Vikipedi

Avrupa Futbol Şampiyonası: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
By erdo can (mesaj | katkılar)
Devriyeler
145.947 değişiklik
k →‎16 takımlı dönem: düzenleme AWB ile
düzeltme AWB ile
20. satır:
Turnuvaya katılım göstermek için ev sahibi ülke dışında kalan takımlar ön eleme oynamak mecburiyetindedir. Avrupa Futbol şampiyonasını kazanan takım ayrıca [[FIFA Konfederasyonlar Kupası]]na katılma hakkı elde eder ancak bu turnuvaya katılım göstermek zorunlu değildir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/news/newsid=95756/index.html | başlık = 2005/2006 season: final worldwide matchday to be 14 Mayıs 2006 | work = FIFA.com | yayıncı = Fédération Internationale de Football Association | tarih = 19 December 2004 | erişimtarihi = 13 Ocak 2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150426221112/http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/news/newsid=95756/index.html | arşivtarihi = 26 Nisan 2015}}</ref>
 
Günümüze kadar oynanan 15 turnuvayı 10 farklı millî takım kazanmıştır:[[Almanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Almanya]] ve [[İspanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İspanya]] 3'er kez, [[Fransa Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Fransa]] 2 kez, [[SSCBSovyetler Birliği Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|SSCB]], [[İtalya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İtalya]], [[Çekoslovakya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Çekoslovakya]], [[Hollanda Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Hollanda]], [[Danimarka Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Danimarka]], [[Yunanistan Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Yunanistan]] ve [[Portekiz Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Portekiz]] birer kez turnuvayı birinci olarak tamamlayan ülkelerdir. 2008 ve 2012 yıllarında düzenlenen turnuvayı kazanma başarısı gösteren [[İspanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İspanya]] bu turnuvayı üst üste kazanabilen tek takım olma unvanını taşımaktadır.
 
2016 yılında [[Fransa]]'da düzenlenen turnuvanın [[Paris]]'te oynanan final karşılaşmasını Ev sahibi [[Fransa Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Fransa]]'yı uzatmalarda 1-0 yenen [[Portekiz Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Portekiz]] kazanmıştır. Karşılaşmanın tek golünü 109. dakikada [[Éder (Portekizli futbolcu)|Éder]] kaydetmiştir.
 
== Tarihçe ==
30. satır:
Turnuvaya toplam 17 <ref>{{Web kaynağı | url = http://www.uefa.com/uefaeuro/season=1960/teams/index.html | başlık = 1960 UEFA European Championship - Teams | work = UEFA.com | yayıncı = Union of European Football Associations | erişimtarihi = 24 Şubat 2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151025034315/http://www.uefa.com/uefaeuro/season=1960/teams/index.html | arşivtarihi = 25 Ekim 2015}}</ref> ülke katılmış, yarı final ve final maçları Fransa'da oynanmıştır.Final maçında Yugoslavya'yı, uzatmalarda attığı golle deviren SSCB ilk Avrupa şampiyonu olmuştur. Turnuvanın en dikkat çeken olayı ise, çeyrek finalde Sovyetler Birliği ile eşleşen İspanya'nın siyasi nedenlerle turnuvadan çekilmesi ve SSCB'nin doğrudan yarı finale çıkmasıydı.
 
1964 Avrupa Uluslar Kupası İspanya'da 17-21 Haziran tarihlerinde yapılmıştır. Bu turnuvayı finalde [[SSCBSovyetler Birliği Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|SSCB]]'yi 2-1 yenen [[İspanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İspanya]] kazanmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.uefa.com/uefaeuro/season=1964/overview/index.html | başlık = Spain savour home comforts | work = UEFA.com | yayıncı = Union of European Football Associations | tarih = 21 Aralık 2011 | erişimtarihi = 24 Şubat2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150411060131/http://www.uefa.com:80/uefaeuro/season=1964/overview/index.html | arşivtarihi = 11 Nisan 2015}}</ref>
 
[[1968 Avrupa Futbol Şampiyonası]] [[İtalya]]'da 5-10 Haziran tarihlerinde yapılmıştır.Bu şampiyona Avrupa Futbol Şampiyonası'sının 3.'dür. Bu yılda beraber biten maçların sonunda seri penaltı atışları uygulaması henüz başlamadığından, [[İtalya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İtalya]] ve [[SSCBSovyetler Birliği Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|SSCB]] arasındaki 0-0 biten yarı final maçı ardından para atışı yapılmış ve İtalya finale çıkmıştır. Final maçında bu kez İtalya ile [[Yugoslavya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Yugoslavya]] 1-1 berabere kalmış, uzatmalar sonunda da sonuç değişmeyince iki gün sonra bir tekrar maçı oynanmıştır. İkinci kez oynanan final maçını 2-0 kazanan İtalya şampiyon olmuştur.
 
[[1972 Avrupa Futbol Şampiyonası]], 14 Haziran 1972 ile 18 Haziran 1972 tarihleri arasında [[Belçika]]'da düzenlendi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.uefa.com/uefaeuro/season=1972/matches/round=186/match=3838/postmatch/report/index.html | başlık = Müller the menace in German masterclass | work = UEFA.com | yayıncı = Union of European Football Associations | tarih = 3 Ekim 2003 | erişimtarihi = 26 Şubat 2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20131230235459/http://www.uefa.com/uefaeuro/season=1972/matches/round=186/match=3838/postmatch/report/index.html | arşivtarihi = 30 Aralık 2013}}</ref> Elemelerine toplam 32 takım katılmış, çeyrek finali geçen 4 takım final turnuvasına katılmaya hak kazanmıştır. Şampiyonluk, final maçında SSCB'yi 3-0'la geçen [[Batı Almanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Batı Almanya]]'nın olmuş, bu aynı zamanda Almanya'nın ilk Avrupa şampiyonluğudur.
 
[[1976 Avrupa Futbol Şampiyonası]], 16 Haziran 1976 ile 20 Haziran 1976 tarihleri arasında [[Yugoslavya]]'da düzenlenen futbol turnuvasıdır.Turnuvayı finalde [[Penaltı vuruşları (futbol)|penaltı vuruşları]] sonunda<ref>{{cite news |url = http://www.usatoday.com/sports/soccer/2010-07-02-917701650_x.htm |work = [[USA Today]] |agency =[[Associated Press]] |date = 2 Temmuz 2010 |first = Graham |last = Dunbar |accessdate = 9 Haziran 2012 |başlık= Abreu's 'Panenka' penalty revives 1976 classic}}</ref> [[Batı Almanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Batı Almanya]]'yı 5-3 mağlup eden [[Çekoslovakya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Çekoslovakya]] kazanmıştır.
 
=== 8 takımlı dönem ===
1980 yılından itibaren turnuvaya katılma hakkı 8 takıma çıkarılmış iki gruba bölünen takımlar arasında ki mücadele sonunda gruplarını lider tamamlayan takımlar final oynamaya hak kazanmışlardır.
[[1980 Avrupa Futbol Şampiyonası]] 11 Haziran 1980 ile 22 Haziran 1980 tarihleri arasında [[İtalya]]'da düzenlenmiştır. Final karşılaşmasında [[Belçika Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Belçika]]'yı 2-1 mağlup eden [[Batı Almanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Batı Almanya]] kazanmıştır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.uefa.com/uefaeuro/history/season=1980/index.html | başlık = Hrubesch crowns West German win | erişimtarihi = 9 Temmuz 2012 | tarih = 21 Temmuz 2008 | work = UEFA.com | yayıncı = [[UEFA|Union of European Football Associations]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120121134645/http://www.uefa.com:80/uefaeuro/history/season=1980/index.html | arşivtarihi = 21 Ocak 2012}}</ref>
 
[[1984 Avrupa Futbol Şampiyonası]] 12 Haziran 1984 ile 27 Haziran 1984 tarihleri arasında [[Fransa]]'da düzenlenmiştir. Turnuvayı finalde [[İspanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İspanya]]'yı 2-0 mağlup eden [[Fransa Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Fransa]] kazanmıştır.
 
[[1988 Avrupa Futbol Şampiyonası]] , 10-25 Haziran 1988 tarihleri arasında [[Batı Almanya]]'da düzenlenmiş olan futbol turnuvasıdır. Son şampiyon [[Fransa Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Fransa]] elemeleri geçemezken, [[Belçika Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Belçika]], [[1986 FIFA Dünya Kupası]]'nın ardından Euro 1988 için de vize almayı başarmıştı.Finalde [[SSCBSovyetler Birliği Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|SSCB]]'yi 2-0 mağlıp eden [[Hollanda Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Hollanda]] kazanmıştır.
 
[[1992 Avrupa Futbol Şampiyonası]], 10-26 Haziran 1992 tarihleri arasında [[İsveç]]'te düzenlenmiştir. 4 farklı şehirde oynanan 15 maçta, maç başına ortalama 2,13 gol atılmıştı. Ev sahibi [[İsveç Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İsveç]] dışında 33 takım elemelerine katıldı ve finaller son kez 8 takımla oynandı. [[SSCBSovyetler Birliği Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|SSCB]] ülke dağılmadan kısa süre önce turnuvaya katılmaya hak kazanmıştı. Takım turnuvaya [[BDTBağımsız MillîDevletler FutbolTopluluğu Takımımillî futbol takımı|BDT]] adı altında turnuvaya katıldı. [[BDTBağımsız Devletler Topluluğu Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|BDT]], [[Rusya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Rusya]], [[Ukrayna Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Ukrayna]], [[Belarus Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Beyaz Rusya]], [[Kazakistan Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Kazakistan]], [[Özbekistan Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Özbekistan]], [[Türkmenistan Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Türkmenistan]], [[Kırgızistan Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Kırgızistan]], [[Ermenistan Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Ermenistan]], [[Moldova Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Moldova]] ve [[Tacikistan Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Tacikistan]] ülkelerini temsil ediyordu. [[BDT]]'nin içinde yer almayan 5 cumhuriyet ise futbolcularını göndermedi. Bu ülkeler [[Azerbaycan]], [[Estonya]], [[Gürcistan]], [[Litvanya]] ve [[Letonya]]'ydı.
 
[[Yugoslavya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Yugoslavya]] turnuvaya katılmaya hak kazandı ama [[Yugoslavya’nın Dağılması]] nedeniyle diskalifiye edildi. Onun yerine çağrılan grup ikincisi [[Danimarka Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Danimarka]] sürpriz biçimde şampiyon olmuştur. Ya da diğer bir tabirle tatilden gelerek şampiyon olmuştur.
 
Turnuvanın resmi marşı Towe Jaarnek ve Peter Jöback tarafından yazılan "More Than a Game"'di. Turnuva, ülkenin bayrağı ile [[UEFA]] yazısının son kez logo olarak kullanıldığı ve kısaca "Euro" adı verilmeden, "Avrupa Futbol Şampiyonası" adıyla oynanan son turnuvadır. Ayrıca futbolcu isimlerinin formanın arkasına yazıldığı ilk büyük futbol yarışmasıdır.
 
=== 16 takımlı dönem ===
[[Dosya:Scotland-holland euro 96.jpg|thumb|210px|[[1996 Avrupa Futbol Şampiyonası]]'nda [[Hollanda Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Hollanda]] ile [[İskoçya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İskoçya]] arasında oynanan maçtan bir görünüm.]]
[[1996 Avrupa Futbol Şampiyonası]], 8-30 Haziran 1996 tarihleri arasında [[İngiltere]]'de düzenlenmiştir. Turnuva toplam 8 şehirde oynanmış, oynanan 31 maçta toplam 64 gol atılmıştır. Turnuvanın final karşılaşmasında [[Çek Cumhuriyeti Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Çek Cumhuriyeti]]'ni 2-1 mağlup eden [[Almanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Almanya]] kazanmıştır.
 
[[2000 Avrupa Futbol Şampiyonası]] , 10 Haziran-2 Temmuz 2000 tarihlerinde [[Hollanda]] ve [[Belçika]]'nın ortaklığı ile düzenlenmiş olan futbol turnuvasıdır. Finalde [[Fransa Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Fransa]] ve [[İtalya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İtalya]] karşılaşmış uzatma dakikalarında bulduğu golle karşılaşmayı 2-1 kazanan Fransa şampiyon olmuştur.
 
[[Dosya:Euro2004OpeningCeremony.jpg|thumb|sol|210px|[[2004 Avrupa Futbol Şampiyonası]] açılış töreninden bir görünüm.]]
[[2004 Avrupa Futbol Şampiyonası]], 12 Haziran ile 4 Temmuz 2004 tarihleri arasında [[Portekiz]]'de düzenlenen futbol turnuvasıdır. Organizasyon tarihinde ilk kez açılış ve final maçları aynı takımlar arasında oynandı. Turnuvanın hatırda kalan özelliği neredeyse hiç şans verilmeyen Yunanistan'ın favorilerin formsuzluğundan da yararlanarak oynadığı savunma futboluna rağmen şampiyon olmasıdır. Aynı savunma taktiğiyle oynayıp finalde ev sahibi Portekiz'i 1-0'la geçen Yunanistan ilk şampiyonluğunu yaşadı.
 
[[2008 Avrupa Futbol Şampiyonası]], [[Avusturya]] ve [[İsviçre]]'nin ev sahipliğinde, 7-29 Haziran 2008 tarihleri arasında düzenlendi. [[2008 Avrupa Futbol Şampiyonası Finali|Finalde]] Almanya'yı 1-0 yenen [[İspanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İspanya]] şampiyon olarak tamamladı. Şampiyona kapsamında oynadığı tüm maçlardan galip ayrılan ispanya, 1984'te Fransa, 1996'da ise Almanya'nın ardından tüm maçları kazanan üçüncü takım oldu. İspanya, bu başarısı ile ilk kez 1964'te kazanmış olduğu kupayı, 44 yıl aradan sonra tekrar elde etti.
 
Turnuvaya katılan 16 takım, dörder takımdan oluşan 4 grupta mücadele etti. Ev sahipleri [[Avusturya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Avusturya]] ve [[İsviçre Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İsviçre]] turnuvaya eleme maçları oynamadan katıldı. Diğer 14 takım ise, 16 Ağustos 2006'da 21 Kasım 2007'ye kadar süren [[2008 Avrupa Futbol Şampiyonası elemeleri|elemelerde]] yer aldı. Son turnuvanın şampiyonu [[Yunanistan Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Yunanistan]] ise oynadığı üç maçtan da mağlubiyetle ayrılarak takımlar arasındaki en kötü performansı sergiledi. Avusturya ve [[Polonya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Polonya]], tarihlerinde ilk kez bir Avrupa Futbol Şampiyonası'na katıldı. Şampiyonayı kazanan takım olan İspanya, 2009 yılında [[Güney Afrika Cumhuriyeti]]'nde düzenlenen [[2009 FIFA Konfederasyonlar Kupası|FIFA Konfederasyonlar Kupası]]'nda Avrupa'yı temsil etti.
 
2012 Avrupa Futbol Şampiyonası, UEFA tarafından organize edilen ve millî futbol takımlarının katıldığı 14. Avrupa Futbol Şampiyonası. [[Ukrayna]] ve [[Polonya]]'nın ortak ev sahibi olduğu turnuva 8 Haziran ve 1 Temmuz 2012 tarihleri arasında düzenlenmiştir. Turnuvayı düzenleyecek ülkeler oylama sistemi ile 2007 yılında UEFA İcra Komitesi tarafından seçilmiştir.<ref name="Host decision">{{Web kaynağı|url=http://www.uefa.com/uefa/keytopics/kind=4194304/newsid=364810.html |başlık=EURO joy for Poland and Ukraine |tarih=18 Nisan 2007 |erişimtarihi=Ekim 2010 |yayımcı=UEFA |arşivurl=http://web.archive.org/web/20070521080359/www.uefa.com/uefa/keytopics/kind=4194304/newsid=528963.html |arşivtarihi=Ekim 2010 }}</ref> Bu şampiyona [[1996 Avrupa Futbol Şampiyonası|1996]]'dan beri düzenlenen onaltı takım formatlı şampiyonalar arasında maç başına (46.481) ve toplamda (1.440.896) en fazla biletli seyircinin izlediği şampiyona olmuştur.
71. satır:
Şampiyona her iki ülkeden dörder tane olmak üzere sekiz stadyumda düzenlenmiş ve bu stadyumların beş tanesi bu turnuva için inşa edilmiştir. Ayrıca UEFA'nın talebi üzerine bu stadyumların etrafındaki otoyollar ve demiryollarında altyapı çalışmaları yapılmış, konaklayacak mekanlarda iyileştirmeler yapılmıştır.
 
Şampiyonanın ev sahipleri [[Ukrayna Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Ukrayna]] ve [[Polonya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Polonya]] millî futbol takımları gruptan çıkamayarak [[2008 Avrupa Futbol Şampiyonası]]'nın ev sahipleri [[Avusturya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Avusturya]] ve [[İsviçre Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İsviçre]]'den sonra çeyrek final aşamasını göremeyen ikinci Avrupa Futbol Şampiyonası ev sahipleri olmuşlardır.
 
Turnuvanın [[2012 Avrupa Futbol Şampiyonası Finali|final maçı]] [[Ukrayna]]'nın başkenti [[Kiev]]'de bulunan [[Millî Olimpiyat Spor Kompleksi|Olimpiyat Stadyumu]]'nda oynanmıştır. Son şampiyon [[İspanya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İspanya]] ile [[İtalya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|İtalya]]'nın karşılaştığı finalde İspanyollar İtalyanları 4-0 mağlup ederek unvanlarını korumuştur.<ref name="ESPN Final Match">{{Web kaynağı | url = http://soccernet.espn.go.com/report?id=346764&cc=5739 | başlık = Spain claim historic win | tarih = 1 Temmuz 2012 | yayımcı = [[ESPN]] | erişimtarihi = 2 Temmuz 2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120704063811/http://soccernet.espn.go.com:80/report?id=346764&cc=5739 | arşivtarihi = 4 Temmuz 2012}}</ref> [[2008 Avrupa Futbol Şampiyonası]] ve [[2010 FIFA Dünya Kupası]]'nın da şampiyonu olan İspanya bu turnuvayı da kazanarak üst üste üç büyük turnuvayı kazanan tek takım unvanını da elde etmiştir.<ref name="ESPN Final Match" /> Turnuva şampiyonuna verilen [[2013 FIFA Konfederasyonlar Kupası]]'na direkt katılım hakkı ise İspanya'nın FIFA Dünya Kupası şampiyonluğu nedeniyle zaten katılım hakkı olması dolayısıyla finalist İtalya'ya verilmiştir.<ref>{{Web kaynağı | başlık = Del Bosque tarih yazabilecek mi? | = urlhttp://www.sabah.com.tr/SabahSpor/Euro2012/2012/06/30/del-bosque-tarih-yazabilecek-mi | tarih = 30 Haziran 2012 | yayımcı = [[Sabah (gazete)|Sabah]] | erişimtarihi = 2 Temmuz 2012 | arşivengelli = evet}}</ref>
 
=== 24 takımlı dönem ===
323. satır:
:<sup>*</sup> Ev Sahibi
:<div id="2">''<nowiki>^</nowiki> = 1954-1990 yılları arasında Batı Almanya adıyla.</div>
:<sup>2</sup> [[Çekoslovakya Millîmillî Futbolfutbol Takımıtakımı|Çekoslovakya]]
 
==Avrupa Futbol Şampiyonası golcüleri==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa_Futbol_Şampiyonası" sayfasından alınmıştır