|
== Tarihi ==
=== Başlangıç: Doğu Asya ===
Matbaanın ilk kez kullanılması [[Uzakdoğu]]’da başlamıştır. İlk matbaa, ağaç oyma tekniği kullanarak, M.S.MS 593'te Çin'de kurulmuş, ilk basılı gazete de M.S.MS 700'de Pekin'de çıkmıştır. [[8. yüzyıl]]da [[Japonya]]’da baskı yapıldığı, İmparatoriçe [[Shotoko]]'nun [[Budizm]]’in kutsal metinlerini [[Sanskrit]] dilinde [[Çin]] alfabesiyle bastırdığı bilinmektedir. Bilinen en eski eksiksiz basma kitap olan Tianemmen ruloları Çin'de 868'de basılmıştır. İlk kez tek tek harfler dökerek baskı yapmayı da 1040 yıllarında [[Pi Sheng]] adında bir [[Çinli]]nin [[porselen]]den harfler kullanarak denediği söylenmişti.
=== Batıya doğru yayılma ===
Tun-Huang mağarasındaki buluntular, matbaayı Çinlilerden alan [[Uygur]]ların [[9. yüzyıl]]dan itibaren baskı yaptığını göstermektedir. Öte yandan, Çin'den mi geldiği yoksa bağımsız mı geliştirildiği bilinmese de, Mısır'da 4. yüzyıldan itibaren kumaş üzerine ağaç oyma kalıplarla baskı yapılmaktaydı. Aynı teknikle Arapça metinlerin basılması 9. ve 10. yüzyıllarda gene Mısır'da başlamıştır.
=== Avrupa ve modern matbaacılığın doğuşu ===
[[Avrupa]]' da ağaç oyma kumaş baskısını İslam dünyasından alarak başlamıştır. Özellikle [[15. yüzyıl]]da Avrupa’da matbaacılığın üssü olan [[Hollanda]]'da basım tekniği çok gelişmiştir. O dönemde [[hattat]]larca yazılan ve [[hakkak]]larca kazılan tahta kalıpların yanı sıra [[Harlem]] kentinde ilk kez tek tek harflerle baskı denemelerini [[1430]] yılında [[Lourens Janszoon Coster]]’in yaptığı sanılmaktadır.
Nihayet 1450'de [[Johannes Gutenberg]], ortağı Fust ile birlikte Almanya'nın [[Mainz]] şehrinde metal harflerle basım tekniğini bulmuş ve matbaamatbaaya uygulamıştır. Gutenberg'in üretimi, özellikle de 1455'dete bastığı İncil, yüksek kalitesi ve ucuz fiyatıyla kısa sürede başarılı olmuş, yeni buluş Avrupa'dan başlayarak tüm dünyada yaygınlaşmıştır. Daha sonra [[tipo baskı]] olarak adlandırdığımız bu matbaa tekniği sanayi devrimiyle doğan modern [[Baskı makinası|baskı makinalarının]] ve matbaacılık endüstrisinin temeli olmuş ve 20. yüzyıl sonlarına kadar gelmiştir.
=== Osmanlı Döneminde matbaacılığın doğuşu ===
Osmanlı İmparatorluğununİmparatorluğu'nun ilk matbaası daha 1493 yılında, [[İbrahim Müteferrika]]'dan 234 yıl önce, İspanyol göçmeni David ve Samuel İbn Nahmias Kardeşler tarafından kuruldu. İlk kitap, Yakup ben Asher'in Arba'ah Turim eseri 13 Aralık 1493'te basıldı.<ref>Naim Güleryüz, Türk Yahudileri Tarihi-1, Gözlem Basın ve Yayın Aş, 1993, s.124-125</ref> İtalik hurufatı, sayfa düzeni, folyo işaretleme tekniği, metin başının büyük harfle belirtilmesi gibi yenilikleri matbaa sanatına kazandıranlar da 1530'da İtalya yolu ile İstanbul'a gelip yerleşen Sonsino ailesidir.<ref>Nancy Miller, "Soncino: A name linked to printing for 5 centuries" The Christian Science Monitor, 27.6.1985</ref>
== Teknikler ==
=== Baskı öncesi ===
Öncelikle basılacak işin [[tasarım]]ı yapılır. Bu aşamada yazıların ve fotoğrafların bilgisayara aktarılması gerekir. Bilgisayara aktarılan [[görsel]] öğeler [[mizanpaj]] yazılımında bir araya getirilerek baskıya uygun tasarım oluşturulur. Bilgisayar yardımıyla yapılan bu işleme masa üstü yayıncılık da denir. Sonrasında, yapılan çalışmanın [[film]] çıkışları alınır. Film, baskı için kullanılan kalıbı oluşturmak için kullanılır. Filmden sonra da [[prova]] alınabilir. Filmden alınan provaya [[anologanalog]] prova (Dupont firmasının Cromalin sisteminden dolayı sektörde "cromalin" adı ile bilinir) denmektedir. Analog provanın dışında baskıyı taklit eden yazıcılarla dijital prova da alınabilir.
=== Baskı ===
Film çıkışları alındıktan sonra [[alüminyum]] plakalar (kalıp) üzerine tasarımın görüntüsü çıkarılır. Kalıp çekme denilen bu işlem iki aşamada gerçekleşir: filmFilm kullanarak kontakt baskı yani pozlandırma ve banyo. Günümüzde tasarımlar bilgisayardan direk kalıba alınabilmekte, CTP adıyla anılan bu sistem ile film ve montaj işlemleriniişlemleri ortadan kalkmaktadır. Kalıp çekildikten sonra baskıya geçilir.
=== Baskı sonrası ===
Baskı sonrasında selefon, lak gibi malzemelerle yüzey kaplama (laminasyon) uygulanabilir. [[Mücellithane]] makinalarımakineleri kullanılarak da çok sayfalı ürünlerde katlama, harmanlama, iplik dikiş, tel dikiş gibi işlemler, kitap ve dergiler için kapak takarak ciltleme gibi, ambalajlar için kalıplı kesim gibi işlemler uygulanabilir.
== Kaynakça ==
| 