ZiS-3: Revizyonlar arasındaki fark

'''76-mm tümen topu model 1942 (ZiS-3)''' ([[Rusça]]:76-мм дивизионная пушка образца 1942 года (ЗиС-3)) [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] tarafından üretilen ve [[Kızıl Ordu]] tarafından [[II. Dünya Savaşı]] sırasında kullanılan toptur. ''ZiS'' kelimesi Rusça ''Zavod imeni Stalina'' (''Завод имени Сталина'', [[Türkçe]] 'Adı [[Josef Stalin|Stalin]] tarafından verilen') anlamına geliyordu. Fabrikanın resmi adı [[Artillery Factory No. 92]] idi. Toplar hakkında bilgili birçok kişi bu topu [[II. Dünya Savaşı]] sırasındaki kullanılan en başarılı tasarıma sahip Alman [[88 mm top]] ile İngiliz [[Ordnance QF 25 pounder|25pdr obüs]] ile eşdeğer tutmaktadır.

ZiS-3 modelinin tasarım çalışmlaarı [[1940]] yılının sonlarında Artillery Factory No. 92 fabrikasında çalışan ve [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCBnin]] orta sınıf top şef tasarımcısı V. G. Grabin tarafından başlandı. Bundan başka bir proje olmamasına rağmen Sovyet Topçu Maraşeli Generali Kulik özellikle bu sınıf top yapımına karşıydı. Bu sebepten proje V. G. Grabin kişisel teşebbüsü ve Artillery Factory No. 92 fabrika müdürü ve yardımcı müdürü arsında kaldı. Merkezi yönetim ve Maraşel Kulik e ZiS-3 projesi hakkında bilgi verilmedi.

Merkezi yönetimin hafif ve orta sınıf toplar istememesinden ötürü ilk üretilen ZiS-3 topu gizlendi. Merkezi yönetime göre Almanların elinde çok ağır zırha sahip tanklar bulunuyordu. Ama 1941 yılına kadar Almanların böyle tankları yoktu. Sadece propaganda amaçlı halka duyurulan bazı tanklar vardı. Buna en önemli örnek Almanların [[Neubaufahrzeug|NbFz]] adını verdiği çok taretli deneme tankıydı. Maraşel Kulik bu yemi yuttu ve bütün hafif 45-mm lik tanksavar ve 76.2-mm lik tümen toplarının üretimine son verdi.

[[Büyük Vatanseverlik Savaşı]]nın başlarında anlaşıldı ki Almanları sahip oldukları tanklar beklediklerinden daha ince zırhlara sahipti. Hatta bazıları büyük kalibreli Sovyet yapımı [[DShK]] makineli tüfekleri ile iş göremez hale geliyordu. Savaşın ilk aşamalarında Sovyet 76-mm lik tümen topları Alman araçlarını kolayca etkisiz hale getiriyordu. Ancak bu silahların çoğu Almanlar tarafından ganimet alındı. Ayrıca fabrikalarda Almanların kontrolüne geçti. İleride bu toplar Alman yapımı ''[[Panzerjäger]]'' denilen [[Kundağı Motorlu Obüs|kundağı motorlu obüs]] sınıfında araçlara takılarak Sovyet birliklerine karşı kullanıldı. Sonuçta hatasını anlayan Maraşel Kulik 76.2-mm sahra topu F-22USV modelinin çok sayıda üretilmesi emrini verdi. Ancak V. G. Grabin ve Artillery Factory No. 92 yönetimi bu model yerine ZiS-3 topunun üretilmesine karar verdi. ZiS-3 üretimine başlamalarına rağmen top hala resmi olarak testi yapılmamış ve [[Kızıl Ordu]] servisine hazır hale getirilmemişti. Burada çok komik bir durum ortaya çıkmıştı. Kızıl Ordu askerlerinin acilen topa ihtiyaçları vardı ancak toplar fabrika depolarında tutuluyordu. Çünkü resmi olarak onaylı değillerdi. Ardından Grabinin ekibi ile odu yetkilileri arasındaki mücadele sonucunda Grabin ve Artillery Factory No. 92 nolu fabrika yönetiminin kişisel kefaletleri ie top ordu servisine alındı.

Cephede kullanlan ZiS-3 sahip olduğu üstünlükleri gözler önüne serdi. Sonuçta top ile ilgili tüm izinler merkezi hükümetin başı olan [[Joseph Stalin]] tarfından kişisel olarak verildi. Yapılan deneme çalışmaların ardından Stalin "Bu top topçu sistem tasarımları içerisinde bir başyapıttı" ifadesini kullanmıştır. Şubat 1942 yılında yapılan 5 günlük deneme atışlarının ardından top resmi olarak Sahra topu model 1942 adıyla [[Kızıl Ordu]] servisine alındı.

V. G. Grabin ve ekibi daha sonra ZiS-3 modelinin seri üretimine geçmek üzere çalışmalara başladı. Yapılan kısa eğitimin ardından genç yaştaki kızlar çalışma bantlarında işe başladı. Yaşlı ve tecrübeli işçiler ile mühendisler daha zor ekipman üzerinde çalıştı.Fabrikada çalışan genç erkekler askerlikten muaf tutuldu. Bunlar işi kısa sürede öğrenerek kaliteli işçiler ve mühendisler ile çalışmaya başladı. Bu da ZiS-3 üretiminin artışında etkili oldu. Sonuçta ZiS-3 [[II. Dünya Savaşı]] sırasında [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]] tarafından en çok üretilen sahra topu oldu. Toplamda 103,000 adetten fazla top üretildi.

Savaşın ardından ZiS-3 modelinin seri üretimi durduruldu. Bu top yerini yeni tasarım [[D-44]] sahra topuna bıraktı. Bu top daha geniş kalibreli (85  mm) namluya ve daha iyi zırh geçme özelliklerine sahipti. Ancak ZiS-3 modeline göre daha ağırdı ve hareket kabiliyeti çok zayıftı.

| colspan="4" | Zırh delici(namlu çıkış hızı 700  m/s)

| colspan="4" | Diğer başlıklı (namlu çıkış hızı 680  m/s)

Sovyet askerleri kötü koşullarda çalışması, yüksek düzeyde kullanışlığı ve iyi atış yüzdesinden ötürü çok seviyordu. Top müretebatının eğitimide çok kolaydı. Hafif taşıma sehpası sayesinde top normal kamyon veya ağır jeepler hatta mürettebatıyla birlikte çekilebiliyordu.

[[Soğuk Savaş]] dönemimde birçok ZiS-3 [[Demir Perde]] ülkesine gönderildi. Daha sonra bu toplar bu ülkeler tarafından üçüncü dünya ülkelerine satıldı. Bazı [[Afrika]] ve [[Asya]] ülkelerinde ZiS-3'ler hala ordu hizmetinde kullanılmaktadır. Hatta az sayıdaki sınır çatışmasında kullanılmıştır.