Vikipedi

Zazaca: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Varto3 (mesaj | katkılar)
264 değişiklik
→‎Adlandırma: Tarihsel Olarak Palu'da Kırdki deniyor , günümüzde bu terimin yerini zazaki almış durumda ; lütfen karıştırmayalım..
Waxt (mesaj | katkılar)
222 değişiklik
ekleme + düzeltme
29. satır:
* ''[[Dımılki]]'' veya ''[[Dımıli]]''<ref>http://multitree.org/codes/diq (Zazacada Güney Zazacaya Dimili denir, Türkçede Dimilce)</ref><ref>http://www.zazaki.de/english/T.L.Todd-AGrammarofDimli.pdf 5amerikan dilbilinci L. Todd'a göre Dimilice Zaza dilidir)</ref>: [[Çermik]], [[Çüngüş]], [[Siverek]], [[Gerger]] ve [[Mutki]] gibi ilçelerdeki [[Zazalar]]'ın dillerine verdikleri bir isimdir. Bu yörelerde yaşayan Zazalar çoğunlukla kendilerini de [[Dımıli]] olarak isimlendirmektedirler.<ref name="FPamukçu">Fahri Pamukçu, Gramerê Zazakî, Vejîyaîşê Tîjî, Îstanbul 2011, r. 31</ref> Bu ismin kökeninin tarihsel olarak Dünbüli(Dımıli) (aşiret) ismiyle bağlantılı olduğu çeşitli yazarlarca iddia edilmiştir.<ref name="Zilan"/><ref name="Malmisanıj"/><ref name="Alanoglu">Murat Alanoğlu-Muhammet Yücel, “Dımli-Zaza adı ve Tarihsel Gelişimi”, 1.Uluslararası Zaza Dili Sempozyumu (13-14 Mayıs 2011), Bingöl üniversitesi Yayınları, Ankara 2011, r. 323</ref> İsmin [[Deylem]] ile de bağlantılı olduğunu söyleyenler de vardır.<ref name="Asatrian">[http://www.iranicaonline.org/articles/dimli Garnik Asatrian, “Dimlî”, Encyclopedia Iranica]</ref>
* ''[[Zazaki]]'': Tarihsel olarak Elazığen ([[Maden]])yöresindeyaygın yaşayanolan Zazaların dillerine verdikleri isimdir.(1341-1444) Ancaktarihleri günümüzdearası buKaygusuz isimAbdal'ın diğer yörelerdeşiirin de gittikçeZaza dahaadı çokgeçmiştir.<ref>Kar,Cihat yaygınlaşmaktadır“Zaza Adı ve Kaygusuz Abdal”, Piya Dergisi, Amor/Sayı: 4, Payizopeyén 1988, s.20-23</ref> Osmanlı İmparatorluğu resmi kaynaklarından biri olan “Salname-i Diyarbekir” [Diyarbekir Yıllığı] isimli eserlerde, Zaza lisanı ve Zazaca adları geçmiştir.<ref>[Diyarbakır Salnameleri, Miladi ;1869-1905, 5 cilt, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yayınları, istanbul 1999; Cilt:3, s.245, 345; Cilt:4, s.66, 165, 270, 362; Cilt:5, s.84.]</ref> Bu ismin tarihsel olarak Zaza (aşiret) ismiyle bağlantılı olduğu çeşitli yazarlarca iddia edilmiştir.<ref name="Zilan"/><ref name="Malmisanıj"/><ref name="Selcan2">"Zülfü Selcan, Die Entwicklung der Zaza-Sprache, Ware Dergisi, Sayı: 12, Baiersbronn, 1998, s. 152-153"</ref>
* ''[[Kırdki]]'' veya ''[[Kırdi]]'': [[Diyarbakır]] ([[Hani]], [[Dicle]], [[Lice]], [[Eğil]]), [[Bingöl]] ve [[Elazığ]] (Palu, [[Arıcak]]) gibi il ve ilçelerde bazı Zazaların dillerine verdikleri isimdir. Bu anılan yörelerde yaşayan [[Zazalar]] kendilerne [[Kırd]], yaşadıkları yöreye de [[Kırdane]] derler.<ref name="Zilan">"Bilal Zilan, "Tarîxê Xonamekerdişê Kirdan", II. Uluslararası Zaza Tarihi ve Kültürü Sempozyumu (4-6 Mayıs 2012), Bingöl Üniversitesi Yayınları, 2012, s.367 vd."</ref><ref name="Malmisanıj">"[http://en.calameo.com/read/001695923509c0f9c7096 Malmisanıj, Kırd, Kırmanc, Dımıli veya Zaza Kürtleri, Deng Yayınları, İstanbul 1996]"</ref><ref name="MSKaya">Mehmed S. Kaya, The Zaza Kurds of Turkey: A Middle Eastern Minority in a Globalised Society, Tauris Academic Studies, London 2011, s. 4</ref><ref name="PLerch1">Peter J. A. Lerch, “Qewxê Nêrib û Hêni”, Forschungen über die Kurden und die Iranischen Nordchaldaer - Band I, St. Petersburg 1857, r. 78</ref><ref name="Gökalp">Ziya Gökalp, Kürt Aşiretleri Üzerine Sosoyolojik Tetkikler, Sosyal Yayınlar, İstanbul 1992, r. 27</ref><ref name="Badıllı">Kemal Badıllı, Türkçe İzahlı Kürtçe Grameri (Kürmançça Lehçesi), 1965, Ankara, s. 6</ref> İlk Zazaca kitap olarak kabul edilen Mevlid'in yazarı Ahmedi Hasi de mevlidi için "Mewlıdê Kırdi" ifadelerini kullanmaktadır.<ref>Ehmedê Xasî, Mewlidê Nebî, Litoğrafya Matbaası, Dîyarbekir Vilayeti, 1899, s. 28</ref>
*''[[Kırmancki]]''<ref>http://multitree.org/codes/kiu (dilbilincilerin "Multi tree" online sitesine göre küzey zazadiline kirmancikî denir)</ref>: [[Dersim]] / [[Tunceli (il)|Tunceli]], [[Erzincan (il)|Erzincan]], [[Bingöl (il)|Bingöl]] (Kıği, Yayladere) gibi il ve ilçelerde daha çok Alevi Zazaların dillerine verdikleri isimdir. Bu anılan yörelerde yaşayan [[Zazalar]] kendilerne [[Kırmanc]], yaşadıkları mıntıkaya da [[Kırmanciye]] derler.<ref name="Zilan"/><ref name="Malmisanıj"/><ref name="Selcan1">Zılfi [Selcan], “Folklorê Kurdi ebe Zarava Dımılki”, Hêvî, Hejmar 1, Parîs, Îlon 1983, r. 93</ref><ref name="Düzgün">M. Duzgun, "Torêy ve Adetê Dersimi", Berhem (kovara lêkolinên cıvaki û çandi), Stockholm, No: 1 (Şubat 1988), r. 37</ref>
*''Zonê Ma'' [[Hınıs]] ve [[Varto]] yörelerinde yaygın olan daha çok Alevi Zazalar tarafından sıkça kullanılan "dilimiz" anlamına gelen tabirdir.<ref>[http://www.timeturk.com/tr/.../zazalar-kurt-mu-turk-mu-ayri-bir-millet-mi.html]</ref>
50. satır:
Alman dil bilimcisi [[Jost Gippert]]<ref>[http://www.zazaki.de/turkce/irani_diller_gippertlecoq.htm Jost Gippert ve LeCoq'un İrani dillerini sınıflandırması]</ref> ve LeCoq [[Beluci|Beluçça]] ve [[Sengserce]]yi de aynı alt gruba sayar ve bu gruba tarihi [[Hyrkania]] bölgesini anımsatan ''Hyrkan dilleri'' (Gurgan, Cürcan) grubunu adını verir.
<ref>{{web kaynağı|başlık=İran Dilleri|url=http://zazaki.de/turkce/irani_diller_gippertlecoq.htm}}</ref>. Hazar Denizi kıyısındakı konuşulan Kuzeybatı İran dilleri de Zazacaya gramer ve sözcük bakımından büyük bir benzerlik arzeder.
 
Prof. Eichner: Zazaki ile Kürtçe akraba ama iki ayrı dildir!<ref>[http://www.hallac.org/index.php?id=6&tx_ttnews%5Btt_news%5D=328&cHash=881cd9ba41e2ff2bd79a7e14e650c578&PHPSESSID=e6678879f38e049a7c022a2d53136096 Prof. Eichner Zaza dili üzerine röportaj ]</ref>
 
Avram Noam Chomsky, Avrupalı öğrencilerin Zazaca üzerine yaptığı bir araştırmada Zazaca için "Müstakil bir dildir" ibaresini kullandı. Noam Chomsky, üniversite öğrencilerinin "Zazaki" konulu araştırma konusunda yapılan çalışmada üniversite öğrencilerinin sorularına cevap verdi. Hazırlanan video içerisinde Zazacanın bir dil olduğu gerçeği bilim adamları ve katılımcılar tarafından sürekli vurgulanırken Dil bilim hususunda büyük otorite olarak nitelendirilen Chomsky'ın Zazacanın ayrı bir dil olduğunu vurgulaması ile noktalanıyor.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=FYIig6aNSxY Zazacaya Dikkatli Bakış]</ref>
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Zazaca" sayfasından alınmıştır