | erişimtarihi = 4 Mayıs 2010 | yayımcı = [[Türkiye Radyo Televizyon Kurumu|TRT]] | çalışma = TRT tarafından hazırlanan belgeselde Barış Manço'nun sözü | biçim = video | dil = Türkçe | arşivengelli = evet}}</ref>
* Gittiği ülkelerden topladığı 310 adetlik fotoğraf makinesi koleksiyonu bulunmaktaydı. Bu koleksiyonunu ölmeden önce [[Türkiye Gazeteciler Cemiyeti]]'nin [[Cağaloğlu, Fatih|Cağaloğlu]]'nda bulunan Basın Müzesi'ne bağışlamıştır.{{fact}}
* 1962 yılından itibaren gazete ve dergi arşivi tutmaya başladı. Biriktirdiği sayfaların oluşturduğu cilt sayısı 60'tır.{{fact}}
Satır 233 ⟶ 229:
 
== Bibliyografya ==
 
* {{Kaynak
| last = Tunca
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Barış_Manço" sayfasından alınmıştır