İsviçre: Revizyonlar arasındaki fark

'''İsviçre''' ({{dil-de|Schweiz}}<ref group="not">[[İsviçrece|İsviçre Almancası]]'ndaki ismi bazen ''Schwyz'' ya da ''Schwiiz'' olarak da söylenir. ''[[Schwyz (kanton)|Schwyz]]'' ayrıca İsviçre kantonlarından birinin standart Almanca (ve uluslararası) adıdır.</ref> {{IPA-de|ˈʃvaɪts|}}; {{dil-fr|Suisse}} {{IPA-fr|sɥis|}}; {{dil-it|Svizzera}} {{IPA-it|ˈzvit͡sːera|}}; {{dil-rm|Svizra}}), resmî adıyla '''İsviçre Konfederasyonu''' ({{dil-la|Confoederatio Helvetica}}, CH kısaltması buradan gelir), federal otoritelerin merkezi [[Bern]] ile birlikte [[İsviçre'nin kantonları|26 kanton]]dan oluşan [[federal cumhuriyet]]. [[Batı Avrupa]]'da<ref group="not">Tanıma bağlı olarak [[Batı Avrupa]] ya da [[Orta Avrupa]]'da. [[İsviçre coğrafyası]]'na bakınız.</ref> bulunan ülkenin kuzey sınırında [[Almanya]], batısında [[Fransa]], güneyinde [[İtalya]], ve doğusunda [[Avusturya]] ile [[Lihtenştayn]] yer alır.

 

 

İsviçre [[per capita|kişi başına düşen]] [[Gayrısafî yurtiçi hâsıla|net olmayan yerli ürün]] bakımından dünyadaki [[Ülkelerin GSYİH'ya (nominal) göre sıralanışı|en zengin ülkeler]]den biridir ve her bir yetişkin için en yüksek [[servet|malvarlığına]] (finansal ve finansal olmayan) sahiptir.<ref name="Digitaljournal.com">{{Web kaynağı | url = http://www.digitaljournal.com/article/298716 | başlık = US is still by far the richest country, China fastest growing | yayıncı = Digitaljournal.com | erişimtarihi = 1 Şubat 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160310192846/http://www.digitaljournal.com/article/298716 | arşivtarihi = 10 Mart 2016}}</ref><ref>[http://www.guardian.co.uk/business/2011/oct/19/currency-appreciation-makes-swiss-wealthiest Franc's rise puts Swiss top of rich list] Simon Bowers, guardian.co.uk, Çarşamba 19 Ekim 2011</ref> Zürih ve Cenevre sırasıyla dünyadaki ikinci ve sekizinci yaşam kalitesine sahip şehirler olarak sıralanmaktadır.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.citymayors.com/features/quality_survey.html | başlık = Swiss and German cities dominate ranking of best cities in the world | yayıncı = Citymayors.com | tarih = 2009-04-28 | erişimtarihi = 2010-04-29 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160617175725/http://www.citymayors.com/features/quality_survey.html | arşivtarihi = 17 Haziran 2016}}</ref> Nominal ([[GSYİH]]) bakımından dünyanın on dokuzuncu, [[satın alma gücü paritesi]]ne göre [[Ülkelerin GSYİH’ya (SAGP) göre sıralanışı|otuz altıncı]] büyük ekonomisine sahiptir. Malların ihracatında [[Ülkelere göre ihracat rakamları listesi|yirminci]], ithalatında [[Ülkelere göre ihracat rakamları listesi|on sekizinci sırada]]dır.

=== İdarî yapılanma ===

{{ana|İsviçre'nin kantonları}}

 

İsviçre içinde iki [[anklav]] ([[kuşatılmış toprak]]) bulunur: [[Almanya]]’ya ait olan [[Büsingen am Hochrhein|Büsingen]] ile [[İtalya]]'ya ait olan [[Campione d'Italia]].

{| class="wikitable sortable" style="text-align:left; font-size:90%;";"

|- style="font-size:100%; text-align:right;"

|-

| style="border-right:0;"| [[Dosya:Wappen Aargau matt.svg|14px]] || style="border-left:0;"| [[Aargau]] || [[Aarau]] || align="right" | {{formatnum:1729}} || align="right" |{{formatnum:1392026}} || align="right" |{{formatnum:805}} || % 24.6 || [[Almanca]]

İsviçre'de ilk demir yolu 1847 yılında Zürih ve [[Baden, İsviçre|Baden]] arasında toplam 30&nbsp;km uzunluğunda inşa edildi. İlk önce demir yollarının merkezi planlanıp işletilmesi kararlaştırıldı (1848 Anayasası) fakat sürecin yavaş ilerlemesi üzerine 1852 yılında parlamento inşa sorumluluğunu özel firmalardan yararlanma izni ile birlikte kantonlara bıraktı. Bu gelişmeleri izleyen 30 yıl içerisinde ülkeye 2.500&nbsp;km uzunluğunda tren rayı döşendi.<ref>{{Web kaynağı | başlık = anfaenge_der_schweizer_eisenbahn | url = http://www.swissworld.org/de/schweiz/dossiers/schweizer_eisenbahnen/anfaenge_der_schweizer_eisenbahn/ | yayıncı = swissworld.org | erişimtarihi = 2 Şubat 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20141129110949/http://www.swissworld.org:80/de/schweiz/dossiers/schweizer_eisenbahnen/anfaenge_der_schweizer_eisenbahn | arşivtarihi = 29 Kasım 2014}}</ref>

 

 

Dağlık coğrafyasından dolayı İsviçre'de ayrıca birçok [[füniküler]] ve [[teleferik]] hattı da bulunmaktadır.