Sfenks: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
düzeltme AWB ile |
|||
10. satır:
== Mısır sfenksi ==
[[Mısır]] '''sfenksi''' antik bir [[efsanevi]] yaratıktır. Gövdesi uzanan bir [[aslan]] ve kafası genellikle bir [[firavun]]un kafasının şeklini alır. Aslanlar [[güneş]] ile bağlantıları nedeniyle antik Mısırlılar tarafından kutsal [[hayvan]] sayılırlardı.
En büyük ve en ünlü olanı, [[Gize]] platosunda [[Nil Nehri]]'nin batı kıyısında bulunan [[Büyük Gize Sfenksi]]'dir. Gize Sfenksi [[doğu]]ya bakar ve [[pençe]]lerinin arasında bir [[tapınak]] yer alır. Aslan gövdeli, insan başlı bu Sfenksin uzunluğu 73 metre, yüksekliği 20 metre yüzünün genişliği 5 metredir. Bir adı da 'Harmakis' olan Sfenks, doğan güneşi ve [[firavun]] için yeniden dirilişi temsil eder. Yüzünün doğuya dönük oluşu, [[Güneş tanrısı]] [[RA]]'yı her sabah doğar doğmaz görmesi içindir. Yapıldığı zaman ön ayaklarının arasında kurban için bir sunak olduğu kalıntılarda yapılan kazı çalışmalarında ortaya çıkartılmıştır. Sfenksin yüzünün firavun [[Kefren]]'e ait olduğu sanılır ve yapılış tarihini [[Mısır firavunları listesi#Dördüncü Hanedan (MÖ 2613 - MÖ 2489)|Dördüncü Hanedanlık]] (MÖ 2723 - 2563) dönemine denk getirir. Fakat bazı alternatif teoriler sfenksin Eski Hanedanlık döneminden önce (hatta bir teoriye göre tarih öncesi) yapıldığını iddia eder. Diğer ünlü Mısır sfenksleri arasında [[Menfis]]'in kaymaktaşı sfenksi ve [[Karnak]] yakınlarında eskiden dokuz yüz adet olduğu sanılan koç kafalı sfenksler yer alır.
18. satır:
== Yunan sfenksi ==
[[Yunan mitolojisi]]nde yer alan tek '''sfenks''', yıkım ve kötü şans temsil eden, benzersiz bir şeytandır. [[Hesiod]]'a göre [[Çimera]] ve [[Ortrus]]'un, diğer kişilere göre [[Typhon]] ve [[Echidna]]'nın kızıdır (bunların hepsi Mitolojik figürlerdir). Vazo resimlerinde ve bas kabartmalarında dik oturan sfenks, kadın kafası olan kanatlı bir [[aslan]]a, veya pençeleri, tırnakları ve göğüsleri aslandan, kuyruğu [[yılan]]dan ve kuş kanatlarından oluşan bir kadına benzer.
[[Hera]] ya da [[Ares]] sfenksi anavatanı [[Etiyopya|Etiyopya'dan]] alıp ([[Yunan]]lar sfenksin kökenini hatırlıyorlardı) [[Thebes]]'in dışında oturmasını ve yoldan geçenlere tarihin en ünlü bulmacasını sormasını emreder. O'da emri yerine getirerek gelip geçeni durdurarak onlara bilmeceyi soruyor, bu bilmeceyi çözemeyenleri boğarak öldürür veya oracıkta yerdi. Sfenksin karşısına Yunan mitolojisinde keskin zekası ve bilgeliği ile tanınan [[Oidipus]] çıktı. Canavar Sfenks ona da aynı bilmeceyi sordu: "Hangi varlık sabah dört ayak üstünde, öğlen iki ayak üstünde ve akşam üç ayak üstünde yürür?" [[Oedipus]] bulmacayı çözmeyi başarır: "O yaratık insandır. Çünkü insan bebekliğinde ellerini de ayak gibi kullanarak dört ayak üzerinde emekler, yetişkin halinde iki ayak üzerinde yürür ama yaşlandığında yürüyebilmek için bir de baston kullanır yani üç ayaklı olur." Yenildiğini anlayan sfenks kendini yüksek bir kayalıktan atar ve ölür. Hikâyenin farklı versiyonlarında kendini hırsla yiyip yuttuğu söylenir.
27. satır:
== Benzer Yaratıklar ==
Eski zaman kalıntılarındaki her ''insan kafalı hayvan'' sfenks sayılmaz. Örneğin antik [[Asur]]'da taçlı ve sakallı kral kafaları olan boğa heykelleri tapınak girişlerinde nöbet tutarlardı.
[[Yunanistan]]'ın klasik [[Olimpos (mitoloji)|Olimpiyan]] mitolojisinde ilahî varlıkların her biri insan şekline sahip olmasına rağmen hayvan biçimine de bürünebiliyordu. İnsan ve hayvan şekilleri bir arada olan tüm mitolojik Yunan yaratıklar, Olimpiyan öncesi inançların kalıntılarıdır: [[Santorlar]], [[Tayfon]], [[Medusa]], [[Lamia]].
[[Hindu]] geleneğinde, [[Vişnu]]'nun dönüşümlerinden biri olan [[Naraşimha]] 'eril aslan' anlamına gelir. Dönüşümün insan gövdesi ve aslan kafası vardır.
== Galeri ==
63. satır:
== Kaynak ==
<!--
| |||