Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k →Bibliyografi: Türkçeleştirme AWB ile |
düzeltme AWB ile |
||
1. satır:
{{Seçkin madde}}
'''Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi''', [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] topraklarında var olan [[Yahudi tarihi|Yahudilerin tarihidir]]. Tarihle yakından ilgilenmeyen kişilerde genellikle iki yanlış yargıya rastlanır:<ref>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=21}}</ref>
# Yahudiler Türkiye'ye 1492'de [[İspanya]]'dan göç etmiştir,
# [[Türk]]lerle Yahudilerin ilk teması 1453'te, [[İstanbul'un fethi]]nden sonra olmuştur.
32. satır:
===II. Bayezid dönemi (1481-1512)===
==== Elhamra Kararnamesi ve Osmanlı İmparatorluğu ====
[[Dosya:Göke (1495) the flagship of Kemal Reis.jpg|thumb|250px|[[II. Bayezid]] tarafından, [[Sefarad|İspanyol Yahudileri]]nin İspanya'dan [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] topraklarına getirilmesiyle görevlendirilen [[Kemal Reis]]'in kadırgasının betimlemesi.]]
Zengin [[Sefarad|İspanya Yahudileri]]nden Don İsak Abravanel ve Saray Haznedarı Don Abraham Senor, 30.000 altın [[Duka]] karşılığında İspanya'dan kovulmayı durdurmaya çalıştılarsa da bunu engelleyemediler.<ref>{{Harvnb|Golub & Green|1944|p=70}}</ref> Bu dönemde göçmenlere kucak açan Osmanlı Sultanı [[II. Bayezid]]; eyalet yöneticilerine bir emir yayınladı:<ref>{{Harvnb|Franco|1897|p=37}}</ref>
{{quote|''... İspanya Yahudilerini geri çevirmek şöyle dursun tam bir içtenlikle karşılanmalarını, aksine hareket ederek göçmenlere kötü muamele yapacakların veya en ufak bir zarara sebebiyet vereceklerin ölümle cezalandırılacaklarını...''|}}
209. satır:
=== Yaakov Beirav ===
[[1474]]'te [[İspanya]]'da doğup [[Fas]] ve [[Mısır'daki Yahudilerin tarihi|Mısır]]'da [[haham]]lık yapan Yaakov Beirav (veya Yaakov Berab), [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] topraklarındaki [[Safed]]'e göç edip [[1538]]'de [[Sanhedrin]]'i canlandırmak için çaba sarfetti.<ref name=g2012s87>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=87}}</ref> Sanhedrin'in kurulmasındaki ilk aşama, gerekli hahamların atanmasıydı. Beirav, [[Yosef Karo]] ve Moşe Trani gibi bilginleri ikna ederek ''Semiha''<ref group="soz">''Semiha'': Diploma, Şahadetname, dinsel işlerde yetki belgesi</ref> aldıysa da bunu ne Kudüs Hahambaşısı'na ne de diğer hahamlara onaylatabildi.<ref>{{Harvnb|Sevilla-Sharon|1982|p=46}}</ref> Beirav, özel bir meseleden dolayı Osmanlı hükûmetince kovuşturmaya uğrayınca ülkeyi terk etmek zorunda kaldı ve böylece Sanhedrin'i canlandırma çabaları askıda kaldı.<ref>{{Harvnb|Franco|1897|p=76}}</ref>
=== Yakup ben David Tam ibn Yahya ===
317. satır:
==18.yy gerileme dönemi==
[[Dosya:Jewottoman.jpg|thumb|right|[[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] döneminde yaşayan Yahudi bir hahamın resmi (1779)]]
=== Osmanlı Yahudileri ===
[[Sabetay Sevi]]'nin yarattığı heyecan sonradan hayal kırıklığına dönüşünce, kendilerini "amaçsız ve şaşkın" hisseden Osmanlı Yahudileri "pasif korunma psikozu" içine girdi.<ref name=g2012s121>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=121}}</ref> Günlük ibadetlerini dahi yerine getiremeyecek kadar [[İbranice]]'yi unutan Yahudi halkın ana dili zamanla [[Ladino]]'ya dönüştü.<ref name=g2012s121/> İstanbul'da yangınlar 18.yy'da da aynı şiddetle devam edince Yahudiler Piri Paşa, Galata, Ortaköy ve Üsküdar'a kayarak yeni muhitlerine alışmaya çalıştılar.<ref name=g2012s121/>
711. satır:
==== Türk Yahudi basını ====
Türk Yahudi gazeteleri, yayınlandıkları dilin farklılıklarına rağmen hem [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] hem [[Türkiye Cumhuriyeti|Cumhuriyet]] döneminde hep millî çıkarların yanında yer almıştır.<ref name=g2012s172>{{Harvnb|Güleryüz|2012|p=172}}</ref> Ayrıca bu gazeteler [[Sefarad]]ların Osmanlı'ya kabulünün 400. yıldönümünde yani 1892'de başlattığı yayın kampanyasıyla bu olayı yurtdışındaki Yahudilere taşımayı başarmıştır.<ref name=g2012s172/>
Türk Yahudi basını, [[Kurtuluş Savaşı]] sırasında da, ulusal tezlerin yurtdışına aktarılmasına kendi çapında katkıda bulunmuştur.<ref name=g2012s172/>
| |||