Karl Marx: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik |
Teacher0691 (mesaj | katkılar) düzeltme, yazış şekli: proleterya → roletarya (2) AWB ile |
||
46. satır:
=== Hegelcilik ve İlk Eylemleri:1836-1843 ===
[[Dosya:Jenny-von-Westphalen.jpg|thumb|left|150px|Jenny von Westphalen 1830larda]]
1836 yaz ve sonbaharını Trier'de geçirdikten sonra Marx öğrenimi ve hayatı hakkında daha ciddi kararlar aldı. Marx'ı çocukluğundan beri tanıyan, yönetici Prusya sınıfından eğitimli bir barones olan [[Jenny von Westphalen]] ile nişanlandı. Marx ile beraber olmak için genç bir aristokrat ile yaptığı nişanı atmasının yanı sıra etnik ve sınıf kökenlerinin farklı olmasına bağlı olarak ilişkileri toplumsal olarak kabul edilemezdi; ancak Marx nişanlısının liberal bir aristokrat olan [[Ludwig von Westphalen]] ile arkadaş oldu ve daha sonra doktora tezini ona adadı.<ref>{{harvnb|Fedoseyev|1973|p=23}}; {{harvnb|Nicolaievsky and Maenchen-Helfen|1976|pp=23–30}}; {{harvnb|Wheen|2001|pp=16–21, 33}}; {{harvnb|McLellan|2006|pp=15, 20}}.</ref> Ekim 1836'da Marx hukuk fakültesine kaydolmak için Berlin'e gitti ve Mittelstrasse'de bir oda kiraladı.<ref>{{harvnb|Nicolaievsky and Maenchen-Helfen|1976|p=31}}; {{harvnb|McLellan|2006|p=15}}.</ref> Hukuk fakültesine kaydolmasına rağmen felsefeye hayrandı ve "felsefe olmaksızın
[[Dosya:Rheinische-zeitung.gif|thumb|right|200px|''[[Rheinische Zeitung]]'' 12 Ekim 1842 tarihli nüsha]]
1837 itibarıyla, Marx,
Marx akademik bir kariyer planlamasına rağmen hükümetin klasik liberalizme ve Genç Hegelciler'e karşı artan tepkisi nedeniyle bu seçeneğin önü tıkanmıştı.<ref>{{harvnb|Nicolaievsky and Maenchen-Helfen|1976|p=49}}; {{harvnb|McLellan|2006|p=33}}.</ref> Sosyalizm hakkındaki ilk fikirlerini ve ekonomiye artan ilgisini yazacağı radikal bir gazete olan ''[[Rheinische Zeitung]]'' ("''Rhineland News''") gazetecilik yapmak üzere Marx 1842'de [[Köln]]'e gitti. Hem sağ kanat Avrupa hükümetlerini hem de liberal ve sosyalist hareketler içindeki çeşitli kişileri etkisiz ve üretkenlik karşıtı olmaları nedeniyle eleştirdi.<ref>{{harvnb|Nicolaievsky and Maenchen-Helfen|1976|pp=50–51}}; {{harvnb|Wheen|2001|pp=34–36, 42–44}}; {{harvnb|McLellan|2006|pp=35–47}}.</ref> Gazete, her baskıdan önce zararlı içerik açısından kontrol eden Prusya Sansür Kurulu'nun dikkatini çekti; Marx bu konuda şöyle yakınmıştı:"Gazetemiz öncelikle polisin denetiminden geçmek zorundaydı ve eğer polisin burnu Hristiyanlık veya Prusya aleyhine bir koku alırsa, gazetenin basılmasına izin verilmiyordu."<ref>{{harvnb|Nicolaievsky and Maenchen-Helfen|1976|p=57}}; {{harvnb|Wheen|2001|p=47}}; {{harvnb|McLellan|2006|pp=48–50}}.</ref>''Rheinische Zeitung'', Rusya monarşisini çok sert biçimde eleştiren bir makale yayınlayınca Çar [[I. Nikolay]] gazetenin yasaklanmasını istedi; Prusya hükümeti 1843'de bu isteğe uydu.<ref>{{harvnb|Nicolaievsky and Maenchen-Helfen|1976|pp=60–61}}; {{harvnb|Wheen|2001|pp=47–48}}; {{harvnb|McLellan|2006|pp=50–51}}.</ref> Yedi yıllık nişanlılıktan sonra 19 Haziran 1843'de Marx, nişanlısı Jenny ile [[Bad Kreuznach|Kreuznach]]'da bir Protestan kilisesinde evlendi.<ref>{{harvnb|Nicolaievsky and Maenchen-Helfen|1976|pp=70–71}}; {{harvnb|Wheen|2001|pp=52–53}}; {{harvnb|McLellan|2006|pp=61–62}}.</ref>
73. satır:
[[Dosya:Communist-manifesto.png|thumb|''Komünist Parti Manifestosu'' 1. baskı, Almanca, 1848]]
Fransa'da kalması istenmeyen, Almanya'ya gidemeyen Marx, 1845 Şubat ayında Belçika'da Brüksel'e iltica etmeye karar verdi. Ancak, Brüksel'de kalabilmesi için Marx'ın günlük politik konularla ilgili olarak
1845 Temmuz'unun ortasında Marx ve Engels Birleşik Krallık'ta sosyalist bir hareket olan [[Çartizm (Chartism)]] liderlerini ziyaret etmek için Brüksel'den ayrılıp Birleşik Krallık'a gittiler. Bu Marx'ın bu ülkeye ilk seyahatiydi ve Engels bu seyahat için en uygun rehberdi. Engels Kasım 1842'den itibaren 1844 Ağustos'una kadar 2 yıl boyunca Manchester'da yaşamıştı.<ref>Heinrich Gemkow, ''et al.'', ''Frederick Engels: A Biography'' (Verlag Zeit im Bild [New Book Publishing House]: Dresden, 1972) p. 53</ref><ref>Heinrich Gemkow, ''et al.'', ''Frederick Engels: A Biography'', p. 78.</ref> Engels İngilizce öğrenmekle kalmamış,<ref name="N. Fedoseyev, p. 89">P. N. Fedoseyev, ''et al.'', ''Karl Marx: A Biography'', p. 89.</ref> [[Çartizm (Chartism)|Çartist]] liderlerle yakın bir ilişki geliştirmişti.<ref name="N. Fedoseyev, p. 89"/> Ayrıca, Engels birçok Çartist ve sosyalist İngiliz gazetesi için muhabirlik yapıyordu.<ref name="N. Fedoseyev, p. 89"/> Marx, bu seyahati Londra ve Manchester'da farklı kütüphanelerde çalışma yapabileceği iktisat kaynaklarını incelemek için bir fırsat olarak kullandı.<ref>[[#Whe00|Wheen 2001]]. p. 92.</ref>
90. satır:
=== Köln:1848-1849 ===
Paris'e geçen Marx, Komünist Birlik'in merkezini buraya aldı ve orada yaşayan farklı Alman sosyalistlerle Alman İşçiler Kulübünü kurdu.<ref>[[#Whe00|Wheen 2001]]. p. 128.</ref> Devrimin Almanya'ya sıçramasını umut ederek 1848 yılında Marx ''Almanya'daki Komünist Partinin Talepleri'' başlıklı bir el ilanı dağıttığı Köln'e geri döndü,<ref>Karl Marx and Frederick Engels, "Demands of the Communist Party" contained in the ''Collected Works of Karl Marx and Frederick Engels: Volume 7 (International Publishers: New York, 1977) pp. 3–6.</ref> bu bildiride Komünist Manifesto'da yer alan 10 maddeden sadece dört tanesini dile getirdi çünkü o dönemde Alman burjuvazisinin
Gazetenin editörü olarak Marx ve diğer devrimci sosyalistler düzenli olarak polis baskısına uğruyor ve Marx değişik nedenlerden dolayı kovuşturuluyor,<ref name="name=ReferenceB">name="ReferenceB"</ref><ref name="name=Nicolaievsky2007">name="Nicolaievsky2007"</ref><ref name="name=Nicolaievsky2007"/><ref>name="Splichal2002"</ref><ref name="name=Mehring2003">name="Mehring2003"</ref> her seferinde de aklanıyordu.<ref name="name=Nicolaievsky2007"/><ref name="name=Mehring2003"/><ref>{{cite book |last=Gross|first=David M.|year=2014|title=99 Tactics of Successful Tax Resistance Campaigns|publisher=Picket Line Press|isbn=978-1490572741|pages=76–77}}</ref> Bu sırada Prusya'da demokratik parlamento düştü ve kral, [[IV. Friedrich Wilhelm]], solcu ve diğer devrimci kişilerin ülkeyi terk etmesini sağlayacak düzenlemelere girişen yeni bir kabine oluşturdu.<ref name="name=ReferenceB"/> Sonuç olarak, ''Neue Rheinische Zeitung''kapatıldı ve Marx 16 Mayıs tarihinde ülkeyi terk etme emri aldı.<ref name="name=DL-Marx"/><ref>[[#Whe00|Wheen 2001]]. pp. 137–146.</ref> Marx Paris'e döndü, o sırada Paris'te de ciddi bir karşı devrim dalgası ve [[kolera]] salgını vardı ve kendisini bir tehdir olarak gören polis tarafından şehri terk etmesi istendi. O sırada dördüncü çocuklarına hamile olan karısı Jenny ile 1849 Ağustos'unda mülteci olarak Londra'ya gitti.<ref>[[#Whe00|Wheen 2001]]. pp. 147–148.</ref><ref>name="Watson2010"</ref>
122. satır:
===Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı===
1859 yılında Marx ''[[Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı]]'',<ref>Karl Marx, "A Contribution to the Critique of Political Economy" contained in the ''Collected Works of Karl Marx and Frederick Engels: Volume 29'', pp. 257–417.</ref> isimli ilk ciddi iktisat çalışmasını yayınladı. Bu eserin, üç cilt olarak daha sonraki bir tarihte yayınlama niyetinde olduğu [[Kapital]]'in girişi olması amacındaydı. ''Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı'' kitabında, Marx, [[David Ricardo]] tarafından savunulduğu gibi [[emek değer teorisi]]ni kabullenmektedir, ancak Ricardo metalar ölçeğinde [[Değişim değeri ve kullanım değeri|kullanım değeri]] ve [[Ekonomik değer|değer]] arasında bir ayrım çizerken kullanım değeri ve değer arasındaki gerçek ilişkiyi
===Artı-Değer Teorileri===
133. satır:
===Das Kapital 1.Cilt===
{{Anamadde|Das Kapital}}
[[1867]]'de dev çalışması, kapitalist üretim sürecini analiz ettiği [[Kapital (kitap)|Kapital]]'in ilk cildi yayımlanır. İkinci ve üçüncü cildi üstünde çalışmalarını sürdürür ancak bu ciltler ölümünden sonra [[Friedrich Engels|Engels]] tarafından yayımlanabilecektir. Burada Marx, [[Thomas Hodgskin]]'in düşüncelerinden etkilenerek geliştirdiği [[emek değer teorisi]]ni ayrıntılara inerek anlatmaktadır. Marx, Kapital'de birden çok kere Hodgskin'in "takdiri hakeden" dediği ''Sermayenin Talepleri Karşısında Emeğin Savunulması'' isimli eserinden alıntılar yaptığını yazmaktadır.<ref>See footnote #2 on the bottom of page 360 in the ''Collected Works of Karl Marx and Frederick Engels: Volume 35''.</ref> Hatta Marx modern kapitalist üretim sürecinde emeğin yabancılaşmasını Hodgskin'in tanımladığını aktarmaktadır. "Bireysel emeğin artık doğal bir ödülü yok. Her emekçi bütünün sadece, tek başına anlamı ya da kullanım alanı olmayan bir parçasını üretmekte ve emekçinin kendini kıyaslayabileceği ve 'bu benim üretimim, bunu kendime ayırıyorum' diyebileceği
===Fransa'da İç Savaş===
161. satır:
Marx, özellikle yetkililerin onu takip etmelerini güçleştirmek için çoğunlukla bir ev ya da daire kiralarken, sıklıkla takma isim kullanırdı. Paris'te iken, 'Mösyö Ramboz' takma adını kullanırken Londra'da yaşarken mektuplarını 'A.Williams' diye imzalardı. Arkadaşları koyu ten rengi ve dalgalı saçlarına atfen onun Kuzey Afrika halkı Moor'lara benzediğini düşünerek "Moor" diye çağırırken o çocuklarının onu "Yaşlı Nick" ve "Charley" diye çağırmalarını isterdi.<ref name="name=Wheen 2001. p. 152">name="Wheen 2001. p. 152"</ref> Kendisi de arkadaşlarına ve aile üyelerine takma isim takmaktan hoşlanıyordu: Friedrich Engels'e "General", yardımcıları Helene için "Lenchen" veya "Nym" kızları Jennychen'e "Çin İmparatoru; Qui Qui" ve Laura için "Kakadou".<ref name="name=Wheen 2001. p. 152"/>
Biyografi yazarı [[Sylvia Nasar]]'a göre, Marx
=== Ölümü ===
|