Kandiye: Revizyonlar arasındaki fark

'''Kandiye''' ({{dil-el|Ηράκλειο(ν)}}, ''İraklio(n)'', '''Heraklion''' olarak da bilinir), [[Yunanistan]]'ın [[Girit Adası]]'nın en büyük şehri ve yönetim merkezi. 173.993 kişilik nüfusu ile [[Girit]]'in birinci, [[Yunanistan]]'ın dördüncü büyük şehridir. Ayrıca Girit'in dört idarî bölümünden biri olan [[Kandiye (il)|aynı adlı ilin]] ([[nomos]]) merkezidir. Adanın kuzey kıyısında, eski [[Minos Uygarlığı]]'nın başkenti olan [[Knossos]]'un hemen kuzeydoğusunda yer alır.

İraklio adı, büyük olasılıkla aynı yerde kurulmuş olan eski [[Antik Roma|Roma]] limanı Heracleum'dan (Herkül’ün şehri) gelir. İS 9. yüzyılda [[Endülüs]]’ten gelen [[Sarazenler]] şehri ele geçirdiklerinde [[Girit Emirliği]]'ni kurup adanın başkentini İraklio’ya taşıyıp orada daha büyük yeni bir şehir inşa edip adını "Rabd al-hendek" koydular.<ref>[http://www.yunanistan.co/kandiye Kandiye Hakkında Genel Bilgi]</ref> Adada bu ad günlük kullanıma handaks ve sonrasında handakas olarak geçmiş, adanın adı sonrasında Latinler tarafından kandiya olarak telafuz edilmiş ve tüm adayı kandiye olarak adlandırmışlardır. Şehir 10. yy.'dan 13. yy. başına kadar [[Bizans]] yönetiminde kaldı. 1204'te ada [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]]lilere satıldıktan sonra Venedikliler bu adı bozarak Kandiye'ye dönüştürdüler. [[13. yüzyıl|13.]] ve [[16. yüzyıl]]lar arası şehri yöneten [[Venedikliler]], burada birçok önemli abide bırakmışlardır. Venedikliler tarafından inşa edilen surların bir bölümü bugün de ayaktadır.

Kent 17. yüzyıl ortalarında [[Osmanlı]] kuvvetlerince iki kez kuşatıldı (1647 ve 1649). Sonunda [[IV. Mehmet]]'in [[sadrazam]]ı [[Köprülü Fazıl Ahmet Paşa]] tarafından 27 Eylül 1669'da, 20 yılı aşkın bir kuşatmanın sonunda [[Osmanlılar]]ın eline geçti. 1897'ye değin Osmanlı yönetimi altında kalan kent, o dönemde Megalokastro adıyla anıldı. Osmanlı yönetimi sırasında şehirdeki büyük kiliseler camiye çevrildi. Merkezi Kandiye olmak üzere kurulan [[Girit Eyaleti]], Kandiye, Hanya ve Resmo sancaklarına ayrıldı. Genellikle vezir rütbesindeki valilerce yönetildi ve [[Mora Ayaklanması]] sırasında her iç sancağın muhafızlığı Kandiye valisi Süleyman Paşa'ya verildi. Ancak bir ayaklanmayla adanın bazı yerlerinde başlayan karışıklıkların büyümesi üzerine , duruma Mısır valisi [[Mısır Eyaleti|Kavalalı Mehmet Ali Paşa]] (1824), din ve miras dışında her tür davaya bakan [[Müslüman]] ve [[Hıristiyan]]lardan oluşmuş bir meclis kurdurduktan sonra Girit'teki ayaklanmaları kısa sürede bastırdı. Londra Protokolü'nün [[Bâb-ı Âli]] tarafından onaylanması üzerine (1829), yerini İstanbul'dan gönderilen Mustafa Paşa'ya bırakarak adadan ayrıldı. Kandiye, limanının mille dolması üzerine bir ticaret merkezi olarak önemini yitirmeye başladı ve yerini 1850'de Girit'in yönetim merkezi olan [[Hanya]] (Khania) aldı. 1866'da Girit için yeni bir yönetmelik düzenlendi.

1908'de [[II. Meşrutiyet]]'in ilanından sonra Girit Meclisi'nin aldığı Yunanistan'a katılma kararını, 10 Ekim 1912'de Yunan ve Girit meclislerinin birleşme kararı izledi. [[Londra Konferansı ve Antlaşması (1912-1913)|Londra]] (30 Mayıs 1913) ve [[Bükreş Antlaşması (1913)|Bükreş]] (10 Ağustos 1913) antlaşmaları sonunda Osmanlı yönetiminden çıkan Girit'le birlikte Kandiye de Yunanistan'a bırakıldı.<ref>[[Meydan Larousse: Büyük Lugat ve Ansiklopedi|Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi]]</ref>

Sahip olduğu yükleme limanı ve feribot iskelesiyle Girit Adası'nın limanı durumundadır. Feribot ve teknelerle, aralarında [[Santorini]], [[İos]], [[Paros]], [[Mikonos]] ve [[Rodos]]'un da olduğu [[Ege Denizi]]'ndeki Yunan adalarına ulaşım vardır. Ayrıca anakarada bulunan başkent [[Atina]]'nın limanı durumundaki [[Pire (şehir)|Pire]]'ye günlük feribot seferleri düzenlenir. [[Kandiye Uluslararası Havalimanı]] (Nikos Kazancakis Uluslararası Havalimanı) şehrin 5 &nbsp;km doğusunda yer alır. Şehirden geçen [[Avrupa E-yolu E75|E75 Karayolu]] Kandiye'yi adanın diğer büyük yerleşimleri olan [[Ayos Nikolaos]], [[Hanya]] ve [[Resmo]]'ya bağlar.

Başta 1664, 1856 ve 1926'dakiler olmak üzere büyük depremler kente büyük zarar vermiş, pek çok kilise ve caminin yıkılmasına neden olmuştur. Kentteki Heraklion Arkeoloji Müzesi Yunanistan'daki Minos sanatı koleksiyonlarının en güzellerinden birine sahiptir. Cretaquarium, Girit Tarih Müzesi, Doğa Tarih Müzesi ve Nikos Kazancakis Müzesi şehirdeki diğer önemli müzelerdir. 20. yüzyılın en önemli Yunan felsefecisi olarak görülen [[Nikos Kazancakis]]'in doğum yeridir.