Karacaahmet Mezarlığı: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Evangelidis (mesaj | katkılar) k Düzeltmeler, anlaşılır lisan, kadastral durum: TC Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; Üsküdar, Karacaahmet Mezarlığı. Doğal ve Tarihi Sit. 03.05.1991/3180 sayılı karar |
düzeltme AWB ile |
||
21. satır:
| website =
}}
'''Karacaahmet Mezarlığı''', [[Türkiye]]’nin en büyük, dünyanın sayılı büyük mezarlıklarındandır. [[İstanbul]] ilinde, [[Üsküdar]] ilçesinde yer alır. İstanbul’un en büyük ve aynı zamanda en eski mezarlığıdır.
Günümüzde içinde bulunan yollarla ve Karacaahmet Sultan Dergâhı'nın da içinde bulunduğu alanla birlikte yaklaşık 750 dönümlük bir araziyi kaplayan mezarlık; Miskinler, Saraçlar Çeşmesi, Şehitlik, Musallâ ve Duvardibi adlı beş büyük bölgeye ayrılır. Mezarlık kuzeyde Tunusbağı’ndan güneyde İbrahimağa çayırına doğru eğimli bir arazi yapısına sahiptir. Seyitahmet deresi vadisi mezarlığın en çukur kısmını teşkil eder. Güneyinde İbrahimağa çayırının devamında, Karacaahmet Mezarlığı’ndan ayrı kabul edilen [[Ayrılık Çeşmesi]] Mezarlığı yer almaktadır.
27. satır:
Birçok kuş türüne ev sahipliği yapan Karacaahmet Mezarlığı, başta [[servi]] olmak üzere [[çınar]], [[defne]], [[çitlembik]] gibi ağaçları ve çeşitli bitkileriyle bir orman görünümündedir.
Karacaahmet Mezarlığı, 1917, 1940, 1956 ve 1974 tarihlerinde olmak üzere dört defa istimlak edilmiştir. Bu istimlaklarda, özellikle 1974'te Karayolları'nın istimlakı sırasında ciddi şekilde tahrip olmuştur.
[[Anadolu Yakası]]'nın en büyük yeşil alanlarından olan tarihi mezarlığın daha da fazla tahribata uğramasının önüne geçilmesi amacıyla, İstanbul Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun kararı gereğince Karacaahmet Mezarlığı, 1991 yılında doğal ve tarihi SİT alanı olarak ilan edilmiştir. Bu karara göre, mezarlık alanı, sadece ölü gömülmesi ve buna uygun donatı alanları oluşturulması amacıyla kullanılabilir, ve mezarlık tam doluluğa ulaşıp, aktif mezarlık ömrünü tamamlasa dahi, hiçbir şekilde mezarlık kaldırılamaz, imara açılamaz veya park alanı olarak kullanılamaz.
Toplam defin sayısı, geçmişte kayıt tutulmadığı için kesin olarak bilinmemekte ama milyonlarla ifade edilmektedir. Zira, Istanbul Mezarlıklar Müdürlüğü'nün ölü kütüğü kayıtları, ancak 1937 senesinden sonra tutulmaya başlanmıştır. ▼
▲Toplam defin sayısı, geçmişte kayıt tutulmadığı için kesin olarak bilinmemekte ama milyonlarla ifade edilmektedir. Zira, Istanbul Mezarlıklar Müdürlüğü'nün ölü kütüğü kayıtları, ancak 1937 senesinden sonra tutulmaya başlanmıştır.
== Genel bilgi ve Tarihçe ==
İlk olarak İstanbul'un Müslümanlar tarafından kuşatılması sırasında şehit olan askerlerin buraya gömüldüğü sanılmaktadır. Mezarlık adını, İstanbul'a [[Hacı Bektaş-ı Veli]] tarafından İslam dinini yaymak üzere gönderilen [[Karaca Ahmet]]'ten alır. Mezarlıkta hiçbir zaman Roma veya Bizans lahdine rastlanmaması, mezarlığın Türk yerleşimiyle beraber geliştiğini tasdik eder niteliktedir.
Karacaahmet'in resmen mezarlık haline getirilmesi 1582 senesinde, [[III. Murat]]’ın annesi ve [[II. Selim]]’in eşi [[Nurbanu Sultan]]'ın kendi arazisinden 124 dönümlük bir araziyi mezarlık olmak üzere ayırması ve buralara serviler diktirmesiyle olmuştur. Ayrıca, bu servi ağaçlarının muhafazası için 13 kişiyi korucu ve defin işleri için de 24 kişiyi mezarcı olarak tayin etmiştir.
Resmi kaynaklarda ismi ilk kez 1698 yılında Karacaahmet Sultan Mezarlığı olarak geçen mezarlığın, bir diğer ismi de 'Üsküdar Mekabir-i Müslimini' dir.
Başlangıçta boş, uçsuz bucaksız, temiz bir defin sahası olan bu mezarlık, yüzyıllarca İstanbul halkı tarafından hep tercih edilen bir yer olmuştur ve kurulduğu günden bu yana kesintisiz olarak hizmet vermektedir.
Karacaahmet'in tercih sebebi, halk arasında Üsküdar'ın Asya kıtasının uzantısı olması ve dolayısıyla [[Mekke]]-[[Medine]] ile ilişkilendirilmesi sonucunda ''[[Kabe]] toprağı'' olduğuna dair inanıştır. Bu sebepten ötürü, Avrupa yakasında vefat edenlerin cenazeleri, yüzyıllar boyunca kayıklarla Üsküdar'a, Salacak iskelesine taşınmıştır.
Karacaahmet Mezarlığı, gerek Sünni, gerekse Alevi olmak üzere tüm İslam mezhepleri tarafından mübarek bir defin sahası olarak görüldüğünden, özel bir konuma sahiptir.
İranlılar mezarlığı olarak da bilinen Seyitahmet bölümü, Karacaahmet'in önemli bölümlerinden birini oluşturmaktadır. [[Şii]] mezhebine mensup ölülerin defnine tahsis edilen alanın, 1850 tarihinden önce oluşturulduğu düşünülmektedir. Bu bölüm, aynı zamanda Türkiye'deki [[Caferi]]lerin de ölülerini defnettikleri bir alandır. Bu bölümde defnedilen ünlü kişiler arasında [[Abdülbaki Gölpınarlı]], [[Cem Karaca]] gibi isimler vardır.
Bir matem ayı olarak bilinen [[Muharrem ayı]]nın onuncu gününe denk gelen [[Aşure Günü]], günümüzde hala Caferiler'in Karacaahmet Seyit Ahmet Deresi bölümünde bulunan İranlılar Mescidi'nde matem törenlerine ev sahipliği yapmaya devam etmektedir.
İstimlakler ve imar faaliyetleri öncesinde, Karacaahmet mezarlığı’nın başlangıç noktası geçmişte Menzilhane denilen, günümüzdeki Gündoğumu Caddesi’nin başı iken, bu nokta Cumhuriyet döneminde kuzeydeki Tunusbağı Caddesi nihayeti ve burada halen mevcut olan 1681 tarihli Hacı Faik Bey Çeşmesi olmuştur.
Satır 61 ⟶ 60:
Nişancı Hamza Paşa’nın üstü kubbeli açık mozolesi, halk arasında yanlışlıkla “At mezarı” olarak bilinmektedir.
Mezarlıkta Osmanlı döneminde taş kapaklarla mezar odacığı şeklinde gömü ile, veya tahta kapaklarla doğrudan toprağa gömme tarzında iki çeşit defin uygulanmıştır. Mükerrer defin olarak da bilinen, yakın akrabaların koyun koyuna, üst üste gömülmeleri ise daha çok baba-oğul ve anne-kız gibi aile üyeleri arasında yaygındı. Günümüzde de, aile mezarlıklarında mükerrer defin uygulaması devam etmektedir ve üst üste gömülebilmek için aradan 5 yıl geçmesi şartı aranmaktadır. Günümüzde inşa edilen mezarlar, betonarme lahit mezar tipinde olup, altı toprak bırakılarak taş kapak ve mezar odacıkları şeklinde inşa edilmekte ve bir mezar yeri, aynı aileden 3-4 kişiye üst üste gömülme imkanı vermektedir.
Mezarlığın orta yerinde bulunan Şehitlik Cami civarında, 2. ada üzerinde [[Çanakkale Savaşı]] esnasında şehit düşen bir çok askerin gömülü olduğu bilinmektedir. Buradaki şehitliğin, Haydarpaşa hastanesi ve civarındaki hastanelere gemilerle tedavi olmak üzere getirilen yaralı askerlerin, vefat etmeleri sonucunda defnedilmesiyle oluştuğu bilinmektedir. 1916 tarihli bir kitabede üzerinde eski yazıyla şehitlik yazan bir ibare bulunmaktadır, ancak bugün şehitlerin ne mezar yerleri, ne de isimleri belli değildir.
Satır 101 ⟶ 100:
*[[Osman Zeki Üngör]] (1880-1958), besteci, orkestra şefi, keman virtüozu
*[[Recep Birgit]] (1920-2005), Türk sanat müziği sanatçısı
*[[Yesari Asım Arsoy]] (1900-1992), Klasik Türk müziği bestekârı, söz yazarı ve yorumcu
=== Siyasetçiler ===
Satır 117 ⟶ 116:
*[[Sabahattin Kudret Aksal]] (1920-1993), şair, senarist ve yazar.
*[[Süleyman Hilmi Tunahan]] (1888-1959), din adamı, âlim, mutasavvıf
*[[Zeki Rıza Sporel]] (1898-1969), milli futbolcu
| |||