Türkiye'de Yahudilik: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Kirkurdu (mesaj | katkılar)
k Sadece yazılışlar düzeltildi
→‎Osmanlı Dönemi: düzenleme, yazış şekli: bir çoğu → birçoğu AWB ile
33. satır:
Yerli Yahudi nüfusunun sayısı, 1421–1453 arası Osmanlı İmparatorluğuna göç eden Aşkenaz Yahudilerle arttı <ref name="Avigdor Levy 1994"/>. Bu [[Aşkenaz Yahudiler]] arasında, Fransız kökenli, Almanya doğumlu, Haham [[İzak Sarfati]] ([[İbranice]] צרפתי – Sarfati, Fransız) da vardı (15). Sarfati, Edirne Baş Hahamı oldu ve Avrupa’daki Yahudilere mektup yazarak, Osmanlı İmparatorluğuna yerleşmeleri için davet etti. Mektubunda Osmanlı’da eksiklerin olmadığını belirtti ve “Müslümanların yönetimi altında yaşamak Hristiyanların kontrolü altında yaşamak iyi değil mi diye sordu <ref name="turkishjews.com">http://www.turkishjews.com/history/letter.asp</ref><ref>[[Bernard Lewis|B. Lewis]], "The Jews of Islam", New York (1984), ss. 135 – 136</ref>.
 
Yahudilerin Anadolu’ya göçlerinin en yoğun olduğu dönem, 2. Mehmet’ten sonra gelen 2. Beyazıt dönemi oldu (1481-1512). [[İspanya]] ve [[Portekiz]]’den kovulan Yahudiler, Sultan’ın gönderdiği resmî davetiyeyle büyük sayılarda İmparatorluğuna yerleştiler. 1492 yılında Yahudi-Türk ilişkilerinde kilit noktalardan biri yaşandı. [[İspanya]]’daki engizisyondan kaçan 150.000 Yahudi’nin bir çoğubirçoğu Osmanlı İmparatorluğuna yerleşti. Bu olay, şehrin nüfusunun yeniden yapılanması için önemliydi, çünkü Haçlılar döneminde ve [[Kara ölüm]]’den dolayı nüfus 70.000 civarındaydı. Sefarad Yahudilerin bir kısmı da Selanik şehrine yerleşti. Gelen Yahudiler Osmanlı İmparatorluğu’nun birçok işine yaradı. Müslüman Türkler ticari girişimlerle pek ilgili değildi ve doğal olarak ticari işleri azınlık grupların ellerine bıraktı. Ayrıca Müslüman Türkler, Hristiyanlara pek güvenmediklerinden Musevileri tercih ettiler alış-verişlerinde <ref name=autogenerated1>H.Inalcik; The Ottoman Empire: The Classical Age 1300–1600, Phoenix Press, (2001)</ref>. İspanyol Yahudiler, İmparatorluğun zengin şehirlerinde yaşama iznine sahipti. Daha çok, Avrupa şehirlerini (İstanbul, [[Saraybosna]], [[Selanik]] gibi) Batı ve Kuzey Anadolu şehirlerini ([[Bursa]], [[Aydın]], [[Tokat]] and [[Amasya]]) ve Akdeniz kıyılarındaki şehirleri ([[Kudüs]], [[Şam]] ve [[Mısır]]) tercih ettiler.
 
[[İzmir]] uzun bir süre boyunca İspanyol Yahudiler tarafından yerleşim yeri olarak kullanılmadı. Kudüs’teki Yahudi nüfusu 1488’de 70 aileden 16. Yüzyılın başında 1.500'e çıktı. [[Şam]]’da 500 ailelik bir cemaat vardı. İstanbul’da 30.000 Yahudi ve 44 sinagog vardı. Beyazıt Yahudilerin Haliç kıyısında yaşamalarına izin verdi. [[Mısır]]’ın Kahire şehri çok sayıda sürgün Yahudiye kapılarını açtı, bir süre sonra sonradan gelen Yahudiler yerel Yahudi nüfusunu geçti. [[Selanik]]'te Yahudilerin sayısı diğer milletlerden, dinlerden olan kişilerden ve hatta orijinal yerel halktan daha fazla oldu ve Selanik, [[Sefarad]]ların merkezi haline geldi.