Sasani İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Herakleios |
düzeltme AWB ile |
||
144. satır:
II. Şapur öncelikli olarak küçük ama disiplinli ordusuyla güneydeki Araplar'ın üzerine yürüyerek onları mağlup etti ve böylece imparatorluğun güney bölgelerini güven altına aldı.<ref>Zarinkoob, p. 206.</ref> Daha sonra batıda Romalılara karşı ilk seferini başlattı. Başlangıçta başarılı olan bu saldırılar Singara Kuşatması'nın ardından doğu sınır boylarındaki göçebe baskınları yüzünden durmak zorunda kaldı. Bu baskınlar, [[İpek Yolu]]'nun kontrolü için stratejik açıdan önemli bir yer olan [[Maveraünnehir]]'i tehdit etmeye başladı. Buna ilaveten, II. Şapur'un ordusu batıda yeni ele geçirilen yerleri tutmak için yeterli değildi. II. Şapur, bundan dolayı [[II. Konstantin]]'le iki tarafın da belli bir süre birbirlerinin topraklarına saldırmamasını öngören bir barış anlaşması imzaladı.
II. Şapur daha sonra doğulu göçebelerle karşılaşmak için Transoksanya tarafına doğuya doğru ilerledi. Orta Asya kabilelerini ezerek bölgeyi yeni bir vilayet olarak istila etti. Bugün Afganistan olarak bilinen bölgenin fethini tamamladı. Bu zaferi kültürel yayılma takibetti. Böylece Sasani sanatı [[Türkistan]] içlerine ve [[Çin]]'e kadar yayıldı. II. Şapur, göçebe kralı Grumbates ile birlikte, [[359]] yılında [[Antik Roma|Romalılar]]'a karşı ikinci seferini düzenledi. Bu sefer, ordusunun bütün gücünü ve göçebelerin desteğini de yanında götürdü. Çok başarılı geçen seferle birlikte, toplam beş Roma vilayeti İranlılar'ın eline geçmiş oldu.
II. Şapur, sert bir dini politika yürüttü. Hükümdarlığı sırasında, [[Zerdüştilik]]'in kutsal metinleri olan [[Avesta]]'nın toplanması tamamlandı. Ayrıca Hristiyanlar baskı ve işkence görmüşlerdir. Bu olay, Roma İmparatorluğu'nun [[Büyük Konstantin]] ([[324]]-[[337]]) tarafından Hristiyanlaştırılmasına bir tepkiydi. I. Şapur gibi II. Şapur da nispeten özgürlük içinde yaşayan ve bu zaman diliminde önemli avantajlar yakalayan yahudilere karşı dostane kaldı (''bknz. Raba (Talmud)'').
165. satır:
[[V. Behram]]'ın oğlu [[III. Yezdigirt]] ([[438]]-[[457]]) adaletli, ılımlı bir hükümdardı. Fakat [[I. Yezdigirt]]'ın aksine azınlık dinlerine özellikle Hristiyanlar'a karşı sert bir politika uyguladı.<ref>Zarinkoob, p. 218</ref>
[[II. Yezdigirt]], hükümdarlığının başlarında, Hint müttefikleri de dahil olmak üzere farklı uluslardan oluşan karma bir ordu kurarak, Fars topraklarında Karrhe yakınlarında [[istihkam]] kuran (müteakip seferler için [[Antik Roma|Romalılar]] tarafından uygulanan bir hile) [[Doğu Roma İmparatorluğu]]'na saldırdı. Yezdigirt ağır bir selle karşılaşmasaydı şaşkınlık geçiren Romalılar karşısında Roma içlerine kadar ilerleyebilecekti. Bizans imparatoru II. Theodosius komutanını II. Yezdigirt'in kampına göndererek barış çağrısında bulundu. [[441]] yılında devam eden görüşmeler neticesinde iki imparatorluk da karşılıklı olarak sınırlarına [[istihkam]] oluşturmayacaklarına dair söz verdiler. II. Yezdigirt daha kuvvetli olmasına rağmen Kidarite Krallığı'nın Parthia ve Harezmiya'daki akınları sebebiyle daha fazlasını istemedi. Kuvvetlerini 443'te Nişapur'da topladı ve Kidaritelere karşı uzun süreli bir sefer başlattı. Birçok muharebenin ardından, 450 yılında Kidariteleri mağlup ederek Amu Derya nehrinin ötesine sürdü.<ref>Zarinkoob, p. 217</ref>
Doğu seferi esnasında ordusundaki Hristiyanlar'dan şüphelenen II. Yezdigirt hepsini yönetimden ve ordudan uzaklaştırdı. Ardından Hristiyanlara ve daha az seviyede Yahudilere eziyet etti.<ref name="z19">Zarinkoob, p. 219</ref> Ermenistan'da Zerdüştlüğü yeniden oluşturmak için, Ermeni Hristiyanlarının Vartanantz Savaşı'nda başkaldırışlarını 451 yılında bastırdı. Fakat Ermeniler büyük oranda Hristiyan olarak kaldılar. Son yıllarında, Kidariteler ile 457 yılındaki ölümüne kadar tekrar savaştı.
255. satır:
=== Anlaşmazlıklar ===
[[Dosya:Cameo Shapur Valerianus Bab360 CdM Paris.jpg|200px|thumb|left|256 yılında, [[I. Şapur|Şapur]]'un kendi ifadesiyle göre "kendi ellerimizle" Roma İmparatoru'nun ele geçirildiği, [[I. Şapur]] ve [[Valerian]] arasındaki atlı çarpışmayı gösteren ince bir işlemeli akik.]]
Partlar gibi Sasaniler de [[Roma İmparatorluğu]] ile sürekli bir husumet içindeydi. [[395]] yılında Roma İmparatorluğu'nun bölünmesinin ardından başkenti [[Konstantinopolis]] olan [[Doğu Roma İmparatorluğu]] İran'ın birincil batılı düşmanı olarak Roma İmparatorluğu'nun yerine geçti. İki devlet arasındaki çekişmeler daha da sıklaştı.<ref name="Chamber" /> Roma İmparatorluğu'na benzer şekilde Sasaniler de komşu krallıklar ve göçebe kavimler ile sürekli bir mücadele içindeydi. Bu kavimlerin saldırıları hiçbir zaman tamamen bitirilemediyse de, tehdit eden göçebelere karşı koordineli girişilen seferler sayesinde, Sasaniler bu meselelerle [[Antik Roma|Romalılar]]dan daha başarılı şekilde başa çıkabildiler.<ref>Nicolle, pp. 15-18</ref>
Batıda, Sasani sınırı büyük ve istikrarlı Roma devletiyle bitişikti. Fakat doğuya doğru en yakın komşuları [[Kuşan İmparatorluğu]] ve [[Akhunlar]] gibi göçebe kavimlerdi. [[Tus Hisarı]] gibi [[istihkam]]ların ya da daha sonra bir eğitim ve ticaret merkezi olacak olan [[Nişabur]] şehrinin inşa edilmesi de doğu eyaletlerinin saldırıdan korunmasında yardımcı oldu.
| |||