Sistem: Revizyonlar arasındaki fark

'''Sistem''', birbiriyle etkileşen veya ilişkili olan, bir bütün oluşturan [[cisim]] veya [[varlık]]ların [[bileşke]]sidir. Bu varlıklar [[soyut]] veya [[somut]] olabilirler.

Sistem kavramının farklı tanımları yapılmıştır. Genel olarak düzenli bir biçimde birbirini etkileyen ve birbirine bağlı birimlerden, değişik bölümlerden oluşan ve genel bir plana göre kurulan, belirli bir sonuca ulaşmak için amaca yönelmiş bir bütündür.<ref>Ataman, Göksel (2002), İşletme Yönetimi, İstanbul, Türkmen Kitabevi, Sayfa: 131</ref> Sistemler, parçalardan oluşan dizinin, bütünün genel amacına doğru birlik halinde çalışması ile ortaya çıkan yapılardır. <ref>Efil, İsmail (2010) İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Bursa, Dora Yayınevi, Sayfa: 86</ref> Ackoff'a göre Sistem aralarında ilişki bulunan, belirli bir amaca ulaşmak için, birbirleriyle etkileşimde olan elemanlar grubudur. Birbirine bağımlı olan (etkileşen veya ilişkili olan) iki veya daha fazla parçadan oluşan, çalışma ve özellikleri itibariyle belirli bir sınırı olan örgütlenmiş ve bölünmez bir bütündür. Aynı zamanda dış çevre ile ilişkisi olan cisim veya varlıkların bileşkesidir.<ref>Kaya, Yahya Kemal (1979). Eğitim Yönetimi Kuram ve Türkiye’deki Uygulama. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, Sayfa: 81</ref>

Bilimsel bir kavram olarak ilk kez Eski Yunanca’da ortaya çıkan “Sistem” değişik alanlarda hatta günlük dilde kullanılan bir sözcük olarak değişik ama birbirine benzer ve bağlantılı anlamlar içermektedir ve bu anlamların farklı kullanımlar içerisinde öne çıktığı görülmektedir. Türkçe’de ilk kez “Sistem” sözcüğüne Mehmet Bahaettin’in “Yeni Türkçe Lugat” (1924) adlı eserinde rastlanır. Kelimenin anlam içerikleri başlıca şu şekildedir:

Sözcük 'birleşme', 'oluşma', 'bir araya gelme' anlamını taşıyan [[Latince]] "Systēma" ve [[Yunanca]] yerleşme, konumlanma birleşme, bir arada duruş manalarını içeren “Sustēma” (σύστημα) kelimelerinden türemiştir.<ref>Liddell, Henry George; Scott, Robert; A Greek–English Lexicon, Perseus Digital Library, Sayfa: 1819</ref> Bu sözcükler Fr. “Système”, İng. “System”, Alm. “System” (okunuşu “Ziystem”), İsp. “Sistema”, Rus. “Sistema” şekline dönüşerek günümüzdeki biçimine ulaşmıştır. Fransızca’da “birçok unsurdan oluşan düzen" manası ön plana çıkar.

Sistemler kendi aralarında bir hiyerarşi (üstlük ve astlık konumlanması) içerir.<ref> Litterer, Joseph (1970), Organization, Vol-2, 3-6</ref> Bu yaklaşım farklı isimlerle yapılan sınıflandırmalarda ortaya koyulur. Örneğin yukarıda bulunandan aşağıya doğru Süper sistem, Supra sistem, Sistem şeklinde bir adlandırma yapıldığı gibi genişliğine veya kapsadığı alana göre Makro sistem, Mezo sistem, Mikro sistem şeklindeki adlandırmalara da rastlanabilmektedir. Türkçe’de ise Üst sistem, Sistem, Alt sistem kavramları da tercihen kullanılmaktadır.

Bütün bunlardan hareketle Sistemi oluşturan ana özellikler şu şekilde özetlenebilir: Parçalar mutlaka birbiriyle ilişkilidir. Parçalar mutlaka birbiriyle uyumludur. Çalışırken bir bütün oluştururlar.

* Düşünce Biçimi: Felsefede bir düşün/düşünce (ide/idea) etrafında toplanmış çeşitli bilgiler anlamına gelir. <ref>BSTS-TDK, Felsefe Terimleri, “Sistem”</ref> Ayrıca temel bir prensip ya da bir dünya görüşüne göre düzenlenmiş olan öğretiler, bilgi birikimi ve düşünceler bütünü manası taşır. Örneğin: Felsefede Descartes’den önce bir sistem anlayışı bulunmaz ve oluşturduğu analitik düşünce sistemi bu alanda bir ilktir.

*Açık Sistem: Çevreden girdiler alan, bunları işleyerek çevreye çıktılar sunan ve çıktılarına ilişkin dönüt alan ve en az bir amacı gerçekleştiren sistemlere açık sistemler denmektedir. Açık sistem içinde yer alan öğelerden birinin ya da ikisinin bulunmaması sistemin yapısını ve türünü etkilemektedir. Sistem içindeki tüm öğeler birbirleriyle yakın bir ilişki içindedirler. Biyolojik ve toplumsal sistemler açık sistemlerdir. Açık sistemlerin Büyüme yeteneği ve kendilerini koruma eğilim ve yeteneği vardır.

*'''Doğal Sistemler:''' Büyüklüğü, amacı, yapı ve işleyişi insan tarafından tasarlanmayan sistemlerdir. Örneğin: Güneş sistemi. ''Alt Türleri:'' Biyolojik sistemler, Ekolojik sistemler, Fizyolojik sistemler…

Sistemlerin özelliklerini çalışan bilim dalı [[Sistem Kuramı]], daha yakın zamanda ise [[Sistemik]] olarak adlandırılmıştır. Bu bilim dalı, madde ve zihnin organizasyonunu inceler, sistemlerin ait oldukları konudan bağımsız olarak genel kavram ve ilkeleri araştırır. İncelenen bir sorunu veya olguyu bir sistem olarak ele alan bilimsel ve düşünsel anlayıştır. Organizmaları, yapıları, örgütleri, mekanizmaları, doğal oluşumları bir bütün oluşturacak biçimde birbirleriyle ve çevreleriyle ilişkili veya bağıntılı unsurlar dizisi olarak inceler. Değişik oluşumları içindeki unsurları ve nitelikleri arasındaki ilişkiler topluluğu olarak algılayan ve açıklayan bir yaklaşımdır. Olayların, durumların ve gelişmelerin incelenmesinde kullanılan bir bakış açısı bir düşünce tarzı, bir metottur. Sistem yaklaşımı, olaylar ve olgular arasındaki ilişkilerin ve karşılıklı etkileşimini inceleyerek analizlerde bulunur. Günümüzde sistem yaklaşımı metodolojik bir alan olmaktan ziyade bir yöntem, bir bakış açısı ve bir değerlendirme yöntemi olarak fen bilimlerinin yanı sıra eğitim, psikoloji, sosyoloji, siyaset, ekonomi gibi sosyal bilimlerde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Sistem Yaklaşımı kimi zaman [[Sistem Kuramı]] (''İng.'' [[:en:|Systems Theory]]) adıyla bilimsel bir teori olarak değerlendirilir.