Osmanlı İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
k Osmanli sporu geri eklendi |
||
4. satır:
|kendi_dilindeki_adı = {{dil-ota|دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه}} <br />''Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye''
|tam_adı = Osmanlı İmparatorluğu
|yaygın_adı =Osmanlı
|statü =
|yönetim_biçimi = [[Mutlak monarşi]]<br /><small>(1299–1876)</small><br /><small>(1878–1908)</small><br /><small>(1920–1922)</small><br />[[Parlamenter monarşi|Meşruti monarşi]]<br /><small>[[Birinci Meşrutiyet|(1876–1878)]]</small><br /><small>[[İkinci Meşrutiyet|(1908–1920)]]</small>
|kuruluş_yılı = 17 Ocak 1299
|yıkılış_yılı = 1 Kasım 1922
|olay1 = [[Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi|Kuruluş]]
|olay_tarihi1 = 17 Ocak 1299
|olay2 = [[Fetret Devri]]
|olay_tarihi2 = 1402–1413
97. satır:
|harita = Ottoman_empire.svg
|harita_altyazısı = 1299 ve 1683 tarihleri arasında imparatorluğun genişleme haritası ([[Asir Bölgesi|Asir]], [[Cezayir]], [[Fas]], [[Hicaz]], [[Sudan]], [[Yemen]] hariç)
|başkent = [[Söğüt, Bilecik|Söğüt]]/[[Domaniç]]<br /><small>(1302–1326)</small><br />[[Bursa]]<br /><small>(1326–1365)</small><br />[[Edirne]]<br /><small>(1365–1453)</small><br />[[Konstantinopolis|Kostantiniyye<!--DEVRİYELERE VE KULLANICILARA NOT: LÜTFEN BU KISMI İSTANBUL OLARAK DEĞİŞTİRMEYİNİZ. ÇÜNKÜ ŞEHRİN RESMİ ADI CUMHURİYET DÖNEMİNE KADAR KOSTANTİNİYYE OLARAK KALMIŞTIR. LÜTFEN TARTIŞMA SAYFASINA BAKINIZ!-->]]<br /><small>(1453–1922)<br /><ref>''The Encyclopædia Britannica'', Vol.7, Edited by Hugh Chisholm, (1911), 3; ''Constantinople, the capital of the Turkish Empire...''</ref><ref>[http://concise.britannica.com/ebc/article-9368294/Istanbul Britannica, Istanbul]:''When the Republic of Turkey was founded in 1923, the capital was moved to Ankara, and Constantinople was officially renamed Istanbul in 1930.''</ref><ref>{{
|sürgündeki_başkent =
|latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW=
|slogan = دولت ابد مدت<br/>''Devlet-i Ebed-müddet''<ref>{{
|ulusal_marş = ''Reşadiye Marşı''<br> <small>(Padişah marşı<ref>Kudret Emiroğlu, ''Gündelik Hayatımızın Tarihi'', Dost Kitabevi, 2001, ISBN 9758457667, s. 494.</ref>, 1909-1918)</small><br /><center>[[Dosya:Marche de sa Majesté Impériale Le Sultan Mohammed V. par Italo Selvelli.ogg]]</center> <small>[[Osmanlı Devleti Marşları]]</small>
|yaygın_diller = [[Osmanlı Türkçesi]]
115. satır:
|yönetici_yılları4 = 1520-1566
|yönetici_yılları5 = 1918–22 <small>(son)</small>
|yönetici_unvanı = [[Osmanlı padişahları|Padişah]]{{ref|a|a}}<small>[[
|vekil1 = [[Hacıkemaleddinoğlu Alaeddin Paşa|Alaeddin Paşa]]
|vekil2 = [[Ahmed Tevfik Paşa]]
127. satır:
|meclis_türü2 = Alt meclis
|istatistik_yılı1 = 1683<ref name=autogenerated1>{{Dergi kaynağı|url=http://jwsr.ucr.edu/archive/vol12/number2/pdf/jwsr-v12n2-tah.pdf |başlık=East-West Orientation of Historical Empires |iş=Journal of World-Systems Research |cilt=12 |sayı=2 |sayfalar=219–229 |yıl=2006 |ilk1=Peter |son1=Turchin |ilk2=Thomas D. |son2=Hall |ilk3=Jonathan M. |son3=Adams |format=PDF |tarih= |erişimtarihi=3 Kasım 2014}}</ref><ref>{{Dergi kaynağı|son1=Turchin |ilk1=Peter |son2=Adams |ilk2=Jonathan M. |son3=Hall |ilk3=Thomas D. |başlık=East-West Orientation of Historical Empires and Modern States |tarih=Aralık 2006 |seri=Journal of World-Systems Research |issn=1076-156X |cilt=XII(12) |sayı=II(2) |sayfalar=219–229 |url=http://www.jwsr.org/wp-content/uploads/2013/03/jwsr-v12n2-tah.pdf |format=PDF |erişimtarihi=11 Şubat 2013}}</ref>
|yüzölçümü1 =
|nüfus1 = 16.000.000
|istatistik_yılı2 = 1914<ref>Dündar, Orhan; Dündar, Erhan, 1.Dünya Savaşı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1999, ISBN 975-11-1643-0</ref>
|yüzölçümü2 =
|nüfus2 = 23.800.000
|dipnotlar = [[Osmanlı İmparatorluğu kronolojisi]]<br /> [[Eski Osmanlı topraklarında şu an bulunan devletler listesi|Osmanlı topraklarında yer alan günümüz devletleri]]
{{note|a|a}} Padişah unvanı 1421'den itibaren kullanılmaya başlanmıştır.{{note|b|b}}Dîvân-ı Hümâyun, Padişahın danışma meclisi olarak görev yapardı.
|günümüzdeki_durumu = {{Collapsible list|titlestyle=font-weight:normal; background:transparent; text-align:left;|title=Günümüzde|''{{bayrakülke|Abhazya}}''<br>{{bayrakülke|Arnavutluk}}<br>{{bayrakülke|Azerbaycan}}<br>{{bayrakülke|Bahreyn}}<br>{{bayrakülke|BAE}}<br>{{bayrakülke|Bosna-Hersek}}<br>{{bayrakülke|Bulgaristan}}<br>{{bayrakülke|Cezayir}}<br>''{{bayrakülke|Dağlık Karabağ}}''<br>{{bayrakülke|Eritre}}<br>{{bayrakülke|Ermenistan}}<br>{{bayrakülke|Filistin}}<br>''{{bayrakülke|Güney Osetya}}''<br>{{bayrakülke|Malta}}<br>{{bayrakülke|Mısır}}<br>{{bayrakülke|Gürcistan}}<br>{{bayrakülke|Hırvatistan}}<br>{{bayrakülke|Irak}}<br>{{bayrakülke|İran}}<br>{{bayrakülke|İsrail}}<br>{{bayrakülke|İtalya}}<br>{{bayrakülke|Kosova}}<br>{{bayrakülke|Karadağ}}<br>{{bayrakülke|Katar}}<br>{{bayrakülke|Kıbrıs}}<br>{{bayrakülke|Kuveyt}}<br>
}}
{{Türkiye tarihi}}
'''Osmanlı İmparatorluğu''' ya da '''Osmanlı Devleti''' ({{dil-ota|دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه, Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye, günümüz Türkçesindeki karşılığı "Büyük Osmanlı Devleti"<ref name="Osmanlı Devleti-1">{{Kitap kaynağı|yazar=Ekmeleddin İhsanoğlu|başlık=Osmanlı askerlik literatürü tarihi |yayımcı=[[İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi]] |yıl=2004 |sayfalar =741}}</ref><ref name=banknot>{{Web kaynağı
Osmanlı İmparatorluğu'nu [[Oğuzlar]]'ın [[Kayı]] boyuna mensup [[Osman Gazi]]; [[
▲Osmanlı İmparatorluğu'nu [[Oğuzlar]]'ın [[Kayı]] boyuna mensup [[Osman Gazi]]; [[Söğüt, Bilecik|Söğüt]] ve [[Domaniç]] civarında, [[Anadolu Selçuklu Devleti]]'nin obası ve kendisine uçbeyliği olarak tahsis ettiği bölgede, Selçuklu sultanı [[III. Alaeddin Keykubad]]'ın [[İlhanlılar]] tarafından İran'a götürülmesi sonucu oluşan otorite boşluğundan dolayı bağımsızlık ilan ederek 1299 yılında kurmuştur. Devlet; dördüncü padişah olan [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]]'in [[Timur]]'a esir düşmesiyle [[Fetret Devri]]'ne girmiş, 11 yıl süren taht kavgalarından sonra [[I. Mehmed|Mehmet Çelebi]], Fetret Devri'ne son vermiştir. [[II. Mehmed|Fatih Sultan Mehmed]] [[Konstantiniyye]]'yi fethederek [[Doğu Roma İmparatorluğu]]'nu sonlandırmış, bazı tarihçilere göre bu zaferle [[Orta Çağ]]'ın sona erip [[Yeni Çağ]]'ın başlamasını sağlamıştır. Ayrıca bu fetihle beraber devlet, imparatorluğa yükselmiştir.
[[I. Selim|Yavuz Sultan Selim]] [[Mısır]]'ı fethetmiş, [[halife]]liğin [[Osmanlı padişahları listesi|Osmanlı Padişahları]]na geçmesini sağlamış, [[I. Süleyman|Kanunî]] [[Orta Avrupa]]'da büyük ilerleme kaydetmiş ve [[Macar Krallığı]]'na son vermiştir. [[Avrupa]]'ya karşı sağlanan üstünlük, [[I. Ahmed]] ile birlikte son bulmuş, Avrupa ve Osmanlı [[Zitvatorok Antlaşması]] ile eşit duruma gelmiştir. [[I. Mustafa]] ve [[II. Osman|Genç Osman]] ile birlikte tahttan indirilmeler başlamış, devlet yönetimi [[Bağdat]]'ın fethedilmesini sağlayan [[IV. Murad]]'a kadar sendelemiştir. [[II. Mustafa]] zamanında ise Osmanlı ilk defa büyük ölçüde [[Karlofça Antlaşması|toprak kaybetmiş]], bu zaman diliminden itibaren [[reform]]ist, yenilikçi akımlar başlamıştır. [[II. Mahmud]] isyanların baş gösterdiği [[Yeniçeri Ocağı]]'nı [[Vaka-i Hayriye|kapattırmış]], [[Abdülmecid]] [[Tanzimat Fermanı]] ve [[Islahat Fermanı]]'nı ilan etmiş, [[II. Abdülhamid]] [[Meşrutiyet]] (1876-78) ilan edip 33 yıl tahtta kalmıştır.
151. satır:
Beylikten devlet olgunluğuna geçildikten sonra, genellikle [[Osmanlı Türkçesi]] '''Devlet-i ʿAliyye-yi ʿOsmâniyye''' ([دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه] veya alternatif olarak ''Osmanlı Devleti'' [عثمانلى دولتى]) olarak anılmıştır.<ref name=banknot/> Bu ismin yanı sıra "Devlet-i Ebed-Müddet" ''(Ebedi Devlet)'', "Memâlik-i Mahrûse" ''(Korunmuş Memleket)'' isimleri de kullanılmıştır. Cumhuriyet döneminde yürürlüğe giren [[Türkçe#Latin asıllı Türk alfabesi|Latin asıllı Türk alfabesi]] ile birlikte ''Osmanlı Devleti'' veya ''Osmanlı İmparatorluğu'' olarak anılmıştır.
19. yüzyıldan önceki İngilizce kaynaklarda ise Osmanlı Devleti çoğunlukla '''Türkiye''' ({{dil-en|Turkey}}) ya da '''Türk İmparatorluğu''' ({{dil-en|Turkish Empire}}) adıyla anılır.<ref>{{Web kaynağı
== Tarih ==
=== Devletin Kuruluşu ===
[[Moğol İmparatorluğu]]'nun zulüm ve katliamından kaçan Türk boylarından biri olan [[Kayı Boyu]]; [[1071]] [[Malazgirt Zaferi]]'nden sonra birçok Oğuz boyuyla beraber Anadolu'ya gelmiştir<ref name="Çadırdan saraya">{{Kitap kaynağı| son = Tektaş| ilk = Nazım | başlık = Çadırdan Saraya Saraydan Sürgüne Osmanlı | yıl = 2006 | yayımcı = Çatı Yayıncılık | dil = Türkçe | id = ISBN 975-7645-70-2 | sayfalar = 9, 10 | bölüm = Giriş}}</ref>. [[Anadolu]]'da ilk olarak [[Ahlat]] yöresine yerleşen Kayılar, [[Anadolu Selçuklu Devleti]] hükümdarı [[Alaeddin Keykubad]] tarafından Ankara yakınlarındaki [[Karacaşehir, Odunpazarı|Karacadağ]] ve civarına yerleştirilmiştir. Bu sırada başlarında [[Ertuğrul Gazi]] bulunan Kayılar'a, Karacadağ'dan sonra Bizans sınırındaki [[Söğüt]] kışlak, [[Domaniç
Osman Gazi; boyun başına geçince Bizans'a karşı gaza savaşları yürütmeye başlamış ve birçok muvaffakiyet göstermiştir. Öte yandan 1243 [[Kösedağ Savaşı]] sonucunda Moğollar'a yenilen [[Anadolu Selçuklu Devleti]]'nin merkezi otoritesi yok olmuş ve Anadolu'da güvenlik kalmamıştır. Yine bu yenilginin ardından Anadolu Selçuklu sultanlarını İlhanlılar tayin etmeye başlamışlardır. Böylece Anadolu Selçuklu Devleti dağılmaya başlamış ve İlhanlı hakimiyetini kabul etmeyen Türkmen beyleri bir bir bağımsızlıklarını ilan etmeye başlamışlardır. Buna rağmen Osman Gazi, uzun süre bağımsızlığını ilan etmemiş ve Selçuklular'a bağlılığını sürdürmüş, Bizans tekfurlarını mağlup ederek birçok Bizans kalesini fethetmiştir. Ancak bir süre için zayıflayan İlhanlılar tekrar güçlendikten sonra Anadolu Selçuklu sultanı [[III. Alâeddin Keykubad]]'ı [[İran]]'a götürmüşler ve Anadolu'da büyük bir siyasi boşluk oluşmuştur <ref>http://tarihenotdus.com/turk-ve-osmanli-tarihi/kayi-boyunun-anadoluya-gelisi/</ref><ref>Claude Cahen, Pre-Ottoman Turkey: a general survey of the material and spiritual culture and history, trans. J. Jones-Williams, (New York: Taplinger, 1968) s. 294</ref>. Bu yüzden Osmanoğulları da; [[Karacaşehir, Odunpazarı|Karacaşehir]]'de [[Dursun Fakih]]'in Osman Gazi adına verdiği hutbe ile 1299 yılında bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Osmanlı Devleti'nin bağımsız bir devlet olarak tarih sahnesine çıkması yaygın kabule göre 1299 yılında olmuştur. Ancak Prof. Dr. [[Halil İnalcık]] ve bazı diğer akademisyenler, Osmanlı Devleti'nin 1299'da [[Söğüt]]'te değil 1302'de [[Yalova]]'da Bizans'a karşı yaptığı [[Koyunhisar Muharebesi]] sonrasında devlet niteliğini kazandığını iddia ederler.<ref>[http://www.ntvmsnbc.com/id/24986660/ Prof. İnalcık: Osmanlı 1302'de kuruldu]</ref><ref>[http://www.bilim.org/?s=haber&haberid=1734 '' Bilim.org - ""Osmanlı İmparatorluğu Söğüt'te değil Yalova'da kurulmuştur"''.] 23 Mayıs 2009 tarihinde erişilmiştir.</ref>
{{Osmanlı İmparatorluğu zaman çizelgesi}}
164. satır:
{{ana madde|Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi}}
[[Dosya:Battle of Nicopolis, 1396, Facsimile of a Miniature Conserved in the Topkapi Museum in Istanbul-.jpg|thumb|left|150px|[[Niğbolu Muharebesi (1396)|Niğbolu Muharebesi]], 1396]]
1299 yılına gelindiğinde Anadolu'da hüküm süren [[Anadolu Selçuklu Devleti]] yıkılma süreci içindeydi. Bu yıllarda [[Osman Bey]], yakın arkadaşları ile birlikte [[Bilecik]], [[Yarhisar]] ve [[İnegöl]]'ü fethetti. 1301'de [[Yenişehir, Bursa|Yenişehir]] fethedildi. Osmanlı Beyliği, 1299'da resmen kuruldu.<ref name="enfal.de"/> (Bunun yanı sıra tarihçilerin bazıları beyliği kuruluşunu 1301 kabul eder. [[Halil İnalcık]]'a göre ise beylik 1302'de gerçekleşen [[Koyunhisar Muharebesi|Koyunhisar Savaşı]] ile kurulmuştur <ref name="enfal.de"/><ref>{{Web kaynağı
==== Osman Gazi Dönemi (1299-1326) ====
176. satır:
===== Bursa Kuşatması (1316-1326) =====
{{Ana|Bursa Kuşatması}}
Osman Bey Bilecik ve civarını fethetmişti. Ama asıl amacı Bursa'yı almaktı. Bunun için 1316 yılında [[Bursa Kuşatması|Bursa'yı kuşattı]]. Kuşatma 10 yıl sürdü. 10. yılda kendisi rahatsızlandı ve oğlu [[Orhan Bey]] kuşatmaya devam etti. Orhan Bey Mudanya limanını ve [[Orhaneli]]'yi fethederek şehrin dışarıyla bağlantısını kesti. Çok geçmeden de şehir fethedildi. Fakat Osman Gazi fetihten çok kısa bir süre önce vefat etti ve naaşı vasiyeti gereği Bursa'ya defnedildi.<ref>{{Web kaynağı
==== Orhan Gazi Dönemi (1326-1362) ====
192. satır:
==== I. Murad Dönemi (1362-1389) ====
{{Ana|I. Murad}}
Orhan Gazi'den sonra sultan olmasına kesin
===== Sazlıdere Savaşı ve Edirne'nin Fethi (1363) =====
204. satır:
===== Anadolu'da Barış Yoluyla Genişleme =====
Osmanlıların kurulduğu dönemde Anadolu'da birçok beylik vardı ve bu beylikler sürekli birbirleriyle boğuşuyorlardı. İlk zamanlarında Osmanlılar, beyliklerle iyi ilişkiler kurarak onlarla mücadeleden kaçınmış ve zayıf Bizans yönüne genişlemiştir. I. Murad dönemine kadar sadece 1345 yılında Karesioğulları Beyliği'nin topraklarını ve 1354 yılında Ahiler'in idaresindeki Ankara'yı ilhak eden Osmanlılar; I. Murad zamanında Anadolu'da siyasi birliğin gerekliliğine karar vermiş ve Balkanlar'dan başka barış yoluyla Anadolu'da da genişlemeye başlamıştır. Bu amaçla [[Hamitoğulları Beyliği]]'den 80.000 altın karşılığı [[Isparta]], [[Akşehir]], [[Beyşehir]], [[Yalvaç]], [[Seydişehir]], [[Karaağaç]] ve [[Eğirdir]] satın alınmıştır. [[Germiyanoğulları Beyliği]] ile akrabalık kurulmuş ve çeyiz yoluyla
[[Kütahya]], [[Simav]], [[Tavşanlı]] ve [[Emet]] ele geçirilmiştir.<ref>{{Web kaynağı
===== I. Kosova Savaşı (1389) =====
212. satır:
==== Yıldırım Bayezid Dönemi (1389-1402) ====
{{Ana|I. Bayezid}}
I. Murad'ın I. Kosova Savaşı sonrasında öldürülmesi üzerine Osmanlı tahtına oturan Yıldırım Bayezid Hamitoğulları, [[Menteşeoğulları]] ve [[Saruhanoğulları]] beyliklerini topraklarına kattı<ref>{{kitap kaynağı|başlık=Historie de la Turquie (Aşiretten Devlete) |özgünyıl=1854 |sayfalar=120,126,154,159, 160|soyadı1=Alphonse de Lamartine|yıl=Eylül 2005|yayıncı=Bilge Kültür Sanat.(Çeviren: Dr. Reşat Uzmen)}}</ref> yapılan [[Niğbolu Muharebesi (1396)|Niğbolu Savaşı]]kazandı.<ref name="tsk.tr">{{Web kaynağı
===== Batı Anadolu'da Fetihler (1390-1399) =====
255. satır:
{{Ana|II. Murad}}
===== II. Murad'ın Balkanlar'da Faaliyetleri ve Karşılaştığı İsyanlar =====
Şehzade Murad; babası [[Çelebi Mehmed]]'in attan düşerek vefat etmesinden sonra Manisa'dan gelerek Edirne'de tahta çıkmıştır. [[II. Murad]]; ilk olarak babasının vefatı üzerine Bizans tarafından serbest bırakılan, Osmanlı kaynaklarında [[Düzmece Mustafa]] olarak geçen amcasının [[Düzmece Mustafa İsyanı|isyanıyla]] karşılaşmıştır.<ref>{{Kitap kaynağı|son=Uzunçarşılı | ilk=İsmail Hakkı|yıl=1995|başlık=Büyük Osmanlı Tarihi|yayımcı=Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları}}</ref> Çok sürmeden bu isyanı bastıran II. Murad; amcasını yakalatıp öldürtmüştür. Böylece rahat bir nefes alan II. Murad, bu isyanın öcünü almak için [[İstanbul Kuşatması (1422)|İstanbul'u kuşatmıştır]] <ref name="Constantinople">Stephen Turnbull, ''[http://www.ospreypublishing.com/title_detail.php/title=S759X~ser=FOR The Walls of Constantinople, AD 324–1453]'', Osprey Publishing, ISBN 1-84176-759-X.</ref>. Fakat sonuç alamamıştır çünkü Bizanslılar, bu sefer de kardeşi [[Şehzade Mustafa]]'yı ayaklandırmıştır <ref>Joseph von Hammer: ''Osmanlı Tarihi'' Vol I (condensation: Abdülkadir Karahan), Milliyet yayınları, İstanbul. ss 79-80</ref>. Nitekim II. Murad, kardeşinin isyanını bastırıp onu öldürttükten sonra, [[Fetret Devri]]'nde amcası [[Süleyman Çelebi]] tarafından Bizans'a teslim edilen [[Selanik]] şehrini; 1430 yılında fethetmiştir ve Selanik [[I. Balkan Savaşı]]'na kadar Osmanlı toprağı olarak kalmıştır. 1431
===== II. Murad'ın Anadolu'da Fetihleri =====
420. satır:
II. Bayezid'in küçük oğlu olan ve Trabzon valiliği yapan [[I. Selim|Şehzade Selim]]; ağabeyi [[Şehzade Ahmet]]'in tahta çıkacağını öğrenince kuvvetlerini toplamış ve deniz yoluyla önce [[Kırım]]'a oradan da [[Tuna Nehri]]'ne girerek [[Silistre]]'de karaya çıkmıştır. Buradan ilerleyerek [[İstanbul]]'a yürüyen Şehzade Selim; babasının kuvvetleri tarafından Çorlu'da mağlup edilmiş ve Kırım'a kaçmıştır. Daha sonra kendisini destekleyen Yeniçeriler'in Nisan 1512'deki isyanıyla babası II. Bayezid'in yerine tahta çıkmıştır. II. Bayezid'se; kalan ömrünü doğduğu [[Dimetoka]]'da geçirmek istemiştir. Lakin Dimetoka'ya giderken, [[Çorlu]] yakınlarında vefat etmiştir. Böylece II. Bayezid doğudaki Şii tehlikesine karşı izlediği pasif politikadan dolayı tahtına kaybetmiş ve küçük oğlu Selim, yeni padişah olmuştur.
[[Dosya:1526 - Battle of Mohács.jpg|thumb|sağ|upright=0.75|[[Mohaç Muharebesi (1526)|Mohaç Muharebesi]]'ni anlatan bir çizim<ref>{{Web kaynağı
==== Yavuz Sultan Selim Dönemi (1512-1520) ====
450. satır:
==== Kanuni Sultan Süleyman Dönemi (1520-1566) ====
{{Ana|Kanuni Sultan Süleyman}}
Babasının ölümü üzerine tahta çıkan [[I. Süleyman]], saltanatının ilk yıllarında [[Belgrad'ın fethi|Belgrad]]'ı ve [[Rodos'un Fethi|Rodos]]'u fethetti.<ref name="docs.google.com">{{Web kaynağı
===== Dönemindeki İsyanlar =====
776. satır:
Teoride ve ilkelerde teokratik ve salt olmasına rağmen, uygulamada padişah’ın yetkileri sınırlıydı. Siyasi kararlarda hanedanın önemli üyelerinin görüş ve tutumlarını dikkate alırdı, bürokratik ve askeri kuruluşlarda aynı zamanda dini liderlerdi.<ref name="Osmanlimuesseseleri">[[#Gla96|Glazer 1996]], "Osmanlı Müesseseleri"</ref> 17. yüzyıldan bu yana, imparatorluk uzun süren [[Osmanlı Devleti duraklama dönemi|durgunluk dönemine]] girdi, bu dönemde sultanlar çok güçsüzleştiler. Birçoğu güçlü [[Yeniçeri Ocağı]] tarafından tahttan indirildi. Tahta geçmesi yasaklı<ref>[[#Qua05|Quataert 2005]], s. 90</ref> olmasına rağmen [[Harem]]-özellikle hükümdarın annesi ([[Valide Sultan]] olarak da bilinir)- sahne arkası önemli politik rollerde [[kadınlar saltanatı]] dönemi boyunca etkili oldu.<ref>{{Web kaynağı| url = http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/e-h/harem.html | başlık = The sultanate of women | erişimtarihi = 2009-04-18 | yayımcı = [[Channel 4]] | arşivurl = http://web.archive.org/web/20071203045546/http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/e-h/harem.html | arşivtarihi = 2007-12-03 | yazarlink = Leslie P. Peirce | ilk = Leslie | son = Peirce }}</ref>
Sultanların azalan güçleri ilk sultanların ve sonrakilerin saltanat uzunluklarının farklılığından dolayı kanıtlandı. I. Süleyman, imparatorluğu 16. yüzyılda doruk noktasına çıkaran, 46 yıllık saltanatı olan, Osmanlı tarihinin en uzunuydu. V. Murat, 19. yüzyıl gerileme dönemine hükmeden, kayıtlardaki en kısa saltanattı: saltanatı sadece 93 gün sürdü. [[Parlamenter monarşi]], V. Murat'ın varisi II. Abdülhamit zamanında [[Birinci Meşrutiyet|resmileşti]].<ref>[[#Gla96|Glazer 1996]], "Dış Tehditler ve İç Dönüşümler"</ref> 2009'dan beri Osmanlı hanedanının reisi [[Abdülmecit (halife)|Abdülmecit]]’in büyük torunu [[Osman Bayezid Osmanoğlu|Bayezid Osman]]’dır.<ref>{{Web kaynağı
=== Divan-ı Humayun ===
924. satır:
{{ana madde|Osmanlı'da eğitim}}
[[Dosya:Mekteb-i Mülkiyye-i Şâhâne. Padişâhım Çok Yaşa..jpg|küçükresim|sol|20. yüzyıl başında [[Mekteb-i Mülkiye]] öğrencileri, arkada: Padişahım çok yaşa yazısı]]
İslam eğitim sisteminin temel kurumu olan [[medrese]] Osmanlılar döneminde de eğitimin temel kurumu olmuş, Osmanlı'ya uygun biçimsel gelişmeler göstermiştir. Medrese [[sıbyan mektebi]]nden sonra orta, lise, yüksek okul ve üniversite eğitimi veren, İslami kimliği sebebiyle sadece müslümanların devam ettiği bir eğitim kurumu özelliğindedir.<ref>http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayi_14/14_sanal.pdf</ref> [[II. Mahmud]] dönemine kadar İslami teşkilatlanma söz konusudur. Bu dönemde batı tarzı kurumlar oluşturulmadan önce, memur yetiştirmek amacıyla: [[Acemi Oğlanlar Ocağı]] ve [[Enderûn Mektebi]]; sivil halkın eğitimi amacıyla [[sıbyan mektepleri]] ve [[medrese]]ler kurulmuş idi. İlk medrese 1331'de kurulan [[İznik Orhaniyesi]]'dir. [[II. Mehmed]] tarafından kurulan [[Sahn-ı Seman Medresesi]] felsefe, fen, kelam, fıkıh gibi çok çeşitli ve gelişmeye müsait ilimleri öğretmiştir. Daha sonra din adamları felsefeyi günah sayarak eğitim programlarından çıkarmıştır. Dini kaygılarla müdahaleler sonucunda eğitim sistemi zarar görmüştür.<ref>{{
== Kültür ==
1.008. satır:
{{ana|Osmanlı İmparatorluğu'nda spor}}
[[Dosya:Hergeleci İbrahim 1908.jpg|thumb|Osmanlı pehlivancısı [[Hergeleci İbrahim]].]]
Osmanlı'nın uğraştığı başlıca sporlar arasında [[güreş]], [[avcılık]], [[kemankeşlik]] (ok atıcılığı), [[binicilik]], [[Cirit oyunu|cirit]], [[
Türklerde Osmanlı güreş tekkelerin en çok daha erken dönemlerde “Pi-Yung” adı verilen bir teşkilatlanma vardı. Burada askeri becerileri geliştirmek için çok yönlü ve çak amaçlı sportif eğitimler veriliyordu. Güreş Tekkeleri kurulmuş ve burada pehlivacılar yetiştirilmiştir o zamandan bu yana halen daha birçok kişinin anısının üzerine pehlivan güreşleri yapılmaktadır.
1.047. satır:
[[Kategori:VikiProje Tarih kaynak bekleyen maddeler]]
[[Kategori:İslam tarihi]]
[[Kategori:Türk devletleri]]
[[Kategori:Eski Balkan devletleri]]
|